Muzîsyen Zaza Nûroyî Reyde Roportaj

Seyîdxan Kurij: Ma wazenî ti semedê wendoxanî “Newepelî” xo bidî sinasnayîş.

Zaza Nûro: Ez, 1968 di dewê Palî Hun di ameyo dinya. Mi mektebo virên û orte Hun (Beyhan) di wend. Ez, 1986 di zewicîyaya û inkey çar qicî mi estî.

Mehmed Selîm Uzun: Ti çi wext ra hê deyiranî kirdkî vanî?

Zaza Nûro: Ez desserre bîyo mi dest bi muzîk kerd. Sazî mi çinîye bi. Mi yew la yew texta ya girê dên û sey sazî cinên û tede lawikî vatên. Mi xwi rî wirdi-wirdi perey ney pîyera û pê yew saz girot. Cuwa pey zî her hefte mi xwi rî yew têl girotên. La dew di ne yew qurs, ne melim û ne zî keso ki saz biceno estbî. Mi zaf cehd kerdên ke ez bonder bibî, xwi rî saz bicenî. Ez xwi ver o sazcinayîş bonder bîya. La her reya ke mi waştên sazî xwi akord bikerî mi miheqeq yew têl qerefnên. Mi cina û cina û cina… Mi belkî des hebî sazî şikitî, la peynî de mi xwi rî yew melodî virêşt. Mi yew aşm ina melodî cina, bacî mi ina melodî ra yew beste viraşt. Nûmê parçeyî mi “Ax Dayê Ez Helyawa” bi. Na deyîr mi qasetî xwi yo vîrên di wend, bacî mi dey Saît Altunî, yi zî wend. Muzîk di hetanî inkey kesî mi rî ardim nikerdo. Ez xwi bi xwi bonder bîya.

Seyîdxan Kurij: Ti zanî hetî ma de edetî sazcinayîşî û okestra çîn bî. Veyveyanî ma de yan def û zurna cinîyên yan zî yew grûbe deyîrî vatên, grûba bîn înan dima vatên. Ti zî qet şîn veyveyan de deyirî vatên?

Zaza Nûro: Belê. Mi zî vêvûn di deyrî vatên. Xwera mi o qeyde dest pêkerd. La esas wextî qijkekê mi di Sîwûn ra Hozan Xetîb (Ma het di tira vûnî “Xet”, “Xet Sîwûnic” yan zî “Xetî Aşikûn”) ûmên vêvûn. Yi vêvûn di deyîr vatên. Ez yi ra zaf çî bonder bîya. Xetî, hem zel û hem zûrna cinên. Yew lacî yi zî saz cinên. Mi tim yî teqîb kerdên, yi biûmên kûm vêve, ez şîn uca. Mi zaf bi dîqet Xet gueştarî kerdên.

Seyîdxan Kurij: Xetîb, nika Edene de maneno. Ez Edene de şîya keyeyî ey. Ey mi rî yew qaset dekerd. To va mi ser o tesîrî Xetî zaf estbi. Sewbîna tesîrî kam hozanî tu ser o esto?

Zaza Nûro: Wextî ma di kurdkî zaf qasêt çînîye bî. Ma radyo ra Mehmed Arif Cizrawî gueştarî kerdên. Bacî mi Şivan Perwer, Saît Altun, Rencber Ezîz gueştarî kerdên. Rencber Ezîzî ez qicê xwi ra sinasnen û gueştarî kena.

Mehmed Selîm Uzun: To senî dest bi karî muzîk kerd? To çi wext ra xo rî kerdo sey yew karî û deyîran vanî?

Zaza Nûro: Mi 1990 ra pey dest pêkerdo, ez şin veyvûn, vicîyen şewûn û şahîyûn. Yew ekîbî mi zî esto. Înstrumentî ma saz, baterî, def û zurna û org ê.

Ez vîst serrî yo ki pê vêvûn îdarê xwi kena. Zazûnî ma ra taleb yeno. Zazê ma wazenî ma şêri vêvûnî yin di muzîk virazi. Pali, Dara Hênî, Çewlîg, Meletî, Dîyarbekîr (hîna zaf Hêni, Licê û zerrê Dîyarbekirî di vêvûnî zazûn) di ma senat û muzîkê xwi îcra kenî. Ez çeher serrî yo ha Dara Hênî di yew salonê vêvî di xebitîyena.

Seyîdxan Kurij: To heta nika çend qasetî vetî? Ti qasetanî xo senî vecenî û kenî vila?

Zaza Nûro: Mi heta inkey heşt kasetî dekerdî. Pîyerê qasetûn xwi mi pê ardimî embazûn vetî û mi xwi kerdî vila. Mi heta inkey doletîyûn, komelûn, beledîyûn ma ra qet destek nidîyo. Mi heta inkey nizdey 300 deyîr nuştî û beste kerdî, pîyerê deyîr xwi mi noter di tesdîq kerdî.

Seyîdxan Kurij: Ti bestanî xo senî virazenî? Temayê deyîranî to senî yew tema ya?

Willey qet belî nibeno, çi wext îlham ame ez a hel çîk nusena. Mesela şûn d’ ma Cafê “Cê Ma” di yew şahî viraşt, uca binê serd bi, mi ca di yew parçe nuşt.

Haway welatî ma zaf serd o

Însûnî ma zaf cûmîyerd o

Ez welat ra kota durî yo

Ini mi rî yew kul û derd o

Temayê dêrûn mi eşq o, feqîrê şarî ma ya, xerîbê ya, rindey welatî ma ya, kulturî ma yo, zûnî ma yo. Wexto ki welat di yew çî beno, ez inîn ser o zî deyirûn nusena. Mesela, par Wexçûn (Wexçîyûn) di erdlerz bî, mi nûmê “Miletê Ma” ya yew parçe viraşt.

Ez bestûn xwi hêvêr pê saz kena hedre, la ma pê okestra qeyd kenî. Qeyd di ma saz, baterî, org, def û zurna, zel şuxilnenî. Çunkî muzîk di rîtm zaf muhîm o.

Seyîdxan Kurij: Ti vizêrna hê tîya ma het dê. To “Grûba Xebate ya Vateyî” sinasney. Tu şan de ma rî program viraşt. No atmosfer tu ser o senî yew tesîr kerd?

Kek Mehmed Selîm Uzunî mi rî telefon kerd, va: “Ma hê Çolîg dê.” Mi ecele kerd, ez ca di ûmeya. Mi şima sinasnay, xebatê şima dî, se ki ez newe ameya dinya. La heto bîn ra zî ez şarmîya û xwi ver kota ki heta inkey ma zûn û kulturî xwi rî yew xizmet nikerdo. Ez tim vûna, merdim ki xwi mesinasno, nîye dîn xwi sinasneno, nîye Homayî xwi sinasneno. Gûn ti xwi pêrs, ez kûm a? Homayî in zûn dayo ma ki ma pê in zûnî qalî bikerî. Ma pê xwi îfade bikerî.

Homa şima ra razî bo, şima vernîyê ma akerda, îşalah peynîyey in gurî yena. Se ki ez newe hûn ra bîya aya. Pê îznî Homayî îro ra pey ez in dormare di, Pali di, ina dehwa ser o xebatê xwi kena. Çi g` zazakî zûnî ma yo, ini kulturî ma yo. Ez wazen zazakî bicenî û vacî. Ez wazen zûn û kulturî ma ver şîyero. Ez wazen waharî zûnî xwi vicî.

Mehmed Selîm Uzun: Ti tim şinî veyvan, ti hê mîyanî şarî de. Eleqeyî şarî senîn a?

In serrûnî peyenûn di deyirûnî zazakî rî yew eleqeyo hol esto. Wexto merdim zazakî cineno ti veynenî ke keyfî şarî ma ci rî yeno. Merdim tirkî û kurmanckî cineno zazay ma zaf tira tesîr nigenî. La wexto merdim çarneno zazakî milet cade coş bena. Wexto ma zazakî deyrûnî govend cinenî milet werzena wi pê yew eşq û keyf a govend kena.

Seyîdxan Kurij: Klîbî to estî?

Ma yew klîb viraşt. Na klîb 18 deqîqey bî. Ma sey yew dokumanterî ûnt. Pali, Dara Hênî, Hun pîyer tede bîy. La qenalûn televîzyonî rî ina klîb zaf derg ûmey, o rid ra kesî nîşan nêday. Pê destegî çend embazûn a ez wazen in ûmnûn yewna klîb virazî.

Ma semedê nê suhbetî zaf spas kenê.

Ez spas kena.*

9 nîsane 2012, Çewlîg

Yew deyîra Zaza Nûroyî:

FATIMA

Ti zeracê sêr Şarikî ya

Ti sêr vor id kozvilik a

Ti baxçey mi di yew vilik a

Wax lê lê, lê Fatima!

Ax lê lê, lê Fatima

Fatima keyney datî ma

Ewik zerrey tu çinêbî