Serwet KOCAKAYAyî Reyde Roportaj

Nuştox û embazê ma Osman TETÎKî deyîrbazê ma yê erjayeyî Serwet KOCAKAYAyî reyde yew roportaj kerdo. Ma bi memnunîyet pêşkêşê wendoxanê xo kenê.

*

Osman TETÎK: Ma bi xeyr. Şima eşkenî semedê wendoxûn ma xo bidî şinasnayîş. Serwet Kocakaya kam o? Kotî ra yo? Kamca de nişeno ro?

Serwet KOCAKAYA: Merheba. Ez serra 1973 de qezayê Çewlîgî Bongilan de ameya dinya. Keye de ferdo pêyîn a. Ez hema pancserre bîya ma keyeyê xo berd Xetay. Yew mudet ra pey ma uca ra şîy Mersîn. Domanîya mi uca vîyerti. Mi mektebo verên, werteyên û lîse Mersîn de qedînay. Cuwa pey unîversîteyê Anqara de beşê muhendîsîya kompoture de mi perwerdeyê xo kerd temam. Nika zî Îstanbul de nişeno ro.

Osman TETÎK: Ti rewna Çewlîg ra şîyî teber. Şarê ma ra zaf kesî estê ke welatê xo ra şîyê xerîbîye uca de eslê xo vînd kerdo. Labelê qeydeyo ke asêno to xo muhafeze kerd. No mewzu de ti çi vanî?

êSerwet KOCAKAYA: Xerîbîye de her kes asîmîlasyon ra nesîbê xo gêno. Mi zî barê xo girewt. Labelê tayê çî estê ke avantaj ê. Ez seba xo vajî, keyeyê ma de di lehçeyê kurdkî, zazakî û kurmanckî pîya qisey bîyêne. Na rewşe ma rê yew avantaj bî. Sewbîna zî, ez no mewzu de wina vajî. Kam yew kultur mezgê şima de ca girewt, kam yew hîkaye mezgê şima de ca girewt, kam yew deyîr û kilami mezgê şima de ca girewt, şima uca ra yê. Hîkayeyê mi, kulturê mi pêro kokê yîn tîya (Çewlîg) de yo. Wazen wa însan peynîyê dinya de bo.

Osman TETÎK: Ma bineyke muzîkê to ser o qisey bikê. Ti çi wext ra nat eleqedarê muzîkî yî? Çi wext ra nat muzîk virazenî? Çend albumê to estê?

Serwet KOCAKAYA: Hetanî ke ez şîya unîversîte ez muzîk ra zaf eleqedar nêbîya. Unîversîte de no hîs vejîya werte. Mi uca de yew serri saz (tembur; baglama) cenit. Cuwa pey zî gîtar. Cuwa pey zî ez beste ser o xebitîyaya. Hela gi destê mi şîyêne enstruman mi vengê xo keşf kerdêne. Nota giştanê mi de bîyêne ganî.

Tabî domanîya mi de hunermendîtîye fikrê mi de çîn bî. Heyat zaten yew tesaduf o.

Muzîko profesyonal mi 1999 de dest pêkerd. Hetanî ewro panc albumê mi vejîyyay. Albumê min o verên “Kekê” yo. No album 1999 de vejîya. Tirkîya de zaf veng da. No album zerrîya zaf goşdaran de cayê xo girewt. Vateyê deyîra “Kekê” tirkî bî, çend tirkî bibî zî tede faqîrîya şarê ma, hesreta şarê ma estbî. Mi Çewlîgî ser o na deyîre nuşti. Albumê “Keke” ra pey çar albumê mi vejîyay: “Kî Zava”, “Duvar Şarkıları”, “Pencere” û albumê min o newe ‘İki Dil Bir Heves” 2011 de vejîya.

Osman TETÎK: Hîrê albumanê to yê verînan de besteyê to pêro safî tirkî bîy. Nê di albumanê to yê peyînan de besteyê to hem kurdkî (zazakî û kurmanckî) hem zî tirkî ye? Çi sebeb ra albumanê to yê verînan de lehçeya zazakî û kurmanckî ca nêgirewt?

Serwet KOCAKAYA: Rast a. No mewzu de ez zî narehet bîya. Labelê şima zî zanê taye çî estê ma dest de nîyê. Ez wina vajî. Verê cû, çend ziwanê ma bo zî, ez hakîmê ziwanî nêbîya. Merdim ke şî teber zaf ziwanê xo nêşuxulnenî. No yew dezavantaj o. Mi zî zazakî û kurmanckî qisey kerdêne feqet ez zaf hakim nêbîya. Şima zî zanê merdim hakimê ziwanî nêbo nêeşkeno yew şîîre binuse, yew deyîre binuse yan zî yew kilame binuse. Nêeşkeno yew uretîm biker. Aya mi zî wina bî.

Zaf embazî zazakî ser o xebtîyê. Ez pawê ê embazû vineta. Na xebata yîn yew netîce da. Mi zî yîn ra îstîfade kerd. Ez hem zazakî hem zî kurmanckî ser o xebtîyaya. Hema ena xebata mi tesîrê muzîkê mi kerd. Tîya ra pey zî pêron albumanê mi de zazakî ca gêna.

Osman TETÎK: Nameyê albumê to yo newe ‘İki Dil Bir Heves’ o, yanî di ziwanî yew hewes. Çira di ziwanî yew hewes?

Serwet KOCAKAYA: Nameyê nê albumê min, cinîya Ehmed KAYAyî Gulten Kaya û mi, ma pîya na pa. Armancê ma eno bi ke ma bale biancîn ziwanan ser. Enê ziwanî zî lehçeya zazakî û kurmanckî yê kurdkî yê. No album de ma kurdkî û tirkî ardî têhet. No sîstem de yew problemê ziwanan esto, ma zî gişte na ser. No gure zî ma pê muzîkî kerd.

Osman TETÎK: Ê eserê ke albumê to de ca gênê, vateyê yîn ti nusenî?

Serwet KOCAKAYA: Belê. Vateyê eseran zafîn aîdê min ê. Ez nusena. Tayê eseran zî ez kesanê cîya-cîyayan ra weçînena. Albumê min o peyên de mi yew helbesta Cîgerxwînî beste kerd. Şaîrê kurdan ra Cîgerxwîn cayê ey mi de cîya yo. Cîgerxwîn derheqê kurdan de zî yew erjo pîl o. Şaîrêko zaf gird o.

Osman TETÎK: Bê muzîkî yewna fealiyetê to esto?

Serwet KOCAKAYA: Zafê wextê mi viraştişê muzîkî ser şino. Bê muzîkî ez edebîyat ra zaf eleqedar a. Edebîyat ra zaf hes kena. Kitabanê edebîyan wanena. Uca ra zanayîşê xo aver bena. Başqe zî yewna fealîyetê mi çin o.

Osman TETÎK: Seba averşîyayîşê zazakî fikrê to çi yo?

Serwet KOCAKAYA: Yew çî esto ke zerrîya mi zaf dejneno. Şima zî zanê, UNESCOyî yew rapor nuşt. Dinya de di hezar ziwanî hê vînd benê. Mîyanê nê ziwanan de zazakî zî esta. No durumî zerrîya mi zaf dejna. Ziwanêko qedîm zazakî ha vînd bena xeberê ma çîn bî. Pê nê raporî ma hîşyar bî.

Seba averşîyayîşe kirmanckî ez wina vajî. Barê ma zaf giran o. Ganî her warê heyatî di zazakî bîyero şuxulnayîş. Tayê çî estê ke ma dest de yo. Ganî hunermendê ma ziwanê xo de deyîranê xo vajî. Nuştoxê ma ziwanê xo de eseran binusî. Şarê ma ziwanê xo qisey biker. Wendeyê ma kursan akerî. Ma eşkenî nê nimûneyan zêde biker…

Tayê çî este ke dewlete dest de yo. Ganî dewlete ziwanan teşwîq bikero. Yew het ra malî destek bido semedê ziwanî. Ganî ziwan bibo ziwane perwerdeyî ke ziwan nêmiro.

Osman TETÎK: Ti zî zanî, ziwanê ma rewna ra qedexe bi. No qedexe zî îdeolojîyê resmî pê destê xo kerd, nêweşîyê ziwanê ma no semed ra ya. Ti no mewzu de se vanî?

Serwet KOCAKAYA: Qedexekerdişê ziwanêk sucê însanîyetî yo. Çimke ziwanê dayike yew heq o. Pêro îdeolojî wina vanê. Pêro dînî wina vanê. Kam dîndar enaye înkar biko dînê xo înkar keno. Kam sosyalîst enaye înkar bikero sosylîstîya xo înkar keno. Kam însan enaye înkar bikero însantîya xo înkar keno. Înkar zî faşîzm o. Ena îndeke eşkera ya.

Osman TETÎK: 80 serrî esto ke yew problemê kurdan Tirkiya de esto. 30 serrî zî esto ke welatê ma de yew ceng esto. Hema zî no problem hal nêbîyo. Ti no mewzu de çi fikrîyenî?

Serwet KOCAKAYA: Belê. To zî va, eno problemê ewroyî nîyo. Zaf verên o. No ceng zî netîceyê nê problemî yo. Ma nika hê zor yew surec ra vîyaren. Ziwanê ma vano aşitî. “Aşitî” zî nê demî de bîya yew çekuya polîtîke. Labelê zerrî de nêbena. “Aşitî” bimberek (kutsal) a. No dem de ma ganî çekuya “aşitî” xo ziwan ra nêvej. No dem de ganî însanî qisey bikî. Sîyaset ganî nê probleman hal biker. Destê kamî de tifing esto ganî biyerê têhet, yew masa de ronîşî û muzakere bikerî. Ena zî, ganî sîyaset tesîs biker.

No welat de yew problemê azadîye esto. Yew problemê kurdan esto. Yew problemê elewîyan esto. Yew problemê cinîyan esto. Yew zî probleme turbane esto. Ganî dezgeyê sîyasetî enê probleman pêrune bivînerê û hal bikerê.(*)

___________

(*) No roportaj “Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 18, Dîyarbekir, 01-15 kanûne 2011, r. 4” de weşanîyayo.