Abdurrahman Önen ve Erdnîgarîya Kurdistanê

Abdurrahman Önen’in (1956-2021 Derik, Mardin), Erdnîgarîya Kurdistanê dizisini üçüncü kitabı yayımlandı: Bedlîs

Abdurrahman Önen Erdnîgarîya Kurdistanê III, İsmail Besikci Vakfı Yayınları, 2023, İstanbul, 182 sayfa

Dizinin birinci kitabı Agırî, ikinci kitabı Wan idi.

Abdurrahman Önen, Erdnîgarîya Kurdistanê I, Agirî, İsmail Besikci Vakfı Yayınları, 2020, İstanbul, 182 sayfa

Abdurrahman Önen Erdnîgarîya Kurdistanê II, Wan, İsmail Besikci Vakfı Yayınları, 2021 İstanbul, 232 s.

Erdnîgarîya Kurdistanê dizisi 8 kitaptan oluşuyor. Geriye kalan beş kitap şunlar: Dêrsim, Çevlîg, Mûş, Mêrdîn, Amed

Değerli araştırmacı Abdurrahman Önen’i genç yaşta kaybetmemiş olsaydık, belki, Culemêrg, Şirnex, Êlih, Ruha, Entab, Xarpêt, Meletî, Semsûr, Qers, Erzirom, Erzingan gibi iller ile ilgili çalışmalar da yapacaktı.

* * *

Bu araştırmalarda iller, ilçeleriyle, köyleriyle, dağlarıyla, gölleriyle, nehirleriyle birlikte ele alınıyor. Bu çerçevede hayvan varlığının ve bitki örtüsünün dile getirilmesi de önemli oluyor. Nüfus istatistikleri, köyleri, mezraları gösteren çizelgeler incelemelere zenginlik katıyor.

Erdnîgarîya Kurdistanê dizisinin Kürdçe yazılması, Kürdçe dilbilgisi kuralarına uygun olarak yazılması kanımca çok değerli. İl, ilçe, köy, mezra, dağ, ırmak, göl, ova vs. isimlerinin Kürdçe yazılması şüphesiz çok değerli.

Kitaplarda sık sık renkli haritalar, renkli fotoğraflar yer alıyor. Bu metnin okunmasını, coğrafyanın zihinlere yerleşmesini kolaylaştırıyor.

Kitaplarda bazı sözcükleri açıklayan sözlük de var. Ayrıca, inceleme sırasında faydalanılan kaynaklarla ilgili listeler de var. İncelemelerin sonunda dizin de yer alıyor.

* * *

Bir ülkeyi toplumsal, tarihsel, kültürel yönleriyle tanımak elbette çok önemlidir. Ama, coğrafi olarak tanımak da önemli olmalıdır. Coğrafi incelemeler, vatan kavramını daha somut bir hale getirir. Örneğin, ‘vatana bağlılık’, ‘yurda bağlılık’, ‘vatanı sevmek’ ‘yurdu sevmek’ sık sık kullanılan deyimler. Bu bakımdan coğrafi araştırmalarla, vatanın somut olarak algılanması önemli oluyor.

* * *

Dilerim, yukarıda sözü edilen Culêmrg, Şirnex, Êlih, Ruha, Entab, Xarpêt, Meletî, Semsûr, Qers, Erzirom, Erzingan illeri ile ilgili incelemeler, araştırmalar da yapılır. Dilerim, Rojhilat’daki, Başûr’daki, Rojava’daki iller ile ilgili coğrafi incelemeler, araştırmalar da yapılır. İleride bu tür çalışmalarını değerinin daha da artacağı kanısındayım. Bu çalışmalar, bu tür duyguların, düşüncelerin gelişmesini de sağlayabilir.

Bu değerli çalışmalarından dolayı Abdurrahman Önen’i sevgiyle anıyorum.