Agêrayîşê Kirdkî Ser

Şima zanê qederê şarê ma senîn o. Hetanî nika tu rehetîye xo ra nêdîya. Yan koç bîyo şîyo şaristananê rojawanî, yan şîyo welatanê xerîban, yan zî şîyo serê koyan. Kirdê ma cayo ke tede ciwîyenê zafê xo ko yo. Ko de zî debare bi mal û dawarî bena. Eke serê koyan ra rehetîye çin bo, wareyî bêrê qedexe kerdene, o wext mal û dawar zî nêbeno weye. Ciwîyayîşê şarî, mal û dawarî ser o yo.

Nê serranê verênan de mintiqaya beyntarê Licê û Dara Hênî ra tayê dewijî, bar kenê şinê Edena. Laser zî hema ke pîzeyê dadîya xo de beno, babîyê ey dewe ra keyeyê xo bar keno şino Edena. Laser taxa (mahalle) Kîremîtxaneyî de dadîya xo ra beno. Edena de dest bi wendegehî keno. Şino wendegeh. Gama ke malim tera persêk keno, seba ke keye di kirdkî qisey kenê, o ciwabê xo de çekuyanê kirdkî erzeno miyanê xeberdayîşê xo. Malim tera hêrs beno. O zî şermezar beno, yeno keye dadîya xo ra vano: “Şima mi de kirdkî qisey kenê, ney ra ez tirkî hol nêmusena, embazê mi wendegeh de bi mi huyenî. Ganî şima tîya ra pey mi de kirdkî qisey nêkerî.” Babî û dadîya ey nê halê lajê xo ra tu çîyêk fam nêkenê. Seba naye Laser yew travmaya pîle vîyarneno.

Gama ke no hedîse mi ra vatêne, rengê rîyê ey bedilîyayêne. Bellî yo ke hema zî tesîrê a tarvma nêvîyarto. Dayîka ey tersan ra vatêni wa lajê mi seba ke nêweş nêkewo ey de kirdkî qisey nêkerdêne û wina vindertên, vengê xo zî nêkerdêne. Tewr zaf dayîka ey nê halê lajê xo rê dejayêne. No hal yew dejêko pîl o, yew het ra ziwan o, yew het ra zî tut o, de bîyerên safî bikerên se beno? Şarê ma, seserran ra nat no tewir trajedî sereyê ey ra vîyertî. Çike ti şîyerî kamcîn keyeyê kurdan, kame dewe bigêrî ti eşkenî nê tewir hedîseyan zaf bivînî. 

Laser, bi nê hawayî wendegehê lîseyî qedîneno. Her dem şarê xo û ziwanê maya xo ra dûrî şino. Wazeno tirkî hol bimuso û yew bi xeberdayîşê ey yarî nêkero. Lîse de zî ziwanê mayka xo ra dûrî şino. Zanîngeh de beşê ziwanî îngilîzkî waneno. Ziwan, zerrîya ey de sey yew dejo sîya maneno. Wazeno ke heme ziwanan bimuso. La hewna zî ziwanê maya xo ra dûrî şino. Zanîngeh (unîversîte) qedêneno û dest bi mamostayîya îngilîzkî keno. Duzce û Îstanbul de çar serrî mamostayî keno. Ziwan zerrîya ey de hîna zî kul û keder o. Xo rê xo de vano, eke ez no hawa dewam bikerî, ez çîyêko newe nêmusena û raver nêşina, la eke ez şîyerî teber, Ewropa yan zî Amerîka. Aye ra peranê xo çar-çur nêkeno arê keno.

Mamostayîye ra îstifa keno şino Amerîka bajarê Sanfransîsko ziwanan ser o mastir keno. Rojêk mamostayê ey tira vano ti ça ra yî? Vano, ez Tirkîye ra ya. Vano ti kam miletî ra yî? Vano, ez kurd a. Vano, lehçeya to çî ya? Vano, kirdkî ya. Mamosta vano, ez weşanê UNESCO ra zana ke no ziwanê şima vîndî beno. La ti kird î, qey şima wayîrê ziwanê xo nêvejîyênî?

Nê vateyî ra pey seke newe xo bihesîyo, hişê ey yeno ey sere. Bi xo de yew munaqeşeyêko gird keno vano, “No çî yo mi kerdo, heta nika ez ziwan û maya xo ra remaya, dûrî şîya.” Şermayeno, vano, “Ganî ewro ra pey ez seba ziwanê xo bişixulî û ez ey raver berî.’’

Naye ser o, dano piro yeno Tirkîya. Şino Edena dayka xo vîneno, yeno lew padano destê aye, vano: “Dayîka mi! Mi helal bike. Hetanî eyro ez to û ziwanê to ra şermayaya. La hînî tîya ra pey ez nêşermayena. Ez ameya ke ziwanê to hol bimusî.” Maya ey nêzana ha se beno. La no halê lajê xo ra zaf keyfweş û şa bena. Seke Homayî lajê aye newe ra dayo aye.

Mi rojêk telefon maya ey rê kerd, mi va, çimê şima roşt bo, vanî Laser ameyo. Va: “Ti zanî Laser ha zazakî ser o xebetyeno.’’ Lajê aye çi bidênê aye, qasê xebera wayîrvejîyayîşê ziwanî şa nêbiyêne. Laser maya xo de, mirdîya xo kirdkî xeber dano, xo rehet keno. Aye zî qîmê ey nêkena, dano piro yeno welat, tîya de zî merdimanê xo ser a gêreno, extîyaran de qalî keno, vengê înan qeyd keno, xo reyde beno. Şino kitabxane uca de ferheng û çend hebê kitabanê kirdkî (zazakî) gêno xo reyde beno Amerîka. 

Wa rayîrê ey akerde bo. 

Na mesela ke mi cor ra şima rê behs kerde, ameya ciwîyayene. Ganî ma naye ra yew dersa pîle bigêrî. Ma reyna bizanê ke merdim hende ziwanê xo ra dûrî bikewo, şiro peynîya dinya, hîna zî yeno kokê xo ser. Çike vateyê verînan o, vanê “her vaş kokê xo ser yeno/zergun beno.”

Dîyarbekir 18.01.2011