Artuklu Üniversitesinden Kırmancca (Zazaca) Kitap

Mardin Artuklu Üniversitesi Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü “Zazaca Edebiyatından Örnekler” (Edebîyatê Kirmanckî ra Nimûneyî) adında bir kitap yayınladı. Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü’nün ilk yayını olan kitapta, başlangıçtan günümüze Kırmancca (Zazaca) edebiyatından önemli örnekler yer almaktadır.

Editörlüğünü Roşan Lezgîn’in yaptığı 16x24 ebadında 694 sayfalık kitap, Prof. Kadri Yıldırım, İbrahim Bingöl ve Roşan Lezgîn tarafından hazırlanmış. Kitap, üniversitede okuma kitabı düşünülerek hazırlanmasına rağmen araştırmacılar ve Kırmancca (Zazaca) edebiyatı meraklıları için de önemli bir kaynaktır. Artuklu Üniversitesi rektörü Prof. Serdar Bedii Omay’ın takriziyle başlayan ve zengin bir içeriğe sahip olan kitap, “Kırmancca edebiyatının bir nevi tomografisi olduğu söylenebilir.”

Kitap beş kısımdan oluşmaktadır: 1)Folklor 2)Dini metinler 3)Şiirler 4)Öyküler 5)Makaleler ve roman metinlerinden kısımlar

Folklor bölümünde “Eski Metinler”, “Masallar”, Fıkralar”, “Halk Müziği”, “Ninniler”, “Bilmeceler”, “Saymacalar”, “Gelenekler”, “Dualar ve Beddualar” ve “Deyimler ve Atasözleri” alt başlıkları bulunmaktadır. Bu bölümde doksan beş adet metin yer almaktadır. Kırmanccada ilk yazılı metinler folklorik ürünler olduğundan ilk bölümde bu tür parçalara yer verilmiş. Bu bölümün en önemli özelliği, Mutki’den Sarız’a, Varto’dan Palu’ya, Dersim ve Aksaray’a kadar Kırmanccanın bütün ağızları yer almaktadır.

Dini metinler bölümünde “Mevlitler” alt başlığında dört mevlit metni, “Birkaç Diğer Dini Metin” alt başlığında ise bir önemli makale ve üç diğer dini metin, toplam sekiz eser ve yazı yer almaktadır. Kırmanclar arasında hem Sünni hem Alevi inancına sahip olanlar mevcut olduğundan her iki inanca ait metinlere de yer verilmiş.

Şiirler bölümünde “Birkaç Okuma Metni” alt başlığında üç önemli makale ve şiir sanatını konu edinen bir söyleşi, “Şiirler” alt başlığında ise yirmi bir adet şiir, toplam yirmi beş adet metin bulunmaktadır. Şiir bölümünde sanatsal kaliteye önem verildiğinden, seçkin eserler kronolojik bir şekilde sıralanmış.

Öykü bölümünde ise, “Birkaç Önemli Metin” alt başlığında öyküyü konu alan üç önemli çalışma, “Öyküler” bölümünde ise yirmi öykü, toplam yirmi üç metin bulunmaktadır. Kırmancca öykücülerin her birisinden birer öykü seçilerek kronolojik bir şekilde sıralanmış.

Makale ve roman metinlerinden kısımlar bölümünde, üç romandan bölümler ile on dördü makale, toplam on yedi ayrı metin bulunmaktadır.

Kitapta on biri kadın, elli ikisi erkek, toplam altmış üç yazara ait 168 adet eser yer almış.

Hazırlayanlar: Prof. Kadri Yıldırım - İbrahim Bingöl - Roşan Lezgîn, “Zazaca Edebiyatından Örnekler” (Edebîyatê Kirmanckî ra Nimûneyî), Artuklu Üniversitesi Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü Yayınları, Mardin 2012, 694 sayfa