Avşîne

Avşîne kênaya xalzayê min a, pancserrî ya. Ez wazena şima rê behsê aye bikera.

Rojêk ma bi mêmanî şîbî keyeyê birayê mi. Xalzayê mi, cinîya ey, xala mi û kênaya ey Avşîne zî ameybî. Berê oda abi, ez ewnîyaya destê Avşîne destê babîyê aye de yo, wexto ke ameyî zereyê oda, destê xo destê babîyê xo ra vet û oda de serê xalîye de yew çiv da xo ro û meydan de ronişte.

Avşîne sey yew kaykerdoxa tîyatroyî bî, çimê cematî aye ser o bi. Seke aye zî waştêne bala her kesî bianco xo ser. Ca de dest bi qiseykerdişî kerd. Kirdkî qisey kerdêne. Kirdkîya aye zaf fesîh û zelale bî. Çike xeberdayîşê xo bi ziwanê dayîka xo dest pêkerdo. Aye ra (coka) ziwan zelal beno, hîna asan vajîyeno.

Avşîne ewnîyayêne cematî ra, ê ke şinasnaynê vatêne:

- Ez to şinasnena (nas kena) ti Ehmed î. Ti xala min a, na pîrika min a…

Ê ke nêşinasnayêne, pers kerdêne, vatêne:

- Ti kam î, nameyê to çi yo, ti ça ra yî.

Avşîne seke hetê Homayî ra yewî a şirawita ameya ma şa kena. Cematî pêro a temaşa kerdêne, çimê her kesî aye ser o bi. Seba ke ziwanê dayîka xo xeberî dana, aye ra (loma) bala (dîqetê) her kesî antêne. Mi veng da va, bî mi vereke. Vazda ameye xo eşt mi verardî. Mi lew na pa (pada).

Mi waştêne ke ez aye bierzî zereyê kezeba xo, hende ke şîrin bî, mi nêwaştene ke ez xo ver ra war de ronî.

Mîyanê ma kirdan de edet o, eke yew merdim tutê ey hebêk bo, vanî, têwmedên, gunek o, babîyê xo ra hebêk o, aye ra her kes miqat beno. Vanî, çîyêke pênêbo, wa wareyê babîyê xo şên bikero. Avşîne zî mi rê seke ina hawa bî, aye wareyê ziwanê ma şên kerdêne.

Babîyê aye mi kîşte de bi, mi pers kerd va:

- Xalza, na keyna to tirkî zî zana yan ney?’’

Va:

- Belê, tirkî zî zana la ti bikişî qisey nêkena.

Mi Avşîne ra bi ziwanê tirkî va:

- Bu elbiseleri kim sana almış? (Kamî nê cilî to rê girewtî?) 

Va:

- Nê cilî, dadîya mi mi lê gilotî.

Raşt a zî aye fehm kerd û cewabê xo zî kirdkî da.

Tutê birayê mi û sewbîna gedeyî zî uca de bî, ê tutan qet vengê xo nêkerdênê, seke şermayabîy, yew ca de vindertbîy goşdarîya Avşîne û cematî kerdênê. A keyneka qijkeke seke ders dayênê ma pîlan zî. Seke vaja merdim no qayde wayîrê ziwanê xo vejîno ha!

Hêşê mi bi vila, wextê verî, qijekîya mi ameye mi vîr. Tîya ra da-çewres serrî ra ver, dewa ma Çimê Hênî de ma qijan tirkî nêzanayênê û qiseykerdişê tirkî zî dewa ma de nêbîyênê. Waxto ke ma dest bi mekteb kerd, ma uca de tirkî şinasna. Ma sinifê hîrênî de yan zî çarinî de ancax musaybî (bander bibîy). Hetanî ke ma musay, şito ke dadîya ma dabi ma, ma pirnikan ra ame. Malimê mekteban, seba ke ma tirkî bimusê, xeberdayîşê kirdkî ma rê qedexe kerdbi. Casusî naynê ma ser, dewe de yan keye de, ça beno wa bibo, kamî ke kirdkî qalî bikerdêne, ceza dayêne ci û o kuwayêne (kutêne). Mi bi xo naye ser o zaf kuwayîş werdo. Malimî zafê reyan bi birrêka terne dayêne destanê ma û nenguyanê (nenugan) destanê ma ro.

Na zî yena vîrê mi, o wext yew cinîya dîyarbekirije dewa ma de zewajnaya bî. Gama ke xeber bidayêne, çekuyê nêrî û makî têmîyan kerdêne. Wexto ke yew camêrdî de qisey bikerdêne, ma o wext a qijeya xo de zî zanaynî ke xeberdayîşê aye şaş o. Camêrdan ra vatêne, “Ti ha se kena, senîn a?’’ Ma pê ecêb mendêne, ma vatêne, camêrdan sey cinîyan hesebnena.

Ez çewres serran dima dersa kirdkî de musaya ke çekuyê kirdkî (kirmanckî, zazakî, dimikî) hîrê tewir ê: 1) nêrkî, 2) makî û 3) zafhumarkî

La ma qijekîya xo de bi zanayîşêko tebîî zanayêne.

Bajarê ma Dara Hênî, dewe ma ra nêzdî bi. Uca zî her kesî kirdkî qisey kerdênê. Ewro kirdê ma zaf bedilyayê, hinî kes ziwanê xo qisey nêkeno. Ti ewro şinê dewan zî qijî ziwanê xo qisey nêkenî. Ziwanê ma dewan de zî beno vîndî. Kalikanê ma no ziwan seserran ra nat bi zehmetî ardo resnayo ma. La ma zî mîyanê çewres serran de vindî kerdo.

Serewedartişê kurdan yê 1925î de Dara Hênî bîya paytextê kurdan.

Çewres serran de zaf çî bedelyayo, ewro Dara Hênî de zaf tay kirdkî qisey bena.

Ez şina Dara Hênî, Şêx Seîd, Feqî Hesen, Yado, Emê Farî û Ehmê Huseynî yenê mi vîr. Ez vana, werzê biewnê şarê xo ra. Hela ha çi halî de yo!...

Ez nê xeyalî de bîya, mi dî yewe ha rîyê mi milciqnena vana, xalo werze ma şinî keye.

Mi hewna Avşîne virard kerde û lewî paday. Seba ke aye qijkekîya mi arde vîrê mi û ez hewn ra weriznaya.

Zaf sipas xalza û cinîya ey rê ke Avşîna xo reyde bi ziwanê baw û kalanê ma qisey kenê.

Wa Avşîna ma zaf rindik û weşikek biciwîya.