"Bero Sûr"

Kitabê hîkayeyan yê Bedrîye Topaç Bero Sûr Weşanxaneyê Roşna ra neşr bîyo. Bero Sûr kitabê verên yê nuştoxe yo. Weşanxaneyê Roşna zî newe abîyo û bi nê kitabî weşanê xo yê verênî veto. Kitab zî weşanxane zî xeyrin bê.

Bedrîye Topaç 1977 de Dêrsim de dewa Markasorî de ameya dinya. Hewt serrê xo mektebê leylî (yatılı) de wendê, tehsîlê xo Anqara de temam kerdo. Hetanî nika nuşteyê aye rojnameyê Newepelî û kovara Şewçila û kovara Vateyî de neşr bîyê. Bero Sûr kitabê verên yê nuştoxe bo zî Bedrîye Topaç bi hîkayeyan, şîîran û cerebeyanê (denemeler) xo sey kemera goşeyî mîyanê edebîyatê kirmanckî (zazakî) de cayê xo girewto.

Kitab de 14 hîkayeyî estê. Senî ke hîkayeyî qelema yew cinîye ra nesilîyayê, karakterê hîkayeyan zî zêde ra zêde cinî yê. Domane, kêneke, cinîya vîyaye, cinîya dewije, cinîya bajarije, cinîya kebanîye wayîra zar-zêçî…

Hetê tema ra hîkayeyê aye di qisman ra yenê meydan. Qismêkê xo, çimê cinîyan ra eşq, sewda, bêrîye, hesrete, heskerdiş, cîyakewtiş o. Nê hîkayeyan de ziwan muceret û romantîk o. Ca-ca merdim wina zano ke hîkaye ney, şîîre waneno.

Qismo bîn, mîyanê keye û komelî de qal û halê cinîyan ser o yo. Cinîyî se apey yenê girewtene, se kêmî yenê vînayene, qedr û qîymetê înan se nêzanîyeno, se rastê îhmalkarî û cîyakarî û şîdetî yenê ûsn. Mîyanê keye û komelî de çîyê ke normal asenê, nuştoxe înan ana verê çimê ma de ca kena, zanayîş û ezberê ma qurdî kena ke eslen senî çîyê anormal ê. Û nuştoxe ma dana efkar ro ke heyat bara cinîyan rê senî xişm û xidar o. Nê hîkayeyan de ziwan realîst o, ca-ca zî îronîk o.

Nuştoxe qelebalix ra hes nêkena. Eke ma bivajîme hîkaye keyeyê nuştoxe bo, a her kesî nêgêna zereyê keyeyê xo. Weçînitişê kesan (karakteran) de zaf hesas a. Kesanê xo baş tespît kena, bala xo rinda-rind dana xuy-xuslet, ziwan û xîtabet, hal-hewalê înan ser. Îhtîyacîya xo bi teswîranê derg-dilayan nêbena. Teferuatanê winasîyan ra gêna ke ê kesî mîyanê rîpelanê kitabî ra vejîyenê, sey kesanê rastkênan kîşta ma de, verê çimanê ma de ca benê.

Ziwanê nuştoxe zaf zelal o. Serê awa serçimeyan zelal o. Qet cayêk de lêl nêbeno. Cumleyê xo hetê şeklî ra sivik, hetê mana ra giran ê. Çekuyê xo viraşte û xam-xeşîm nîyê. Basît ê. Merdim ca-ca ecêb maneno ke çekuyanê basîtanê winasîyan ra senî manaya girana winasîye pêyena.

Nuştoxe ziwano standard esas girewto ke no ziwan mîyanê heme kirmancan (zazayan) de ca bîyo, her mintiqa ra wendoxî bi rehetîye biwanê. Kêmî cayan de zî “rastnuştiş” de formê mintiqaya xo tercîh kerdo. La no tercîh wendiş û fehmkerdiş de zehmetîye peyda nêkeno. Kitab hetê redaksîyonî ra zî bi dîqet hedre bîyo.

Wa Bero Sûr xeyrin bo. Weş û war ba Bedrîye Topaç. Xizir dej-duj aye ra dûrî bibero.*

-------------

*No nuşte "Şewçila, Kovara Edebî Hunerî, Hûmare 8, Dîyarbekir, Zimistan 2013, r. 25-26" de weşanîyayo.

Bedrîye Topaç, Bero Sûr, Weşanxaneyê Roşna, Çapa yewine, Dîyarbekir 2012, 72 rîpelî