Cinîyî, Camerdîya Qefçile û Rastîyê Tecawizkarî

Çend rojî yo ke ez bê hemdê xo raywanîyêk de ya. Ez vana “bê hemdê xo”, çimkî na raywanî bi zerrîya mi û edetî nîya. Ez arşîvê vîrê xo de bi cinîyan û camêrdan gêraya. Hîna ke mi dest bi qalanê xo nêkerdo, ganî ez vaja, no gêrayîşo boytengo watetirş de mi dî ke kulîyatêko hêcayê vatişan arşîvê vîrê mi de ameyo pêser. Ez çi wext dest bi gêrayîşanê winasîyan kena, hurîyayîşêko tebîî serê zincîya mi nequrneno. Ez vana, “Werrekna arşîvê vîrê însanan bêro qeydkerdiş. Û her însan bi qeydkerdişê arşîvê vîrê xo kitabxanayêk awan bikero.”

O wext se bîyêne gelo? Eceba eserê senînî tira peyda bîyêne? Ez vana qey Homa zî nêzano.

Arşîvê vîrê merdiman sey kitabxaneyan tesnîfkerde yan zî beşkerde yo. Ez do şima rê vaja ke ez tayê beşanê arşîvê vîrê xo ra qet hes nêkena. Kes û fikr û hîsê ke zerrîya mi pê bena tenge, ê beşan de arşîvkerde yê. Toz û tobar înan bifetisno, pîrike hîrama xo piro biviraza zî xemê mi nîyo! Wa gijikqiran bêro piro! Ez caran nêvana, “Erê keyeyê to awan, derey ber û pencerayan abike wa hebêk tîje bierza zere!” Ez wazena sey qerpalanê çilminan uca de bihelisyayê! Qey arşîvêko pirrê birînan mi de yadîgar bimano! Ez wazena hema vîndî bibo, çin bibo. La mêratî sey reyayanê sûsîkî bêar ê! Hîre demserrî (mewsim) tîje ver de bikizirîyê zî, serd û seqem de biqerisîyê zî; seke xo resna herre, ca de zîl danê! Homayo… Fikr, hîs û merdimê sey reyayanê sûsîkî estê la? Merdim caran nêeşkeno kokê înan biqilayno…

Rey-rey zî ez fikirîyena, eza ke serwera arşîvê vîrê xo ya, çira ez nêeşkena sey Homayî înan çinbîyayîş ra bixelisna yan zî estbîyayîş ra çin bikera?

La ez zana, semedê afernayîşî îhtîyaca Rebê aleman bi çamure estbîya. A çamura ke ma tutekîya xo de çamura tenuran ra tirawtêne û pê dêzikî, merdimekî, banekî, tîtek-mîtekî viraştêne.

Derheqê na babete de beno ke merdim hîna zaf çi bivajo. Yan zî merdim eşkeno hîna xeylê qisayan, ser o bîyaro pêser. La ez wazena şima rê qalê raywanîya xo û netîceyanê aye bikera.

Çendeyêk esto ke ez korîdoranê arşîvê vîrê xo yê ke keyfê mi qet pê nêno de zaf qefilyaya. Coka, ez teqet ra kewta. Wa xebera şima pê biba, beno ke qisayê weşê pêameyeyî mi ra nênê. Dima gere-gurre mekerê!

Mi hişyarîya xo zî kerde, hîna gama verêne ra ez do nîyetê xo yê nimiteyî zî eşkera bikera.

Ez do qala xo û qalê înan şima rê bikera. Çimkî ez wazena şima zî bibê nêmedarê raywanîya mi. Beno ke ca-ca zerrîya şima bena teng, gijik sereyê şima de beno sey goçinan (yê keçelan wa qevda zimbêlan biba sey goçinan!). Ez wazena şima zî biqefilîyê, şerm bikerê û bidejê. Wazena şerm û janê xo yê hêrsokî bikera mîyanê çimanê şima, bida fek û rîyê şima ro. Wazena rastîyanê tecawîzkaran, rastîyê ke hîsanê minê zerrîpakan ê kênekîye dejnenê, bida binê goşê şima ro! Çimkî, haşa, ez Homa nîya! Ez afirnayoxa vîrê xo nîya! Şima kenê, ez arşîv kena. Şima piştî danê ci, ez pê dejena. Û ez nêeşkena çin zî bikera tira xelas biba!

Ez cînîyan û camêrdan ke bi xirabî ameyê amênkerdiş û mîrazkerdiş, gêraya arşîvê vîrê xo de. Çimkî, 26 camêrdan û mehkemeyêka camêrdpereste tecawiz bi kênekêka 13 serra kerdo, dima zî vato “bi rizaya aye bi!” “Aye waşt, ma zî kerd!” vato. “Xora Homayî semedê ‘kerdiş’î ma afernayê. Çimkî hevsarê aqil û zerrî û wijdanê ma destê ewkê ma yê ‘kerdiş’î de yo. Ma koleyê ey ê. Xora ma wazenê tebîet û kaînatî, cism û cismanî ey rê bikerê kole.”

La tecawiz!

Çi vatêyêko xirabîn! Seke merdim telafuzbîyayîşê ci qet nêeşnawo, vano ez hema birema, war û welat xo dima biverda! Û çi vateyo fonksîyel! Warê tetbîqbîyayîşê xo çiqas hîra yo! Çiqas zêde tewirê xo estê!

Merdim qey beno tecawizker, çira tecawiz bi însanan, rastîyan, hîsan û cismanîyan keno?

Heqîqeten zî ez cewabê na perse nêzana. Ez zaf dima gêrena la nêeşkena ci rê cewabêk peyda bikera. Û ez zana ke bincaran esl û feslê nê meseleyî nêmusena. Çimkî tecawizkerî qefçilîya camêrdan a, camêrdê tecawizkerî zî qetîyen qefçilîya xo nêvînenê û nêvanê. Ma û ê rêça eynî rastî ra nîyê.

Seke persa xo rê cewabêk peyda bikera, mi muracat bi arşîvê vîrê xo kerd, cinîyan û camêrdanê arşîvê vîrê xo ra ke şinasê tecawizkerî yê, persa xo kerde. Mi yew camêrd û yew cinî de qisey kerd. Rastê ci, mi tede qisey nêkerd, ez ewnîyaya înan ra. Camêrd zî cinî zî cayan û wextanê cîp-cîyayan ra ameyê, kulîyatê arşîvê vîrê min ê xirabînî de cayê xo girewto. Seke camêrd goreyê peymayê serrnameyan pîlêr o, ez do ey ra dest pebikera.

Goreyê edetan o; merdim wexto ke qalê çîyêk keno, bi çend çekuyan a zî bibo, zeman û mekan vano.

Mekan: Bajarêk. Bajarêko ke kurdan cehd kerdênê xo rê bikerê war. La qet yê înan ney…

Zeman: Wextê tern û tezeyîya mi.

Seke qalkerdox ez a, gere peymeyê zemanî zî ez, emrê mi û serebûtê mi bibê. Xora merdim tena qalkerdoxîya xo de serwerê zemanî yo. Çi heyf ke cuyayîş de eksê ci yo!

Dem û dewrano ke vayê şoriş û şorişgêrî mezg û zerrîya merdimî de guveno… Înanî ke cuyayê, zanê. Demo winasî de tena çekuya “şoriş”î qîm kena ke merdim nezergeyêko sipî-surgewez de cayê xo bigero, heyat û merdiman û hedîseyan ra biewnîyo. Vayê wisarî ver de sermest beno merdim, vano ez eşkena heyat û merdiman û dewr-dewranî goreyê îdealanê xo newe ra biaferna.

O camêrdo ke qasê se morcelayan bîle qîymetê xo çin o û ez do şima rê qalê ey bikera, mi o wextê xo yê sermestbîyayeyî de sey şorişgêrêko kehen-teze şinasna. Qevdêk zimbelî verê zincî ra, çekuya “heval” û “şorişgêrî” serê ziwanî ra… Û mi o wext vatênê qey şorişgêrî bi vateyan û ziwanweşî bena. Û ez hîna nêmusabîya ke “şoriş” û “şorişgêrî” zî sereyê xo dermanê tolazîya camêrdan nîya!

Hema ez bivajo ke dilayê mi emr kerdibî. Hîna ke mi kuçeyan de “çindik” kay kerdênê, ey hemverê dişmenî de sere wêdaritîbî, îşkenceyan ra vîyartîbî, dêsê hepisxanayan kehen kerdîbî. Homayo, mi bi ê qisayan û zimbêlan, o çiqas şorişgêrêko temam zanayêne! Mi o çiqas îdealîze kerdîbî! Û çî û kesê ke yenê îdealîzekerdiş çiqas xorîn ra şiknenê û dejnenê!

Ma xebata ciwanan de bîy, o zî wezîfedarê xebate…

Taxe ra embazêka mi estbî. Keyeyêko winasî de pîl bîbî ke keye kurdîya xo zaneno la zaf girewte û zextker o. Keyeyanê winasîyan de kênayî tena û tena semedê zewijnayîşî yenê pîlkerdiş û banderkerdiş. Heme kodê înan ê exlaqî goreyê nê armancê “bimbarek”î yenê dîyarkerdiş! Çimkî “tutê kênekî  kêmlet ê, bazinê înan o zerrnên kênekîya/cinîyîya înan a!”

Rastîyêka komelkî û psîkolojîke esta ke kam çi het ra bêro pelçiqnayîş û hencitiş, meyl û hewesê xo tewr zêde ê hetî ser beno. Û eke şexsîyet saxlem û xurt nêbo, o meyl û hewes beno hevsar, merdimî kolananê bêexlaqî ro dano vazdayîş. Merdim beno esîrê rastîyanê tecawizkeran. Yan zî bazinê milê tecewizkeran.

Embaza mi nimûneya na rastî bî. Camêrdî û bi camêrdan munasebet çend ci rê amebî qedexekerdiş hende meyl û mereqê xo şibî înan ser. Çi wext tabiardêne, çîyo ke kênekêka ke komelo tewr serbest de pîl bîya nêkena, aye tira xo nêdayêne kişt û kenar. Hîna şenik tesîrê şorişî ra, hîna zêde meydano serbest ê partî ra mîyanê xebatan de ca girewtîbî. Coka, çimêkê xo xebate ser o, hewt çimê xo camêrdan ser o!... La “do bivurîya”! Wina vatênê embazanê verênanê zanayan. Ez dergûdila nêkera…

Qederêk ra tepîya, şorişgêro ke bi nezerê min ê rastîyan û heyatnêşinasî îdeal bi, ewilî semedê “ardimkerdiş” û “pêeleqedarbîyayîş”î, dima zî semedê “xebete” û “perwerde”yî nêzdîyê kêneke bi. Badê û badê, hal-hewal bi “hal-hewal”êko bîn! Êdî o camêrdo emrê babîyê aye de, o şorişgêro qedrberzo xoverdayoxo bêemsalo ke hemverê dişmenî de sere ronênabî, pê kênekîya aye ke ci rê vajîyabî “bazinê to yo zerrnên o, heme camêrdî seke ti bazinê xo bikera milê înan ra, estê”, keyfê xo ard. Saîq û însîyaqê xo yê camêrdî aye ser o tetmîn kerdî. Xeylê wext zaf kesan hal-hewal dîbi, vatêne zî. La seke mi çîyo winasî o “şorişgêro pîl” ra nêpawitêne, mi nêdî û qebul nêkerd.

Rojek mi tira persa. “Rastî çi ya? Çîyo ke yeno vatiş rast o? Hemverê na kêneke de emel û amelê to çî yo?”

Bi huyayîş ke heme maskeyê xo a game ameyî war, û xirabî û qefçilaya xo ya camêrdî xo da teber, vat: “Ney! Çi rey manaya xo ya hîsan yan zî çîyêkê bînî semedê mi çin a. Tena a wazena, ez zî kena.”

No bi heme îzehet û cewabê xo. Mi o wext rastîya nê cewabî ke qasê tecawizêk giran a, zêde fehm nêkerdîbî. Wina sey çîyêko edetî vatîbî ke seke bivajo “a têşan a, ez zî têşanîya aye şiknena.” Kêneke wazena, o zî keno!

Çîyo ke meseleyê “waştiş” û “kerdiş”î bi, çi bi? Çendayê serran dima do embazêk bivatênê, “tetmînê çend deqayan ke hetêk beno wayîr, hetêk beno wesîleyê wayîrî.”

Û roje ameye, keso ke ewilê ewilan xuy û xusetê aye name kerdîbî, “şorişgêrê ma” yo pîl bi! Namekerdişê ey, yê ma hemîne ra tujêr û bêrehmêr bi. Hin kesî seke bierzê xo pey çîyêk name kenê, hin kesî zî semedê wayîrbîyayîşî… La ya raste, ê temê xo yê wayîrbîyayîşî rê benê kole.

Seke fehm bikera, mi do cinîya û camêrdîya qefçile bişinasneyêne. La o camêrdo ke mi badê dî ke şorişgerîya xo çekuyanê ezberkerdeyan û qevda zimbelan ra îbaret a, demêk ra tepîya arşîvê vîrê mi de vîr ra bi şi. Taa roja ke mi eşnawit 26 camêrdan û dewleta înan a tecawizkare bi vatişê “bi rizaya aye bi” xo meşru nawito… O camêrdo ke 15-20 serran ra ver bi yew qisaya xo, îdealanê mi de xo kiştîbî û silondê vîrê mi de terkê poyîyayîşî bibî, pekîya ame verê mi de vindert. Mi waşt ke ci ra bipersa: “Ti zî tecawizkeranê N.Ç. ya 13 serra ra yî, ne?” La zerrîya mi nêşî ci ke ez tede qisey bikera. Mi o reyna şirawit serê silondî, ez tira dûrî kewta. Werrekna mi tira pers bikerdêne: “Camêrdê ke tena hetê fîzîkî, ruhî, hîsî, komelkî, rêxistînî û polîtîkî ra tecawiker nîyê, se bi xo cuyanê? Gelo ê tecawiz bi xo kenê yan nêkenê? Ê û rastîyê xo yê tecawizkerî eynî çi ye? Yanî, ê tena tecawizkerî ra teşkîlbîyaye yê?” Û peynî de mi ci rê bivatêne: “Ti Homayî kenî, ê zimbelanê xo bitaşe! Çimkî ê zî êdî nêeşkenê tolazîya to binimnê.” La mi wîna zî nêkerd. Persê xo pers nêkerdî, qalê xo nêvatî.

Nika zî ez wazena, cinîya ke na raywanî de ez rastê ci ameya, qalê aye bikera. La gama verêne ra ez do bivaja ke ez zaf pê nêgêraya. Cayê xo dîyar o. Çimkî arşîvê vîrê mi de cinîyê sey aye zaf kêmî yê. Coka, çi wext cinîyîya qefçile rî dana, a zî cayê xo ra, mîyanê hîramê pîre ra vejîyena yena, bingoşê zemanê nikayînî de qelibîyena.

Ez do ancî goreyê edetan têwbigêra û qalê zeman û mekanî bikera. Ancî xo bikera peymeyê zemanî (Homa zano ke keyfê mi zaf pê yeno!).

Mekan: Welatêko welatê kurdan ra xeylê dûrî. Welatê dostanê qebraxanê xayînan. La cengaweranê kurdan rê dingêkê çend rojan û çend aşman.

Zeman: Wextê ciwanîya mi.

43 hebê xo cinî, ma nêzdîyê 120 kêna û xortî, ciwanik û ciwanî, îdealîst û canfedayî kewtî rayîrê şorişî û hema serê rayîrê de bîy. Her yewê ma, fehm û ferasetê xo yê azadî cîya-cîya bo zî, ma heme azadîperwer bîy; emrê xo yo tern-tezeyo sey şitilê rihanan ma do meydanê ceng û pêrodayîşî de ronayêne.

Şorişî ez zî vistibî pêlanê xo ver. Mi mîyanê rêxistîne de ca girewtîbî ke biba “cengawera şarê xo”. Înanê ke cuyayo weş zanenê; demo winasî de merdim sermestê heyatî yo. Burcalê girdelayê teberê rastî, rastîyê xirabînî, rastîyê xirabînê ke ca-ca heyat ra girdêr ê… Pêro kewenê bingoşê yewbînan. Merdimî cewabê persa tewr muhîme dayo û goreyê îhtîyacîya cewabê xo têwgêreno. Û vano qey heme pers û meseleyî do bi no cewabo pîl biqêdîyê! La bi hezaran persî ke bi “senîn” dest pêkenê, dorûverê îdealan û burcalanê merdimî de kom benê. Sey mêsanê hingimênî ke kuwareyê xo bingoşê heyatî de ginayo ci û parçe-purçe bîyo, hêrîş kenê zereyê çimanê merdimî û zerrîya merdimî. La cewab yew o: “Ez şorişger a.” No cewab o wextan heme persan rê qîm keno.

Heme çî mi rê wina xam-xeşîm ameyêne ke seke mi bar kerdo, ez şîya kaînatêko bîn. Şaşmendiş û kelecan têver de reqabet keno. Ge şa bîyêne ge sû bîyêne ez, la mi zanayêne ez cayo rast de ya.

Rojêk ma rê vat, kom bibê pêser. Platform bivirazîyo, vat. Nameyê “platform”î mi uca de eşnawit. La ez hîna nêzanena ke çi teba yo.

Yewera xo kêna, panc embazî vetî huzbarê ma. Heme panc zî hemverê ma de sey gumanbaranê giranan rêz bîyê. Wa ê kerdena xo bivajê, şima zî kerdena înan ser fikr û nezerê xo bivajê, vat: Ê amelê xo eşkera bikerê, şima zî derheqê înan de qeraro peyên bidê.

A game mi tede vet ke ê yenê mehkemekerdiş, ma heme zî dadger ê. La mi hîna zî nêzanayênê “suc”ê înan çi yo.

Verê, kêneke raporê xo wend. Bi vegêko zîzek… Ez nêzana çira, la zerrîya mi bi zîzbîyayîşê vengê aye qet nêveşa. Qalê xo, qalê keyeyê xo, tutekîya xo û îmkananê xo yê pîlbîyayîşî kerdêne. Qalê kerdêne ke çi semed ra mîyanê şorişî de ca girewto. Dima qalê amelê xo kerd. Û dima zî bi camêrdan eleqedarbîyayîşê xo…

Mi o wext fehm kerd ke platform çi semed ra virazîyayo.

Kêneke va, seke ez bala camêrdan bianca xo ser û înan rê rayîr akera ke bi mi eleqedar bibê, mi timûtim xo belengaz, feqîrek û neçar nîşan dayêne. Camêrdî timûtim meyldarê cinîyanê qelsanê belengazan ê. Bi no hewa, xeylê embazê xortî bi mi eleqedar bîy, înan ra tayê zî bi mi ameyî bestiş…

Dima qalê hewayê qiseykerdiş û hal-hereketanê xo kerd. O wext mi vat qey ez platformêko şorişgêr de nîya, konferansêko ke babeta xo “cinî se camêrdan visnenê xo dima” de “derse” goşdarî kena.

Peynî de, ci ra nêameyêne ke nimite bigêra, “Mi wina kerd û netîce girewt” vat bi hewayê “serkewtiş”î. Bi gonîserdinîya seydwanêk ke pesnê xo bi seydwanîya xo ya pîle dano, qisey kerdêne. Êdî a kêneka vengzîzeke şîbî, seydwanêka xidare amebî.

Xeylê wext mi o platformo ke sey ayîno dînî bi, fehm nêkerd. Û reya verêne uca de ez şahîd bîya ke organîzasyonêko şorişgêro azadiperwer ceza dano şorişgêranê xo. Cezayê a kêneke, “Hetanî serrêk eleqeyê xo bi camêrda qet nêbo û hetanî serrêk tena û tena babeta cinîyî û cinîyan ser o biwano û bifikirîya” bî. Çîyo winasî senîn beno ceza ez hîna zî nêzanena la qeraro ke derheqê aye de ma girewtibî, no bi.

Û mi reya verêne uca de dî ke munasebetê cinîyan û camêrdan de ge-ge cinî zî benê kiştox, camêrdî zî benê qurban. Ê lajekan ra yewer rast a zî bi kêneke xapîyabî. O do bibîyêne dilsozê azadî û hereketî, bibi dildarê a kêneke. O platform de fehm bi ke kêneke tena o nêxapênayo, eynî wext de zerrîya xo bi xortanê bînan zî honik kerda! Mi o wext fehm nêkerdîbî la o lajek, o platform de merdîbî. Kesêka fendkara fêlbaze zerrîya ey kiştîbî, û hîna serre nêşîya serre ser, fîşenganê dişmenî zî bedenê ey kişt. Înanê bînan seke hemverê zaafanê xo de sere ronayo, bîbî mexdûrê a kêneke. La rastê ci, ê mexdûr nêbî. Kêneke pê înan, înan pê kêneke keyfê xo ardîbî. Yanî, têdima xobîyayîş û azadîya xo kiştîbî, bîbî kiştoxê xo û azadîya xo.

Û no ayîno dînî ra, yanî o platform ra tena vengêk goşanê mi de mend. “Seke ez ne rindek ne zî zana ya, mi bala camêrdan nêantêne. No metod ra teber yewna metod çin bi ke ez bala înan bianca” vatîbî kêneke. Camêrdan ra embazêk zî vatîbî “Hezar şukir ke ti rindek û zana nîya, nêbo ti do kiştoxîya azadî de camêrdan de bikewtêne reqabet!”

Belê, cinîyê ke benê kiştoxê azadî zî rastîyêka tecawizkare yê. Ez wazena ke mi a kêneke ra pers bikerdêne: “Ti zî şirîka tecawizkaranê ‘bi riza’ tecawizkerdişî ya, ne?” La na perse zî mi ra nêna. Çimkî cinîyê ke xo kenê haceta tecawizkerî, qasê camêrdanê tecawizkeran zerrîya mi qet nêşîna înan zî.

Cinî nêbenê, nêeşkenê bibê tecawizker la bi rastîyanê tecawizkeran cuyenê. Xo teslîmê înan kenê. Înan de pîya cuyanê, înan cuyenê. Yanî, benê dawetkarê tecawizkeranê xo. Çimkî “bazin”ê xo yo “zerrnên” şi, “sermaye”yê înan nêmaneno! Cinîyê bêsermayeyî cinîyîya xo kenê “sermaye”. Munasebetê wayîr û koleyî tîya de delmast beno. Camêrdî seke bibê wayîrê “bazino zerrnên” merdimîya xo kişênê, benê tecawizker. Cînî bi “bazino zêrrnên” hem xo rê wayîran vînenê hem zî benê wayîrê “keye”yî! Yanî êdî cinî nîyê. Êdî milê mewcudîyetê xo de “bazino zêrrnên” ê. Û xiz benê rastîyanê tevawizkeran dima.

Şima zanenê “xiz” û “xizbîyayîş” çi yo, ne? Êyê ke nêzanenê, ez semedê înan bivaja. “Xiz”, wextê vaydayîşê cuwenî de ne xele yo ne zî simer o. Xizbîyaye, keso şemitîyayeyî rê, keso rayîrravejîyayeyî rê vanê. Dayîkê ma kesanê winasîyan rê vanê “fehşbîyaye”.

Ez ke newe ra nê vîrameyîşan yan zî her di serebûtan ana çimanê xo ver; heqîqeten hende kede, xoverdayîş û bedelan dima azadîya îradîye çi ya? vana ez. Merdim eşkeno (çi cinî çi camêrd) kesêk nêwazo û terefdar nêbo zî, azadîya ey bido ci? Azadî yena dayenê? Azadîya ke bi darê zor û zextî awan bîya, bena azadî gelo? Gama ke fehm û ferasetê kolewarî, koledarî û serdestî tecawiz bi rastîyan û îdealanê ma bikero, azadîya ma çi rê bena?

Ez hetêk ra vana azadî bi darê zorî nêbena, eke bî, bena azadîya bereştoxe. La heto bîn ra cinîyî û camêrdîya qefçile tecawiz bi îdealanê ma kena, ma kena koleyê rastîyanê xo yê tecawizkeran. Ney, nêbeno ke merdim azadî bikero qurbanê cinîyan û camêrdanê qefçilan!

Netîce de ez wazena bivaja ke mi qeneat ardo ke hetanî camêrdî rastîyanê tecawizkeran ra xo nêsefênê, potansîyelê xo yê tecawizkerî (fîzîkî, ruhî, hîsî, komikî, polîtîk) name nêkerê, qefçilaya xo nêvînê û canêverdê; cînîyê ke xo rê wayîran gêrenê, “bazin”ê xo yo “zerrnên”o ke xo pê pêşkeş kenê canêverdê; çiqas nîyetpak benê bibê, çiqas mucedeleyo yeman danê bidê zî azadîya komelkî ya cinsî mumkun nîya.

Beno ke ma sey şexsan yan zî komikan çend paynikî aver şinê û berz benê. Yan zî ma aver şîyê û berz bîyê; cehd kerdo, wateyê azadkerî dorûverê xo de rast kerdê. La cehd û wateyê ke nêbîyê malê heme komelî, marjînalbîyayîş ra nêxelisyenê. Beno ke no averşîyayîş û berzbîyayîş semedê çend kesan û komikan watedar bêro, pêgêrayîşê royê azadî de bibo dalpayêk. La sîstem, merdim, komelêko azad tena bi yew dalpa wa nêbeno. Ma do xo vîr ra nêkerê ke çîyo ke bîyo malê komelî zî tehlukeyan ra azade nîyo.

Yê yewîya komelan, amênê xo bawerî yan zî îdealê muşterekî yê. La heme unsurê komelan seyyewbînan amên nêgenê. Qisimêkê xo qesîyeno. No merhele de zexto fîzîkî û îdeolojîk dest pêkeno. La no çareyo daîmî nîyo. Ganî merdim çareyanê weşêranê daîmîyan peyda bikero.

Ma hetanî xo rastîyanê tecawizkeran ra nêxelisnê, ne eşkenê tecawizkeranê a kêneka 13 serra (nameyê xo zî tira ameyo tirawitiş û tena di herfê alfabe mendê: N.Ç.) mehkema bikerê ne zî azadîya xo destê tecawizkeran ra bixelisnê.

Çimkî camêrdê tecawizkerî her ca de yê. Keyeyê ma de yê; tecawiz bi dayîka ma û tutanê ma kenê. Mekteban de yê; tecawiz bi mezgê tutanê ma yê sey şitilanê daran kenê. Mehkemeyan de yê; tecawiz bi edaletê ma kenê. Camîyan de yê; tecawiz bi dîn û îmanê ma kenê. Mîyanê partîyan, komelan û organîzasyonanê ma de yê; tecawiz bi rastîyanê ma kenê. Mîyanê şorişê ma de yê; tecawiz bi îdealan û şorişê ma kenê. Û mîyanê zerrîya ma de yê; tecawiz bi dildarîya ma kenê.

Çimkî camêrdî tena munasebetanê polîtîk û komelkîyan de meyldarê hêz û hîyerarşî nîyê. Munasebetanê heyatî û hîsî û cinsîyan de zî bi însîyaqanê hêzdarî û hîyerarşîk têwgêrenê.

Çimkî heyat bi xo semedê înan warê erk û desthelatdarîye yo! Heme cismî û rastîyê kaînatî, bi nezerê înan, di beş ê: Êyê ke yê înan ê, êyê ke yê înan nîyê… Êyê ke yê înan ê, xora yê înan ê, mesele çin o! Êyê ke yê înan nîyê û nêeşkenê bivisnê xo dest zî, gere bêrê çikerdiş. Tecawiz semedê înan metodo tewr şinasî yo. Coka, bi tecawizkerî her çeşîtê heyatî kişenê, xo zî mirdar kenê.

La ma neçar nîyê. Çimkî tecawizkerî tewr zêde tecawiz bi xo kenê.

Û ez ne xişmo ke cinîyan ser o beno ne zî xişmo ke cinî pê xo, pê azadîya xo û yewbînan kenê, protesto kena. Çimkî azadî bi protestokerdişê xişm û tecawizan nêbena. Azadî bi awankerdiş û caardişê yewbînangirewtiş û pîyabîyayîşêko azadîperwer mumkun a.

Û ma hetanî xo rastîyanê tecawizkeran ra pak nêkerê, timûtim rastê tecawikeran yenê.*

________________

Not: No nuşte verî bi kirdaskî nusîyayo, dima hetê nuştoxe û Murad Canşadî ra açarnîyayo kirdkî ser.

* No nuşte “Newepel, rojnameyo 15 roje yo kulturî, Dîyarbekir 01-15 çele 2012, r. 4-5” de weşanîyayo.