Dayê Vano

Ebas dewa Pasûrî Gomag ra beno. Kênaya xo Gule zaf xasek û delale bena. Şonê ware. Hetê Licê ra, dewa Xodîge ra koçerêk yeno, beno aşiqê Gule. Çend dorî yenê wazenê, Ebas kênaya xo nêdano. Kenê ke biremnê, nêeşkenê bi Ebasî. Se kenê nêkenê, tede çare nêvînenê.

Koçer şono Kirran, hetê keyê xalanê xo ra, hal-mesele înan rê vano. Xalî vanê, “Qey ma warezayê xo erd o dîyo! Çi kewt milê ma ser, ma kenê.” Ê zî çend dorî şinê ke Gule biremnê, ancî nêşkenê bi Ebasî.

Rojêk zimistan o, Kirran ra Sihê Zeyne plan virazeno. Şewe şono keweno axurê Ebasî, goşê bize tadano. Beno qar-wara bize. Ebas vano qey se bîyo, xo erzeno bi axur. A game yenê zere ra Gule remnenê benê.

Remnayîşî dima, giregirî yenê kewenê mabên ke pêrodayîş mevejîyo. Gule verê mêrdeyê xo de di serrî manena. Nêweş kewena. Nêweşîya xo zî na ya ke zaf nan wena. Naye ser o mêrde vano, “Şo kêyê bayê xo, ez nêeşkena to weyî bikerî.”

Gule yena keyeyê babîyê xo. Nêweşîya xo hende bena giran ke keye de mird nêbena, kuçik û tenuran ser o gêrena. Ça nan bipewjîyo, Gule uca ya.

Gule zaf şermayena. Çend rey benê verê hekîman, la yew çare nêvînenê. Peyêna peyêne, Gule bi na nêweşîye mirena.

Naye ser o, meqamê govende de, deyîra cêrêne vanê. Bi na deyîre veyveyan de govende kay bena:

Day’ van’, day’ van’, day’ vano

Emser siray’ keynan o

Sihê Zeyne şeytan o

Goşê bize tadano

Ebas zere ra vaz dano

Gula Ebasî benê

Day’ van’, day’ van’, day’ vano

Emser siray keynan o

___________

Notê Edîtorî:

Gomag: Dewêka Pasûrî ya, bi tirkî nameyê aye Ağıllı ronîyayo.

Xodîge: Mezrayêka Bawerde (bi tirkî: Üçdamlar) ya. Esas, di Xodîgî estê: Xodîga Corine, Xodîga Cêrine.

Kirran: Mezrayêka Bawerde ya.

Dew û mezrayanê Licê ra Zoxesalan, Derederg, Hesenan, Qolan, Qûçike, Pirpag, Mêrdînîyan, Xodîga Corine, Xodîga Cêrine, Sêqas, Dalane, Koşke, Bawerde, Kirran, Qerac, Qencer, Gavnor û Bamûsî heme merdimê yewbînan ê. Kurmancê Licê hemîne ra vanê “koçer” la kirdî tayêne ra vanê “kirdasî” tayêne ra vanê “koçer”. Nê heme dewî bi kirdkî qisey kenê. Ê bi xo zî, xo mîyan de, tayêne ra vanê “koçer” tayêne ra vanê “kirdasî”. Ê ke koçer ê, eslê xo eşîra Zîktê ra yê. Qismê ke “koçer” ê, verên a, deşt û zozan kerdo, merkezê înan Gavnor o. La ê ke “kirdasî” yê, dima ra, teqrîben tîya ra qasê 200 serrî verê cû dekewtê mîyanê koçeranê zîkteyijan. Nê zî di babî yê: Memanî û Ele Rûtî. Nê her di babî seba ke destpêkê xo, yanî hetê babî ra, kokê xo kurd nîyê, coka înan ra vanê “kirdasî”. Senî ke mesela de zî qal beno, “koçer”ê zîkteyîjî xalanê “kirdasîyan” yenê. Yanî, “xal û warezayî”ya ke na mesela de qal bena, şina resena hetanî destpêk. Koçerê zîkteyijî heme xalanê kirdasîyan, kirdasî zî warezayê koçeranê zîkteyijan ê.   

Derheqê “koçer” û “kirdasî”bîyayîşî de, Hesenê Hemê Mede (muxtarê Bawerde) hamnanê 2008î de mi ra va: “Gavnor, Qencer, Qerac, qismêkê her di Xodîgan û Sêqas kirdê koçer ê, zîkteyîj ê. Merkezê nê koçeranê zîktey, Gavnor o. Merkezê zîkteyijan zî Zîktê yo. Meselaya kirdasîbîyayîşî zî na ya ke, bi eslê xo tam kird yan zî mavajin kurd nêbîyayîş o. Nika hende kewtê têmîyan, êdî heme bîyê kird. Ê dewê cêrinî ke ma xo mîyan de înan ra vanê “kirdasî” la seba ke merdimê ma yê û ma reyde zaf wext koçerîye de bîyê loma kirdê bînî, ma hemîne ra vanê “kirdasî”. Feqet esas, ma heme kirdasî nîyê. Zîkteyijî kirdê esîl ê. Kirdasî dima amey resayê bi koçeranê ma. Ê zî di babî yê: Memanî û Ele Rûtî. Mem zî Elo Rût zî, bi eslê xo metrebî yê. Mem sêwî bîyo, dewa Cimarre de resayo bi koçê ma. Babîyê ey ameyo kiştiş, babîyanê ma ra yewî dadîya ey marre kerda. Babîyê ma Mem kerdo weye û dima eşîra ma ra yew kêna daya ey. Ma reyde koçerîye kerda. Elo Rût zî, merdimê Memî yo, dima ameyo resayo ma, o zî bi no qayde, bîyo kirdasî. Nika kirdan û kurmancan reyde zî kênay dayê yewbînan, bîyê kird la seba ke babî ra kirdê xasî nîyê, loma ma înan ra vanê, ‘kirdasî’. Yanî, ê ke bi eslê xo tam kird nîyê, dima bîyê kird yan zî gwunî kewta têmîyan, ma înan ra vanê, ‘kirdasî’. Ma kurmancan ra nêvanî kirdasî. Ê zî sey ma kurd ê. La ziwanê înan bineyke ferq esto. Mesela ma vanê "kird", ê vanê "kurd". Her di kelîmeyî yew ê. Kokê ma yew o.” (Çime: http://www.zazaki.net/haber/namey-dew-mezrayan-lic-80.htm)