Dîdarîya Medyakaranê Bakûr û Başûrî

Rojanê 25-26.11.2011 de Duhok de dîdarîyêka medyakaranê kurdan virazîya. Çekuya “medyakar” manaya mensubê çapemenîye de yena şuxulnayene. Herçendî tayê organanê medya de sey “konferans” name bibo zî rastîya xo de yew dîdarîye (görüşme) bî. Xora nameyê xo bi kurmanckî sey “Dîdara medyakarên bakûr-başûr” bi. No aktîvîte hetê Wezaretê Roşinvîrî û Lawan ra, yanî raste-rast hetê Hukmatê Kurdîstanê Başûrî ra organîze bi.

Eke merdim bala xo bido zeman û hawayê nê kombîyayîşî ser û mîyanê fotografê pêroyî yê rojeva sîyasî de şîrove bikero, herçiqas kombîyayîş de behsê sîyasetî nêbo zî, mi gore mesajê sîyasî yê nê kombîyayîşî estbî. Mesela, roja diyê kombîyayîşî, yanî roja 26.11.2011 de sererkanê artêşa Îraqî general Babekir Zêbarî Duhok de ma wesênay bi keyeyê xo. General Babekir Zêbarî kurd o, keyê xalanê serekê parlamentoyê Kurdîstanî Mesud Barzanî ra yo, artêşa Îraqî îdare keno. Ma qasê 40 kesî şîy keyeyê ey, ma çay şimite, suhbet kerd. Mîyanê suhbetî de Babekir Zêbarî va, “Ez esker a, mi rê qedexe yo ke ez mesajêko sîyasî bidî. La mi gore, hem Tirkîya hem zî kurdê Bakûrî ganî fek tundî û tujî (şîdet) ra veradê û bi usulanê aştîyane meselaya kurdan hel bikerê. Ma zî zemanêk zaf şer kerd, o wext dinya vengê ma nêeşnawitêne. Nika dewran vurîyayo. Mesela, artêşa Misrî nêeşka la facebookî yan zî Meydanê Tehrîrî peynîya rejîmê Husnî Mubarekî arde. Nika kurdê Bakûrî bi mucadeleyo sivîl eşkenê hîna zaf heqê xo bigîrê, êdî şerê çekdarî faydeyê kurdan de nîyo.” Teqrîben eynî çî hetê cagirewtoxê serekê parlamentoyê Kurdîstanî Kemal Kerkûkî ra zî û hetê serekwezîr Dr. Berhem Salihî ra zî tekrar-tekrar amey îfadekerdiş.

Çîyêko muhîm o bîn zî no bi ke, tena kurdê Bakûrî amebîy wesênayene. Kurdê Rojhelatî û Rojawanî qet çin bîy. Herçendî lîste de Başûr ra nameyê 190 kesan estbi la heme dezgeyê Başûrî zî nêamebîy wesênayene.

Bakûr ra zî pêro-pîya nameyê 52 kesan amebi nuştene ke şirê Başûr la roja 24.11.2011 de saete 11.00 de ma 44 kesî Dîyarbekir ra Meydanê Berê Koyî de weniştî otobuse, muxabîrê rojnameyê Tarafî zî Mêrdîn de wenişt û ma bîy 45 kesî. Qaso ke vîrê mi de mendo, kesê ke amebîy û nameyê înan û dezgeyê înan wina bî:

Ø Nameyê Komela Nivîskarên Kurd ser o Berken Bereh, Eyup Guven, Mehmet Çakmak, Şêxmûs Sefer û Amed Çeko Jiyan

Ø Nameyê Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê ser o Ruşen Bana

Ø Nameyê Enstîtuya Kurdî ya Amedê ser o Omer Fidan

Ø Nameyê Navenda Çanda Cegerxwînî beşê sînema ser o Teymur Taha

Ø Nameyê Kurdî-Derî ser o Adil Kazi

Ø Nameyê rojnameyê Azadiya Welatî ser o Evin Buldan û M. Emin Yildirim

Ø Nameyê rojnameyê Gündemî ser o Mehmet Gelturan

Ø Nameyê Gün Tv ser o Günay Aksoy

Ø Nameyê IMC Tv ser o Eyup Burç

Ø Nameyê DİHA ser o Deniz Vesîle Tufan

Ø Nameyê kovara Rewşen ser o Xangul Ozbey

Ø Nameyê kovara Hêvîya Jinê ser o Asîye Tekîn

Ø Nameyê Radyo Ses ser o Bariş Bariştiran

Ø Bi nameyê Weşanên Aram M. Emin Teymur

Ø Bi nameyê Weşanên Amed İrfan Babaoğlu

Ø Bi nameyê Weşanên J&J Azad Zal

Ø Nameyê www.diyartname.com ser o Şengul Ogur

Ø Nameyê www.yuksekovahaber.com ser o Necip Çapraz

Ø Nameyê Sim Produksîyonî ser o Asmin Bayram û Salih Yeşil

Ø Nameyê Koçer Produksîyonî ser o Koçer Yilmazer

Ø Xelîl Încesu sey karîkaturîst

Ø Weysi Altay sey dokumentarîst amebîy.

Herçiqas nameyê dezgeyan cîya-cîya bo zî nê 28 kesî heme yew het ra yê. Eke Şefîq Beyaz, Mehdî Tanrikulu, Xecê Yaman û Osman Ozçelik zî biameyêne, kerdêne 33 kesî ke eynî derûdor ra. Beno ke çend kesê bînî zî estbîy la nika nameyê înan nêno vîrê mi.

Nînan ra teber, ê ke amebîy zî nê yê:

Ø Nameyê Hayat Tv ser o Fehim Işık, Mehmet Türkmen û Mehmet Akgul

Ø Kurd-1 ra Meral Aydogan û Murad Gundikî herinda ê ke nêamebîy de amebîy

Ø Radyo Yaşam ra Îbrahîm Gurbuz

Ø Radyoyê Vengê Amerîka ra Hatîce Kamer

Ø Radyo Nor ra Bedel Boselî

Ø Rojnameyê Tarafî ra Muzaffer Duru

Ø AFP ra Mustafa Ozer

Ø Weşanên Deng ra Zulkîf Mavlay

Ø Kovara Newroz ra Ridvan Sesli

Ø AKNews ra Maşalah Dekak

Ø El-Cezîre Turk ra Mahmut Bozarslan

Ø Kurd-Kav ra Mehmet Emin Eren

Ø Güneydoğu Gazeteciler Cemiyeti ra Faruk Balikçi

Ø Û nameyê Newepelî ser o zî ez, ma nê heme kesî pîya pê otubuse şîy hetanî Duhok.

Nînan ra teber Kurdîstan-Tv ra Mehmet Eren, kovara îslamîste Kelha Amed ra Necat Ozdemir û Weşanên Doz ra Koroxlî Karaaslan zî nameyê xo lîste de estbîy. Nînan ra Mehmet Eren ame cayê kombîyayîşî, seba ke sewbîna karê ey estbi, coka nêvindert şi. Kelha Amed ra Necat Ozdemir zî xo rê cîya ame û cîya şi. Koroxlî Karaaslan Başûr de bîyo la qet nêame. Çend kesê bînî yê sey Şefîq Beyaz, Mehdî Tanrikulu, Xecê Yaman û Osman Ozçelik zî yan karê înan estbi yan zî pasaportê înan amade nêbî, coka nêamebîy. Nê nameyan ra zî baş aseno ke tîya de neheqîyêk esta ke lîsteya beşdaran bi hawayêko adilane amade nêbîya. Çunke gelek dem û dezgeyê kurdan estê ke waşt bêrê la nameyê înan nênusîya. Mesela, derûdorê Nubiharî destpêk ra amey heridnayene, coka înan ra kes nêame.

Ma eşayêk resay bi Duhok. Kombîyayîşê ma roja bîne dest pêkerd, di rojî, yanî rojanê 25 û 26ê menge “Senterê Nivîserên Kurd Tayê Duhokê” de dewam kerd. Roja 27ê menge ma Duhok ra rast şîy kampê Mexmûrî û bi şewe agêray Hewlêr. Roja 28ê menge ma Hewlêr ra kewtîy rayîr, Kerkûkî ser ra şîy Silêmanîye, hela şanî ma yew kombîyayîşê çapemenîye viraşt û dima ma şîy Emnîy Sûr ra gêray ke zemanê rejîmê Baasî de îşkencexane û zîndanêko namdar bi. Roja 29ê menge ma Silêmanîye de unîversîte û tayê dezgeyê çapemenîye (medya) zîyaret kerdîy. Eynî roje hela şanî ma şîy Helebçe. Uca ra zî ma bi şewe Silêmanîye û Kerkûkî ser ra rast agêray bi Hewlêr. Roja 30ê menge Hewlêr de parlamento û serekwezîrîye zî tede ma gelek dezgeyî zîyaret kerdîy. Axir eynî roje bi şewe saete dorê 24.00 de ma Hewlêr ra kewtîy rayîr û badê heşt rojan, roja 31.12.2011 de hela şanî ma zaf rincan la keyfweş resay bi Dîyarbekir. Ez dima çend qisman de bineyna bidetay behsê gêrayîşê ma yê Başûrî kena.

Çîyo ke sey netîce ez do peynî de vajî ez wazena sere de vajî. Her lebate (aktîvîte) de hetê xo yê pozîtîfî zî negatîfî zî estê. Mi gore nê gêrayîşî de hetê pozîtîfî yanî hetê başî hîna zaf bîy. Qet nêbo, seba mi tecrubeyêko zaf muhîm bi. Mi gelek çî dîy, gelek kesan de têkilîya mi virazîya. Seba kirdkî zî averşîyayîşêko baş bi. Mesela, reya verêne Başûr de rojnameyêk de nuşteyêk bi kirdkî weşanîya. Encamnameyê kombîyayîşî ke bi dîyalektanê sey sorankî, kurmanckî, kirdkî û bi ziwanê tirkî ameye nuştene û weşanayene de madeyêk de endîrekt madeyêk de zî raste-rast behsê kirdkî (zazakî) bi. Nê madeyî wina bîy:

14)Gereka medyaya kurdan wayîrîye ro heme dîyalektanê kurdkî bikero.

15) Bitaybetî seba ke dîyalekta kirdkî (zazakî) ya kurdkî de radyo û televîzyonî çin ê, seba na lehçe îmkan bêro dayîş ke roje 24 saetî radyo û televîzyon de weşane bêro kerdiş.

Nê telebî çiqas yenê ca yan nênê ca, yan zî key yenê ca, helbet bellî nîyo. La mîyanê kurdan de wina bi vengêko berz îfadekerdişê nê telebanê ma kirdan, mi gore muhîm o. Xora babeta teblîxê mi zî hetê çapemenîye ra rewşa kirdkî bî. Mi teblîxê xo hem bi kurmanckî hem bi kirdkî amade kerd, tayê hevalanê min ê Başûrî teblîxê mi bi alfabeya erebkî tercumeyê sorankî zî kerd. Ez eşkena bi rehetî vajî ke hem hetê averşîyayîşê neteweya kurdan ra hem zî hetê têkilîya mîyanê grûbanê cematkî yê kurdan ra no kombîyayîş baş bi. Nameyê kirdkî ser o zî, zaf baş bi ke ez şîya. Eke merdim bi xo beşdarê nê xebatan nêbo, mîyanê kurdan de; mîyanê miletêkê hende gird û heterojen, çendgrûbî, çendziwanî û hende parçebîyaye de xo îfade nêkero, kes etrê kesî de nîyo! Yanî eke ma kirdî bi xo kirdkî rê xizmet nêkerîn, ma bi xo wayîrê xo nêvejîn, kes nêno ma rê kirdkî aver nêbeno yan zî nameyê ma ser o qisey nêkeno. Verê her çî ganî ma bi xo seba kirdkî bixebitîn, dima ma grûbanê bînan ra çîyan teleb bikîn.

Ez şeş serrî verê cû şîbîya Başûr. Ma grûbêk embazê ke Grûba Xebate ya Vateyî de xebitênê, sey mêmanê Wezaretê Roşinvîrî û Lawan çendeyêk Hewlêr de mendbîy. O mîyan de ma şîy hetanî Silêmanîye, uca ra şîy Helebçe. Heta ke ma şîy çend nehîyanê Helebçe yê sey Şarezor, Xurmal û Bîyare ra gêray ke a mintiqa de bi hewramkî qisey kena. O wext Helebçe zaf perîşane bîy. Demeyêk ma ra ver monomentê şehîdanê Helebçe netîceyê numayîşêk de amebi veşnayene. O wext bala mi antbi ke tebeqeyêka muhîme ya şarî perîşan a. La tebeqeyêka brokratan û eşîran zî mîyanê dewlemendîyêka lukse de ya. Ez tayê embazanê ma yê şarê Bakûrî ke Başûr de manenê ra pêhesîyabîya ke gendelî (yolsuzluk) zaf esta. Coka keyfê mi şikîyabî, mi nêwaştêne ke ez reyna şirî Başûr bivînî. Mîyanê nê çend serran de çend rey ez seba Başûrî ameya dawet kerdene la ez nêşîya. Na rey zî rîyê tayê muameleyanê şaşan ra mi nêwaşt ez şirî. La netîce, çar rojî verê kombîyayîşî, israrê tayê hevalan ser o mi pasaportê xo newe kerd, mi va, eke bireso ez do şirî, eke nêreso, şima xeyr şirê selamet bêrê!

Mîyanê ma kurdan de problemo tewr cidî no yo ke ma sey miletêk nêfikirîyenê. Ma rê partî yan zî grûba ma neteweya ma ra muhîmêr a. Eke destnêşiteyêk bo zî tim ma hevalê xo yê rêxistine tercîh kenê. Yanî krîterê ma yê pîyabîyayîşî zafane grûbkî-hîzbî yê. Zafê kurdanê ma gama ke vanê yan zî nusenê, helbet behsê netewe, milet û welatî kenê, behsê yewbîyayîşî kenê. La pratîk de mîyanê sîyasîyan, wendeyan û roşnvîranê ma de têkilîya grûbkî-hîzbî zaf serdest a; eynî a têkilîya eşîrkî ya kane nika hawayêna, bi rengêko bîn xo nawnena. Mesela, şîyayîş û ameyîşê ma de, otobuse de, otele de, lokanta de, salone de yan zî gêrayîş de, datizayî tim pêra beste bîy. Ne rayîr dayêne ke kes dekewo mîyanê înan ne zî ê şîyêne verê kesî. Eke tayê fotografan de ma heme pîya bin zî eslê xo de wina yew dêsêko berzo nimite mîyanê înan û ê bînan de estbi. Seke yewbînan ra heredan bê la mecbûrîyet ra pîya yê.

rdêk Tîya de yew mesela ameye vîrê mi. Camêrdêk ke yew dewa Alduşî ra bi mi rê qisey kerdbî. Vatê, min û yew dewijê xo ma Îstanbul de pîya unîversîte wendêne. Ma eynî dewe ra la di qebîleyanê cîyayan ra bîy. Dewe de mîyanê qebîleyanê ma de reqabet estbi. Îstanbul de ma eynî oda de rakewtêne, ma pîya werd werdêne, ma pîya vêşan mendêne. Ma kincê yewbînan dayêne xo ra. Qurişêk pereyê ma bibîyêne ma pîya xerc kerdêne. La tehtîlê hamnanî de ke ma agêrayêne dewe, eke ma dekewtêne mîyanê sînorê dewe, êdî ma yewbînan de qisey nêkerdêne. Seke ma yewbînan ra heredan ê, winî seraserê hamnanî seke mîyanê ma de yew dêso nimite yo gird estbo, ma yewbînan ra tim dûrî vindertêne. A çîyo ke ez wazena vajî, mîyanê grûbanê ma yê sîyasîyan de çîyêdo winasî yo. Eke yew merdim tena bo, hende benê samîmî ke merdim vano hema fekê xo ra vejî bikerî fekê înan. La gama ke pêresenê, sey qebîleyanê zemanê verî dêsêko qalind mîyanê xo û ê bînan de ronanê, tim bi mesafe yê. Coka merdim nêeşkeno tu dîyalog saz bikero.

Ez yê xo vajî, ez tu kesî yan zî tu partî û grûba kurdan red nêkena. Ez tu kesî çinê nêhesibnena. Nezerê mi de kam beno wa bibo, tu serek Kurdîstanî ra pîlêr nîyo. Ancî, tu partî yan zî grûbe neteweya ma ra pîlêr nîya. Mi rê miletbîyayîşê kurdan, hemeyê Kurdîstanî esas o. La çi heyf ke gelek kesî serekê xo, partîya xo yan zî grûba xo miletê kurdî ra, Kurdîstanî ra pîlêr hesibnenê.

Dîdarîya Medyakaranê Başûr û Bakûrî – I>>>

Dîdarîya Medyakaranê Bakûr û Başûrî - II >>>

Dîdarîya Medyakaranê Bakûr û Başûrî - III >>>

Dîdarîya Medyakaranê Başûr û Bakûrî – IV>>>

Dîdarîya Medyakaranê Bakûr û Başûrî - V>>>

Dîdarîya Medyakaranê Bakûr û Başûrî - VI>>>