DERHEQÊ MEDYAYA KURDAN DE

Ez rey-rey xo rê vana, gelo yewna ca çin o merdim xo rê şiro û vengê nê sîyasetkaran ra bixelisîyo. Keso ke yew derdê xo bibo, yew-di rey anceno, la eke merdimî de bineyke wijdan estbo û tikêk zî sîyasetê şaranê Rojhelatê Mîyanênî ra fehm bikero, merdim her roje dej anceno.

Raşta zî sîyaset yew çîyo winasî yo ke ti çend ci ra remenê bireme, tersê ci ra se ra şinê şo, ti çend xo ci ra pawenê bipawe, hancîna yeno to vîneno û belayê xo saweno to ra. La eke no sîyaset yê şaranê Rojhelatê Mîyanênî bo, sey gurnige zeleqêno to ra, hîn ti nêeşkenê xo ci ra bixelesnê.

Ewro wasitaya ke sîyaset tewr zêde xo pê îfade keno, medya ya. Êyê ke tewr zêde xizmetê sîyasetî kenê zî bêşik xebatkarê medya yê. Yanî rojnamevan û medyakar ê. Eke ewro welatê ma bîyo gola gonî, tena sîyasetkar û sîyasetê xo nê, gereka medyakar û rojnamvanî zî tey guneyê xo bivînê. Wexto ke merdim ewnîyeno medya ra, o wext hal û wezyeto ke welat ha yo tede hîna hol fehm beno. Ez bawer nêkena rîyê erdî ser o hendayê medya tesîrê yewna çîyêk gan û hîsîyatê merdiman ser o bibo û înan bi no tewir bikero binê hukmê xo.

Helmê sîyasetî qirika mi ra zî şibi war. Qerîya mi nêameye, mi kumanda kerd xo dest û mi vat dê ez biewnî kanalanê televîzyonî ra, gelo tebayo xam esto yan nê. Ez kanal bi kanal geyraya. La mi kamcîn kanal akerd, yan qalê kiştişê gerîlayanê kurdan kerdêne, yan qalê kiştişê cinîyan û tecawuzê bi domanan kerdêne, yan qalê dizdî û tirawitişî kerdêne, yan qalê însanê ke welatê xo ra wedar benê şinê macirîye kerdêne, yan zî qalê merasîmê wedartişê meyîtê eskeran kerdêne. Ti vacê hendayê mîsqalê zere zî qalê çîyanê holan û rindan nêkerdêne. Bîl'ekis, çiqas çîyê xirab û keyfê merdimî biremnê, ê çî motêne ra. Xêrcê dejî, hesirê çiman, hawar û fîxanî, zirçî û nalî teba tede çinê bî.

Dima ez bineyke ewnîyaya rojnameyan ra la halê rojnameyan hema televîzyonan ra wetêr bi. Naye ra mi lez û bez rîpelê rojnameyî têsero qelibnayî û mi qat kerdî. Biye kufekufa mi, ez şîya mi va ez bineyke radyoyê Vengê Kurdistanî de bi zazakî xeberan goşdarî bikerî. Mi eşnawitekê radyoyî dekerd goşê xo û mi îbre berd frekansê radyoyê Vengê Kurdistanî ser. La uca zî xirecire bî. Vengê sloganan, qîrî û warî, sondê girewtişê qesasî erd ra şîyêne asmên. Radyo de bi deqayan qalê kiştiş û derbicebîyayîşê eskeran kerdêne û vatêne nêvatêne nêqedîyayêne. Mi a vîstike xo rê va, de bêre safî bike, de bêre wa psîkolojîyê to bi nê xeberan nêxeripîyo.

Raşta zî çi medyaya ma kurdan çi yê tirkan, eke bi no tewir dewam bikerê, hewt serreyî ra bigêrê hetanî hewtay serreyî, go pêro însanî aqil bipernê, gan û psîkolojîya înan bixeripîyo. Êdî çew nêeşkeno înan weş bikero. Bi no hal go hepixaneyan û timarxaneyan û nêweşxaneyan de ca nêmano.

Nê xeberan ver de tay mendbî ke ez ber bierzî. Mi dî radyo de qalê rojnameyan û rojnamevananê kurdan kenê. Rojnamevanîya kurdan kewtbî 118. serrîya xo. Spîkerî bi zazakî dergûdila qalê tarîxê rojnamegerî û rojnamvanîya kurdan kerd. Qalê kanalê Stêrk Tv, kanalê Med-Nûçe Tv, Çira Tv, Ronahî Tv û kanalê Newroz Tv kerd. Qalê rojnameyê Azadîya Welatî kerd, qalê rojnameyê Yeni Özgür Politika û Özgür Gündemî kerd. Qalê ajansa ANF kerd, qalê ajansa Roj-News û radyoyê Dengê Kurdistanî kerd. Dima yew rojnamevan kerd meyman. Ê kesî bineyke manaya nê erjanê kurdan ser o qisey kerd. Mêrik bineyna aver şi û va, gereka her keyeyê kurdan her roje yew rojnameyê Azadîya Welatî bierîno. Çîyê ke nê kesê meymanî vatêne, çîyê holî bî. Lazim o ke kurdî erjanê xo rê wayîrîye bikerê. La esas çîyo ke bala min ant, halê nê kesî bi.

O merdim bi xo kurdanê zazayan ra bi û zazakî qisey kerdêne. La ey qet qalê rojnameyanê safî bi zazakî nêkerd. Raşta ke yew kanalê ma yê televîzyonî çin o. Na kêmaneya ma ya. Labelê çîyo ke ez zana, kovar û rojnameyê ma kirdan/zazayan zî xeylêk ê. Mesela, rojnameyê Newepelî, kovara Vateyî, kovara Şewçila estê. Ancî Rojnameyê Zazakî, Verroj, Laser û sey nînan zî xeylêk weşanê zazêakî estbî. La ê kesî qet qalê nê rojname û kovaran nêkerd. Seke nê rojnameyê kurdan nîyê û xizmetê kultur, huner û edebîyatê kurdan nêkenê.

Wey bira! O nano ke ti wenê, xenîmê çimanê to bo! Gelo ê nanî de qet sole çinê bî?

Peynîye de mi wina fehm kerd. Seba ke nê neşrîyatê zazakî hîna zaf ziwan, huner, edebîyat û kulturî ser o neşrîyatê xo kenê, ca nêdanê fikranê sîyasî yê partîzanîye û propaganda nêkenê, coka çinê yenê hesibnayîş. Eke propagandaya sîyasetê partîyan bikerdêne, belkî o wext bibîyêne yê kurdan û ma înan rê wayîr bivecîyayêne.

Çîyo ke zorê merdimî şino, hema ma nêbîyê wayîrê tebayî ma ehend bêtehemul ê. Eke ma siba bibê wayîrê tikê îmkanan, o wext ê ke sey ma nêfikirîyenê, halê înan senî beno, ez zî meraq kena!*

Hepisxaneyê Tîpê T yê Bafra, 01.05.2016

_______________________________________

*No nuşte “Newepel, Rojnameyê kulturî, Hûmare 88, Dîyarbekir, Hezîrane 2016, r. 1” de weşanîyayo.