Dindan

Ez nêzana cisnê ma baş nêewnîyenê dindananê xwu ra yan esteyê ma xwura zeîf ê, çi ke esto, dindanê ma leze kerixîyenê. Babîyê min o rehmetî mi ra 31 serrî pîlêr bi. La ez hema şeş-hewt serre biya, mi dî pêro dindanê xwu antbî û taxim eştbi xwu fek. Yanî emrê babîyê mi nêresayo çewres, dindanî fek de nêmendê.

Nika emrê mi 54 o, mi zî çend dindanê xwu antê. Dindanê min ê kankirî hewtserrîya mi de nêkewtbî, êyê şitî yê. Coka tayê lez puyayî, fekê mi de ferikîyayî, şikîyayî. Mi zî kokê înan ant, herinde de împlantî viraştî. Labelê zafê dindanê mi saxlem ê. Ez xwu rê bi rehetî pê werd wena.

Ez zaf bidîsîplîn nîya la qaso ke mi ra yeno ez xwu rê miqateyê dindananê xwu bena, firçe kena. Heta ke di hebî firçeyê mi estê; yew o normal, yew zî firçeyê mabeynê dindanan o. Labelê enê demanê peyînan de mi ewnîya wexto ke ez dindananê xwu firçe kena, tayê dindanan ver ra gwunî yena. Mi va ez şêrî nêweşxane, belkî çîyêko cidî bo, qet nêbo ez nîşanê doktoran bidî, hela vanê se.

Mi bi telefon sîstemî ser o nêweşxaneyê dindanan ke semtê Bayindirlikî de yo ra randewû waşt. Tam des rojî badê pey qewl da mi. Nameyê doktora xanime û saeta randewû zî mi ra va. Mi xwu het nuştî û înan rê teşekur kerd.

Des rojî badê cû, tam saeta xwu de ez şiya nêweşxane. Mi nameyê xwu da nuştiş, fîş girewt û ez xwu rê ronişta ke dore bêro mi. Zere honik bi, weş bi.

Welhasil nameyê mi wend, ez şiya zere. Bi formaya xwu ya sipî û bandê ke antbi verê fekê xwu, çend doktorî uca bî. Xwu fekê nêweşanê ke serê sedye de bî ser o kerdbi çewt, viz-vizê çerxê înan bî. Boya esteyê veşayeyî kewtbî zere.

Ez bineyke payanî ra vinderta. Mi dî yew sedye bîye veng, doktora xanime veng da mi. Mi ra waşt ke ez xwu sedye ser o bikerî derg, o mîyan de zî persa va “Çi hewalê to yo?” Mi va “Ez wexto ke dindananê xwu firçe kena gwunî verê tayê dindananê mi ra yena.” Dest eşt aletanê xwu, kewte zereyê fekê mi. Tenya di sanîyayî ewnîya fekê mi ra û va “Wurze.”

Xwu dergkerdiş û wuriştişê mi bi yew. Ez wurişta.

Doktor xanime bê ke mi ra çîyêk vajo, ageyra sekreterî ser, va “Gazi Yaşargir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Diş Sağlığı Merkezi de begefendî rê randewû bigêrê!”

Wulay eynî zarqeyê mi teqa. Çokê mi şikîyayî. Mi va belkî, Homa nêkero, yew nêweşîya pîse mi de esta, çi yo. Mi reng eşt, ez nêeşkaya nefes bigêrî. Bi zor û çi halî ez eşkaya vajî “Xocam, to ez tersnaya! Nêweşîya mi çi ya?” Va “Gereka ti goştê dindananê xwu ra tedawî bibê, şo nêweşxaneyo pîl.”

Ez îqna nêbîya, nêkewt mi serre. Ters kewtbi zereyê mi la çîyo ke ez bikêrî zî çinê bi. Lewê mi verdîyayî, moralê mi bi sifir mend. Wina milşikite mi karta xwu ya randewû girewte. Ser o “20 temuz” nuşte bi, yanî tam 25 rojî badê pey. Mi xanima doktore ra va “Kolay gelsin hocam” û ez vejîyaya ameya keye.

Roja randewûyê xwu de tam saeta ci de ez şiya nêweşxaneyê pîl yê dindanan ke serê rayirê Erxenî de yo. O nêweşxane hema newe kewto fealîyet. Mi persa, klînîkê mi qatê diyin de bi. Ez şiya verê berê klînîkî, mi da ber ro, kartê xwu da zere. Sekreterî va “Teber de vindere ma veng danê to.”

Ez qasê nîm saete ronişta. Axir nameyê mi wend, va “Rojhan Lezgîîîîn!” Ez şiya zere. Mi lajekê sekreterî ra bi peşmirîyayiş va “Adım Rojhan değil Roşan’dır.” Va “Ma zatî ben de Rojan dêdim!” Mi va “Rojan da değil.” Mi dî ewnîya komputur ra, va “Tamam tamam. Roşhan.” Mi vengê xwu nêkerd.

Labelê mi zana ke lajek kurmanc o. Çimkî mi hema nêdîyo yew kurmancî nameyê mi raşt vato. Kurmancê Başûrî mi ra vanê “Rewşan”, yê Bakûrî zî vanê “Rojan, Rojhan, Roşhan”.

Zazayê ma zî nameyê mi xelet vanê. Şarê hetê Pîranî vanê “Roşo”, Dêrsimijê ma vanê “Roson”. Çewlîgijê ma zî vanê “Rueşû”. Ez xwu rê se bikî, ez nêzana ke!…

Wextêk tayê Çewlîgijanê ma belayê xwu mi sawitên vatên “Ma hê vînên ti se kên ha!” Mi vatên “Dê vaj, mi se kerdo?” Vatên “Ti hê zûn ma xerfnên.”

Ho weirtê meydûnî d’ esas Çolîgîj nûmî mi xerfnen. Dê xwu îr biûn ci. Ez vêng xwu nîken hema, şima nîvindên!

Di hebî doktorê xanimî klînîk de bî. Wexto ke ez uca bîya, yewe a bîne ra vatên “abla”. Çend cayanê bînan de zî mi dîyo, doktorê camêrdî înanê xwu ra biqideman ra vanê “abi”. Herhal camîaya tibbî de eno hawa xîtab sey edetî yo, sey exlaqî yo. Zaf weşê mi şino ke doktorî wina bi hurmet yewbînan ra vanê “abla” yan “abi”. Werrekna her war de ma bi eno qayde xîtabê yewbînan bikerdêne.

Ez ke şiya zere, eynî sey klînîkê Bayindirlikî viz-vizê her di doktoran bî, dindanê nêweşan çerx kerdêne. Lajekê sekreterî sendelya mojna mi, va “Abê ronişe, nika destê doktor xanime beno veng.” Ez ronişta la ez hem vengê çerxî ra nefret kena hem zî boya esteyê veşayeyî mi rê zaf pîs a. Ez se bikerî! Mi dindanê xwu pêser o şedênayî û sebir kerd.

Doktore karê xwu qedêna, ewnîya mi ra, yanî tam veng dana mi, mi dî yew cînîya personela nêweşxaneyî ke emrê aye dorê çewres serrî estbi ber ro kewte zere. Yewa sivîle zî aye dima bî. Formayêka rengê pembeyî ser piradaye bi. Ez nêzana personelê ke ena forma danê xwu ra wezîfeyê înan çi yo; gelo xedeme yê, hemşîre yê, personelê pakîtîye yê? Ez nêzana. Porê ci kilmek bi, eynî mendêne mûyanê boça here. Porê xwu rengê dimê luye de boyax kerdbi. Yew destê aye kişte ser mîyanê porê aye de bi, verêk ra acêr kaş kerdêne, mîyan ra yew mûye antêne, girewtêne eştêne erd.

Ena personele yew merdima xwu ardbî klînîk. Emrê aye zî dahîris serrî estbi, eynî mendêne aye, belkî waya ci bî. Ez hema ke nêresaya verê doktore, ena personele xwu kerd vernîyê mi, merdima xwu nîşanê doktore da û va “Dê biewnîyê fekê enaye ra.”

Ne randewû girewto, ne fîş girewto, ne dore girewta. Sey nêweşo ke dore ameya ser, yanî mi ra musade zî nêwaşt. Ez kam a ke, deh!...

Seke wayira nêweşxaneyî bo, hende rehete bî. Ez zana personelê nêweşxaneyî, kesê ke emrê înan 65 ra viyarto, tutê ke emrê înan des ra cêr o, ancî nêweşê acîlî eşkenê bê dore muayene bibê. Labelê ena personele bi xwu muayene nêbîyêne, merdima xwu ardbî.

Mi ewnîya doktora ke yanî veng dayêne mi, aletê xwu girewtî, payanî ra fekê merdima personele muayene kerd, tey meşgûl bîye. Ez xwu rê ageyraya şiya serê sandelî de ancî ronişta. Mi temaşe kerd ke dê hela se kenê.

Wexto ke doktore ewnîyayêne zereyê fekê a cîneke ra, ena personele zî tey sereyê xwu berdêne verê fekê merdima xwu û ewnîyayêne zereyê fekê ci ra. Feqet tim zî qalî kerdêne.

Cîneke hende serî qalî kena, hende lez vana vana vana….

Ez pira nêresena kelîmeyanê aye zêhnê xwu de bidî têver, fam bikerî. Wulay zekayê mi qîm nêkerd. Qey ma “gerizekalı” yê, çi yê? Merdim senî eşkeno hende lez kelîmeyan rêz bikero? Mi xwu zere de va, eger zewecîyayî ya, Homa sebir bido mêrdeyê aye.

Feqet ez vana qey zewecîyayî nêbî. Eke zewicîyayî bo zî mêrdeyê xwu dir problemin bî. Çimkî cînîyê zewecîyayeyî ke mêrdeyê xwu dir problemê înan çinê yo, sakîn ê, mulahîm ê, xetê rîyê înan nermek ê, vengê înan cînîyane yo, birehm û şefqet ê….

La cînîyê ke emrê înan viyarto û hema ezeb ê, cînîyê vîyayî, yan zî cînîyê ke mêrdeyê xwu dir problemin ê, xetê rîyê înan sert û ante yê, rîyê înan de asabîyet aseno, tonê vengê înan qalind o, awiranê înan de xezeb esto…

Mi enê çî xebatêka îlmî yan cigêrayiş ra nê, xwu rê heyat ra tecrube kerdê. Coka muheqeq îstîsnayê xwu zî estê. La mi gore exlebê cînîyan wina yê. Coka mi rê wina ame ke a cînî yan ezeb a, yan vîya yan zî mêrdeyê xwu dir problemin a.

Doktore payanî ra fekê merdima ci muayene kerd, dima ageyra aye ra tayê çî tewsîye kerdî. La personele belkî des rey qalîkerdişê doktore birna. Nêverdayêne doktore cumleyanê xwu temam bikero.

Aye dades deqayî doktora mi meşgul kerde. Mi rê wext yan dore ra vêşêr hal û hereket û uslûbê ci weş nêbi. Boya mi bîye tenge, asabîyetî ez girewta. Ez çi zûrî bikerî, mi xwu zere de çend nengê kafirî qelebnayî ser. Haşa, mi xwu tenezul bîle nêkerd. Sey aye çi yê ke ez xwu bikerî hevalê ci. La çiqas her û bergîr û kutikê Diyarbekirî estê, mi heme kerdî wezîfedar!…

Doktore zî eciz bîye herhal. Bimbareke nêşina. Hem vir-vir-vir qisey kena, hem zî bi eynî lezî porê xwu kaş kena. Her kaşkerdiş de zî yew têla porî dest de yena. Gêna erzena war. La ge-ge têla porî destê aye ro lefîyena, nêkuwena war. To dî hêrsê xwu têla porî ra vet, destê xwu pît aşana.

Hende porê xwu rûçiknabi, bêmecale, êdî por sere ra nêmendbi. Hetêk ra ez hêrs bena, hetêk ra zî guneyê mi pê yeno, zerrîya mi veşena.

Rîyê doktore hetê mi ser o yo. Çend rey çimê ma ginayî yewbînan ro. Mi ra şermaya herhal. Mi dî va “Temam, de haydê şêrê, nêweşê mi esto.” Personele di gamî eştî, la apey ageyra va “Dê reyna îzeh bike, to va ma se bikerin?” Mi xwu zere de va “Quzilqurto siya!” La doktore ena rey lez-lez tarîf kerd. O mîyan de zî mi ra va “Abi gel, uzan.”

Ez şiya mi xwu sedye ser o kerd derg. Doktore va “Abi kusura bakma!” Mi va “Rica ederim.” Va “Neyin var?” Tam mi fekê xwu akerd ke ez derdê xwu vajî, mi dî a personele ancî ageyra, va “Ma ubirsî dîşî ne yapax?” Doktore va “Eyla mi to ra nêva wina wina wina bikerê!...”

Aye doktora mi ancî dekerde mîyanê xeberdayişî. Mi ewnîya ke ez uca sedye ser o menda, ez xwu rê wurişta ronişta. Labelê tansîyonê mi zî wurişt, ez bi zor xwu de gêna.

Doktore a şirawite, ageyra mi ser, va “Abi özür dilerim. Anlat seni dinliyorum.” Mi va “Xocam…” Û ez nêeşkaya dewam bikerî. Çimkî personele ancî ameye, va “O ubir dîşin başqe çaresî yoxtir, degil?” Doktore sakîn bî, ancî ci rê tarîf kerd.

Ez fetelîyaya, mi ewnîya ke personele hema zî ha porê xwu rûçiknena. Mûyanê porê xwu yê sey dimê here, vîya bi vîya ancena û erzena war. Vayê klîma dir yew têlê porê ci ame kewt serê sîneyê mi. Eynî serê ê verbendikê sipî ke uca vîyeyê mi wa girêdabi. Zerrîya mi qelibîya, tay mend ez bivirêjî.

Ya Sebûr, ya Sebûr!...

Ez kena ke biteqî. Ez kena ke hema wurzî xwu ser, porê aye ke maneno boça here de bigêrî, eynî seke Şener Şen fîlmê Hababam Sinifî de guleyê zîncîrînî dorê xwu de çarnayêne û dayêne camê penceraya kel Mehmûdî ro, ez zî o qayde aye dorê xwu de biçarnî biçarnî biçarnî û vir bikerî, pencera ro bierzî war. La mi xwu de girewt. Wulay mi hende pît xwu dusna sedye wa, tay mend ez sedye bişiknî, qirçînî dindananê mi ra şîye.

Wexto ke ez zaf hêrs bena, ez xwu zere de selewatan ana, çiqas sûreyê ke ez zana, pêrune têdima wanena, ez Homayî rê lakavey kena ke sebir bido mi. Ya Sebûr ya Sebûr!…

Doktore êdî bi huyayiş la huyayişêko hêrsin va “Di temam git hadi, hastam var, baksana!” Tam uca de personele “hasta” yanî ez ferq kerda, hetê mi ser ewnîya. Awirê min û personele sey virsoyî ginayî pêro. Êdî çimanê mi de çi dî, ez nêzana, sey cina ke asin bivîno, sey pisînga ke vergî bivîno, bê ke xatir biwazo, hende lez vejîya teber, şî û şî.

Doktore va “Hele şükür ya!” Bineyke nefes girewt, cîfêko xorîn ant xwu sîne û verada, bineyke vengê xwu eyar kerd, mi ra va “Keko çi hewalê to bi?” Mi va “Xocam, ez dindananê xwu firçe kena, gwunî verê tayê dindananê mi ra yena.”

Kewte fekê mi, bineyke ewnîya. Va “Dorê tayê dindananê to de bineyke tartar esto, ez pak bikerî.” Û çerxê xwu girewt, qasê di deqayî fekê mi de viz-viz kerd, dima mabeynê tayê dindananê mi zî bi serê nake kerkitna, kîrêc û tartar hekna vet eşt teber. Mi ra va “Keko, çîyêkê dindanan yan goştê dindananê to çinê yo. Ti weş û war ê. Înan bîlasebeb ti hewaleyê tîyayî kerdê.”

Mi rê yew gargara nuşt û va “Ti roje hîrê rey muntezem dindananê xwu firçe bike, dima zî gargara bike. Gwunî yena zî wa bêro, meterse, yê ma hemîne ra yena. La ez vana badê gargarayî do gwînî vindero.”

Ageyra sekreterî ra va “Ti ancî yew randewû bidê begefendî, wa bêro ez kontrol kena.” Lajekî ena rey semedê “7 eylulî” randewû da, yanî 47 rojî badê pey.  

Ez ameya keye, çîyo ke doktore vatbi mi kerd. Yanî badê gargarayê hîrê rojan, nika ke ez dindananê xwu firçe kena, êdî gwînî nîna. La heta ke şûşeyê gargarayî biqedîyo, ez do dewam bikerî. Firçekerdiş zî, xwura verîna ez kena.