Diyna Kitabê Ma Şî Metbea

Weşanxaneyê Roşna ra diyna kitabî şî metbea. Bi enê kitaban, emser benê 9 kitabê kirdkî ke Weşanxaneyê Roşna ra weşanîyenê. Ena rewşa halê krîzê ekonomîkî de, hîna zaf zî ena bêvengîye de, weşanîyayişê 9 kitaban semedê ziwan û edebîyatê ma çimeyê îftîxarî yê.

Kitabo verîn, bi nameyê “Dara Hênî” yê Hatip Erdoğmuşî yo. Xetîb xoca, Unîversîteya Alpaslanî ya Mûşî de malim o, rojnameyê Newepelî de dest bi nuştiş kerdbi. Bi eno qayde benê nizdîyê 35 nuştoxanê ma ke reya verîne Newepel de dest bi nuştiş kerdbi û yew yan zî çend kitabê înan weşanîyenê. Tesîrê rojnameyê Newepelî înşalah heta bi heta dewam keno û hema kitabê zaf nuştoxanê ma yê bînan ke Newepel de dest bi nuşitiş kerdbi weşanîyenê.

Muhtewaya enê kitabê ma wina ya: badê vateyê verînî, derheqê xisûsîyetê sanikan de malumat yeno dayiş. Dima derheqê Dara Hênî de malumatê tarîxî diyenê û demografîya mintîqeyî diyena şinasnayiş ke çend eşîrê ma eno mintîqe de estê û kamcîn dewan de ciwîyenê. Badê enê zî, ena rey nameyê mehlayan, nehîyayan, dewan û mezrayanê Dara Hênî bi rêzkerdişê alfabetîk hem bi tirkî hem bi kirdkî yenê dayiş. Enê malumatê bingeyîn ê, zafê xebatan rê êdî çimeyê sereke yê. Nînan ra pey, ena rey sanik û meselayê ke bi fekê Dara Hênî, hîna zaf zî bi fekê dewa Çimeyê Hênî qeyd biyê estê. Tewr peynî de zî tayê vateyê verînanê ma estê. Xisûsîyeto tewr muhîm yê enê kitabî eno yo, reya verîn a ke bi fekê mintîqeyê Dara Hênî yew kitab wina bi serûber kirdkî de amade beno.

Kitabê diyin, “Ez Gule ra Hes Kena” yê Roşan Lezgînî yo. Kitab de 32 hîkayeyî estê. Eno kitab reya verîne 2007 de Îstanbul de Weşanxaneyê Vateyî ra vejîyabi. La seba ke tayê hîkayeyê enê kitabî sey pêardişê (kurgu; fiction) neweyî bîyenanê raştkînan û tayê zî bingeyê folklorî ser o awan bibî, coka hîkayeyê kitabî sey “Hîkayeyî û meselayî” pênase bibî. Labelê eno tarîf yan zî namekerdiş seba hîkayeyanê enê kitabî neheqîyêk bî. Çimkî bi eno hawa pêardişê hîkayeyanê modernan yew terzo edebî yo. Bi çapê diyin ena neheqîya ke bi enê kitabî bibî zî telafî bîye.

Seba Weşanxaneyê Roşna averşiyayişêko newe û zaf weş zî eno yo ke, birêz Îbrahîm Xelîl Baranî qapaxê enê her di kitabanê peyînan viraştî. Bitaybetî semedê kitabanê mi yew stîlo newe amade kerd ke tiya ra pey çi kitabê mi vejîyê, do qapaxê înan bi enê stîl bo. Qapax de nameyê mi bi herfanê girdan nuşto, mi îtîraz kerd, la kek Îbrahîmî va “Viraştişê qapaxê kitaban sinetê min o. Ez senî tesewur kena, o qayde virazena.” Coka mi eleqeyê ci nêkerd.

Yê diyin, kek Îbrahîmî semedê Weşanxaneyê Roşna yew zî logo viraşt. Yew peskovî sereyo xwu ver bi asmîn kerdo berz û hetê peyî de, roj sey sînîyêka zerrnîne tîjîya xwu dano aye ser. Kişte de zî bi herfanê hurdîyan “roşna” nuşte yo. Peskovî mîtolojîyê ma de, kulturê ma kirdan de wayirê cayêkê zaf muhîmî ya. Peskovî muqedes a, heywanêka rindek û bimbarek a. Esas temamê Kurdistanî de, miyanê pêroyê miletê kurdî de bimbarek a. Xaseten kirdî (kirmanc, zaza, dimilî) bi heskerdiş û eşq ewnîyenê peskovî ra û seydkerdişê peoskovî gune yo, kam ke zerar bido peskovî îfleh nêbeno!...

Seba viraştişê logoyî û enê qapaxanê rindekan ez Îbrahîm Xelîl Baranî rê zerrî ra sipas kena, destê ey tern bo, caran tengî û tehlî nêvîno. Û her di kitabî zî ziwan û edebîyatê ma rê xeyrin bê.

Hatip Erdoğmuş, Dara Hênî, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir, 2018, 128 rîpelî

Roşan Lezgîn, Ez Gule ra Hes Kena, Çapê diyin, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir, 2018, 72 rîpelî