Dêrsim de 24 Saetî - III

Badê ke mi çend fotografê heykelê Seyîd Rizayî antîy, ancîna mi verê xo da hetê çemî ser ke şan de ez reyke şîbîya la mi dorûver hol nêdîbi. Ez şîya hetanî serê pirdî. Xort û kênayanê dêrsimijan xo dayêne awa Munzurî ro. Ez uca ra bineyna acêr şîya, mi çend fotografê bînî antîy û ez apey agêraya. Çunke saete duwês de salona qatê serênê beledîya Dêrsimî de panelêk estbi. Serekê beledîya Dîyarbekirî Osman Baydemir zî qiseykerdoxanê nê panelî ra yew bi.

Verê heykelê Seyîd Rizayî ra, yanî Meydanê Qisle ra bigîre hetanî verê çemî, dorê rayîrî, ê kendalî pirr çop û şuşeyî petî yê awe bîy, her ca gend û gemar bi. Halbikî beledîye şênayêne wextê festîvale de di kesan wezîfedar bikero, yan her roje yew-di karkeran bi yewmîye bigîro û çopê ê doran bido arê. Esas, qutîyê çopî ê doran ra çin bîy ke merdim çopê xo dekero, coka şarî zî çopê xo eştêne nat û wetê rayîrî.

Esnafê Mamekîye xeyrê festîvale ra hewteyêk mirdîya xo îş kenê, pere qezenc kenê. Beledîye şêna seba çend rojanê festîvale her esnafî ra des-vîst lîra pere arê bido û seba pakîtîye mesref bikero. Mi persa, beledîye dezgeyanê seyaran ra ke çarçewaya festîvale de bi hawayêko muweqet ronîyayê, sereyê dezgeyî 200 TL pere gêna. Yanî beledîye, esnaf û şarê Dêrsimî xeyrê festîvale ra pere qezenc kenê. Mesela, temamê otêlan ful dekerde bîy. Lokantayan de masaya venge çin bî ke merdim ronişo. De înanê ke kuçeyan de mura û mircanî rotêne, înanê ke kinc û kolî rotêne, înanê ke şimikî rotêne, de înanê ke awe, çay, bîra, nano toraqin û çî-mîyo bîn rotêne. Mesela, mi Dêrsim de xo rê kitabî erînay, mi domananê xo rê murayî û gerdenlixî erînay, mi salona beledîye ra CDyê fîlman erênay. Yanî mi dorê 200 TL pere xerc kerd. Nê heme ekonomîyê Dêrsimî rê kar û qezenc bîy. Şaristananê derûdorî yê sey Xarpêt, Dîyarbekir, Mêrdîn û Çewlîg ra bi hezaran însanî seba festîvale amebîy û bi no qayde sîrkulasyonêko muhîm yê turîzmî virazîya. Mehqeq her yewî tewr kêmî 200 TL pere xerc kerd. Eke Dêrsim qîymetê festîvale bizano, beledîye zî tede, do heme dêrsimijî kar bikerê.

Ez vateyê xo yê peyênî sere de vajî. Eke şarê Dêrsimî, esnafê Dêrsimî, beledîya Dêrsimî, personelê beledîye, berpirsîyarê festîvala Munzurî binê na dare de bê, bi no qayde têwbigêrê, bi no qayde muamele bikerê, qîymetê mêmananê festîvale nêzanê, ez vana, do mîyanê çend serran de êdî nêşênê festîvale virazê. Eke virazê zî do zêde kes nêşiro festîvala înan.      

Ez ke verê çemî ra agêraya, ez raste-rast şîya qatê dîyarî yê beledîye, mi ewnîya salone pirr a. Qasê ke merdimî ronişte yê, di endêna payanî ra yê. Ez vana qey hezar ra cor merdimî salone de estbîy. Gama ke serekê beledîya Dêrsimî Edîbe Şahîn, serekê beledîya Dîyarbekirî Osman Baydemir, panelîstê bînî û mêmanê protokolî dekewtîy bi zere, salone de bêhed çepikî cenîyay, sloganî erzîyay. Mi qiseykerdişê panelîstê verênî biney goşdarî kerd. Xora, panelî saeta xo de dest pênêkerdbi. Mi zî werdê mîyanrojî nêwerdbi. Heto bîn ra, saete hîrêyê hela şanî de programê wendişê şîîran dest pêkerdêne ke ez zî tede bîya. Ganî mi xo amade bikerdêne, coka mi panel de çend fotografî antîy û ez rew vejîyaya teber. Mi nêşa ez qiseykerdişê Osman Baydemîrî bigoşdara.

Mevaje ke Homayê şew û rojan, Heqê heqan ma seternay! Zaliman, bêbextan, namerdan, dişmenanê miletê ma, dişmenanê qewmê kurdî bi bêbextîye, bi puştîtîye qatê binê ma de, embarê malzemeyan de bombaya eyarkerdîyê zemanî saz kerda û ronaya. La cor ra Homayê pîlî û cêr ra zî Xizirê roja tenge destê xo dayo ver, pîlê bomba zemanê eyarkerdeyî ra ver qedênayo û bombaya înan nêteqaya. Eke wina nêbîyêne, beno ke yew vîstike de bînaya beledîye birijyayêne û dorê 1500 cenazeyê kurdan bin de bimendêne. Bi no qayde tarîxê Kurdîstanê Bakurî de qetlîmao tewr gird bivirazîyayêne. Qetlîamêko bêbext û puşt. Terteleyê 1937-38î ra zî bêbextêr û puştêr.

Ya Homayê şew û rojan ke ma to ra bawer kerdo, ya Heq! Û ya Xizirê roja tenge!

Ti vileyê zaliman, bêbextan, puştan bişiknî. Ti destê zaliman de vera nêdî! Ti firsend nêdî zaliman, bêbextan û puştan! Ti miletê kurdî her çar parçeyanê Kurdîstanî de binê destê tirk, faris û ereban ra vejî. Ti kurdan serê erdê xo de serfiraz û muqtedîr bikerî!

Programo ke ez tede beşdar bîyêne, saete 15.00 de parqa Îsmet Paşayî de virazîyayêne. No kel-kela germê anmanî de ke tîja hela şanî ya sotîye dayêne cayê na parqe ro.

Dikê, biko! Hey Heq tenge medo ra sima! Ez qidayê sima bicîra! Qey na saeta wendene yan gosdarî kerdena şîîran bîye?

No programê şîîran eke meydanê serê sûka binê erdî de, honikayîya şanî ya koyanê Dêrsimî de, ma vajin saete 21.00 de, binê roşnê asterayan de bivirazîyayêne çiqas hol bîyêne. Dêrsim de her keye de yew sazbend esto. Sazbendêk zî mîyanê şaîran de bibîyêne û wextê wendişê şîîran de muzîkêko nermek ra fonêk bicenayêne, do çiqas şaîrane/romantîk bîyêne.

Ez se vazîme dikê!

Parqa Îsmet Pasayî, o kendal, mîyanê şeq-şeqê kaya okeyî de şîîre yena wendene?

Hey Heq sima ra rajî bone!

Hema sere de merdim nameyê “Îsmet Pasayî” ra mixil weno, merdimî rê xudig yeno, asabê merdimî ser û bin keno. Çi îşê ma bi paşayanê gonîweran esto?

Ez biney qalê na parqe bikerî. Parqe yew kendalo gelek tîk de virazîyaya. Parqe di sekuyanê viraşteyan ra yena pê. Eynî seke dewan de hêgayanê kendalan de cayê cuwênî viraştêne, bi no qayde, hetê cêrî dês ronayo, hetê corî bi zengene kendo û cayêko raste viraşto, kerdo parqe. Sekuyêk ke verênîya aye qasê 4-5 metreyî û dergîya aye zî qasê da-vîst metreyî viraşta. Çardaxî viraştê û hesîrî eştê ser ke tîjî nêdo bin ro. La semedo ke hela şanî tîjî dayêne nê kendalî ro, coka faydeyê hesîran zêde çin bi. Hesîrî verê tîjî de puya bîy, misêwa pirtik û pirtileyî cor ra ameyêne war kewtêne mîyanê çay, bîyêne merdimî ro. Bitaybetî kincê merdimî yê sipî edim bîyêne.

Merdim cade ra bi hîrê-çar palikan şino sekuya verêne, nêrdewane tam orte de ya. Sekuya binêne hîna teng a, tena yew het de ya. Merdim sekuya corine ra bi çend palikan zî şino a binêne. Sekuya binêne qasê 3 metreyî hîra, 7-8 metreyî zî derg a. A programê şîîran na sekuya tengeke de virazîyayêne.

Ez ke berê parqe ra dewkewta zere, mi ewnîya ke sekuya corine nat û wet heme masayî pirr ê û pêro zî şeqe-şeqê înan a, xo rê okey kay kenê. Mi ewnîya yew anfîyêka basîte, nê anfîyanê ke demeyê weçînayîşan de qaweyan de ronanê, ha uca.

Sekuya ke ma tede şîîran wanenê, qasê da-vîst merdimî ronişte yê. Ma zî hewt şaîr û yew moderator, heşt kes ê: Deniz Gunduz, Ehmed Ronîar, Sennur Sezer, Namik Kuyumcu, Mehmet Çetin,  Dedocan, Roşan Lezgîn û Ezmanê Karî

La masaya ke ma rê eyar kerda, tede ca nêdîyeno ma. Ca teng o. Seba ke cayê roniştişê şaîran û cayê roniştişê goşdaran eynî sewîye de yo, tena çend kesê ke vernî de yê yewbînan vînenê. Yanî, ne şaîîrî rîyê goşdaran vînenê ne kî goşdarî rîyê şaîran vînenê. Ne yew personelê beledîye esto, ne kesêko mesûlê festîvale orte de aseno. Ma xo xo bi xo yê. Şaîran ra Ehmed Ronîar zî nêaseno. Beno ke ey zî sey mi cayê wendişê şîîran doz nêkerdo. Moderatorê ma Deniz Gunduz kewto ra ey dima ke cayêk de ey doz bikero. Denizî xo şaş kerdo, herinda ke vajo “Ehmed Ronîar” vano “Ehmed RonîNar nêaseno!” Ewnîya ke doz nêkeno, agêra program da dast pêkerdene.

Seba ke cayê Denizî yê roniştişî çin bi, payanî ra mend. Çend qalanê kirmanckî, kurmanckî û tirkî ra dima dore da şaîre Sennur Sezer ke şîîra xo biwano. Nameyê Sennur Sezer her ca şaş, sey Sennur Sezen nusîyabi. Ma heme wina asabî yê, vengê ma de, rîyê ma de qet ton û rengê romantîkîye û şaîrîye çin o. Mîkrofon de vengê P û F heme teqenê, beno xirte-xirt û xişe-xişa hoparlora ka zemanê Îsmet Paşayî ra menda. Cor de hesîran ra pirtileyê sîyayî varenê kinc kolanê ma ser, serê masa bîyo pirrî pirtileyê tenêyênî. Ma zî, goşdarkerdoxî zî qayîl ê ke gamê aver no ezab ra bixelisîyê. Hîna ke ma her yewî yew şîîre nêwenda, Ehmed Ronîar cayê ra vejîya ame resa ma. Welhasil badê ke ma şîîrî wendîy Denizî program qedêna, va “Kes wazeno çîyê biperso?” Mîyanê goşdaran ra cinîyêka emrê aye dorê 25 serran, xo şaş kerd, yew perse mi ra persa, bi tirkî va “Zazakî ha tehluke de, senî xelisêna?” Mi biney cewabê aye da. Sewbîna kesî çîyê nêpersa. Û axir programê wendişê hewt şaîran bi no qayde temam bi.

Dêrsim de 24 saetê mi zî temam bibîy. La tehemul mi de nêmendbi ke ez nêm saetêna zî bimanî.

Ez parqe de rastê mamosta Wuşênî ameya. Wuşên dêrsimij o, zemanêk Dîyarbekir de ma yew kurs de yewbînî şinasnabi. Mi ey ser o bi nameyê “Murîyêre” û “Galîleoyî Raşt Vato ke ‘Dinya Gilor a’ ” di hîkayeyî nuştbîy û kitabê xo Ez Gule ra Hes Kena de weşênabîy. Mi Wuşên girewt û ez şîya beledîye. Wuşên şahidê min o. Ez şîya qatê yewinî, hewna a kêneke û o lajek ha oda de, çay û cixara şimenê. Fîşê werdî ke mi de zêde mendbîy, mi serê masaya înan de ronay û mi va, “Programê şîîran qedêya, ez ha şina.” Û ez agêraya vejîyaya teber. Lajek mi dima ame eywane, xo da peyê qolone û va, “Tu bi çi hatî Dêrsimê?” Mi va, “Ji Dîyarbekir bi otobusê hatim.” Va, “Te çiqas heqê rê daye?” Mi va, “Ez nizanim, ji Dîyarbekir hetanî vir heqê rê çiqas be, min jî ewqas daye.” Mi dî camêrdî destê xo berd cêbanê pantolê xo, heme cêbê xo sehnay, cêbê gomlekê xo sehna. Hewna destê xo berd cêbanê pantolê xo, seke wazeno peranê werdîyan peyda bikero la doz nêbenê. Axir yew pancas kaxite cêba xo ra vete. Ez û Wuşên ma temaşeyê ey kenê. Camêrd maneno cambazanê xirbeyê Dîyarbekirî, wina qurnaz fekê xo beş kerdo. Tam muameleyê parsekan mi reyde keno, seke ez ameya pars gêrena. Mi bi hêrs va, “Pereyê xo dîsa bike cêba xwe! Muameleya we qet ne xweş e. Eke hûn wisa bikin, ez careka din heyata xwe de nayême festîvala we!” Û min û Wuşênî pîya ma nêrdewanan ra kerd war. Ez çapik şîya, mi otêle ra çanteyê xo girewt. Wuşên zî mi reyde yo. Ma şîy garajê mînîbusanê Xarpêtî. Wuşênî waşt heqê bilêta mi bido la mi qebul nêkerd. Mi Wuşênî ra xatir waşt û peyê xo da Dêrsim, verê xo da Dîyarbekirê xopanî.

Dêrsim de 24 Saetî - I

Dêrsim de 24 Saetî - II