Dîyarbekir de Nêrgizî Rew Vejîyay

Nêrgizî. Vilikê wisarî. Beno ke tayê welatan de, tayê cayan de sey vilikanê kulturî zî yenê karitiş û weyekerdiş la welatê ma de, Kurdîstan de xo rê bi xo ruyenê, yabanî yê. Nêrgizî, vilikê boyweşî, narîn û nazenînî. Kam gama ke ez çim ginena nêrgizan ro, heskerdişê ciwanîye yeno vîrê mi; zerrîdevistişê xortanîye, zerrîgirewtişo saf û masum yê ciwanîye. Gama ke keyeyê ma dewe de bi, qijekîya mi de, wisarî rew, hîna ke koyî pirrî vewre bîy, hîna ke vewre sey kilawêka sipî serê sereyê gazan û tapan de bîye, dorûverê dewa ma de, merganê awzêman yê nêzdîyê dereyan de, mîyanê belekanê vewre de, verê çemê Benê de, çemê Şikakan de, çemê Çayîrî de, Kanîsark de, Dalîte de, nê vilikê narînî çend weş ruyayne. Erdî sipî û zerd kerdêne. Zerd, zerdikê hakî. Sipî, sipîyê vewre…

Ewro verhelêk ez şîya Ofîse, mi ewnîya, gelek cayan de nêrgizî roşîyenê. Zaf keyfê mi ame. Mi çend fotografê nêrgizan kaşkerdîy. Mi va, agêrayîş de, key ke gureyê mi qedîya, ez qevdêk nêrgizan biherînî embaza xo rê biberî. Nêno vîrê mi ke mi embaza xo rê çîyê kerdo dîyarî.

Zemanêk nê wextan hîna zimistanê xidarî hukm kerdêne. Goreyê teqwîmê hukmatî ra ewro vîst û yew o la goreyê hesabê kirmancî ra ewro hema hewtê sibate yo. Hema zimistan zaf mendo. Labelê emser zaf rew wisar ameyo. Emser nêrgizî rew vejîyay. Yew vamêre ha baxçeyê cayê karê mi de, çar-panc rojî verê cû ra vilî akerdê. Homa xeyr bikero.

Emser Kurdîstanê Bakûrî, bi taybet hetê Serhedî, hetê Botanî de serd zaf bi, vewre zaf varaye. Mi xeberan ra, televîzyonan de temaşe kerd, zafê cayan puk bi, xezeb bi, zafê cayan vewrês ame war la Dîyarbekir de ma qet serd nêdî. Çele de tena rojêk vewre varaye, biney erd kerd sipî. Eynî roje de varitî naye ser, vilişnaye.

Ez serd ra hes nêkena. Esas ez serd de qet çin a. Zerik mi de esto, gonîya mi kêmî ya, serd leze tada ro mi keno. La ez vewre ra zaf hes kena. Varayîşê vewre mi rê zaf romantîk yeno. Gama ke peleyê vewre wina narîn û nazenîn, sey purtikê mîlçikan wina cor ra yenê war, ez şêna verê pencera de vinderî û bi saetan temaşe bikerî. Gama ke vewre her ca kena sipî, zaf ro weşa mi şino. Ez vana qey vewre heme pîsîtî û gend û gemara dinya kena pank. Ez vana qey neke tena vewre rîyê erdî û herî şuwena, mi rê wina yeno, seke gend û gemara merdiman, ruhê merdiman zî şuwena kena pank.

Gelo şima vanê Dîyarbekir de vewre nêvarena coka neslê ma yê neweyî hende herimîyayê? No çi sosret o, no çi bobelat o ke yeno sereyê ma ser de? Gelo ez zaf bîya hesas? Gelo her çî normal o, ez anormal vînena? Ez hol nêzana.

Ez zaf nêgêrena, ez nêşina cayan, ez her roje şina karê xo û agêrena bi keye. Şeme, yewşeme, roşan. Qet ferq nêkeno. Ez tam bîya merdimêko asosyal. Bîy da-des serrî ke ez her roje serê sibayî saete 07.30 de şina kar, şan de saete 22.00 de agêrena bi keye. Mi keremê zerrîya xo ra xo dekerdo hepsxaneyêkê nêmakerdeyî. Ez çarês-pancês saetî şuxulîyena. Leweyê yew asfaltî de, mîyanê gure-gurê wesaîtan de. Dinya de çiqas tewir wesaîtî estê, verê mi ra vîyarenê. Dûyê eksozê înan heme yeno mi ser. Erd ra toz û mûx kenê ra, pif kenê mi ser. Ez her şewe sereyê xo şuwena, gama ke ez ewilî awe kena sereyê xo ro, çamur mîyanê gijikê mi ra yeno war. Tayê wesaîtî estê, ti vanî qey roqilayê înan visyayê. Gurrînîya înan goşanê merdimî kena kerr. Labelê tewr zaf vengê kornaya înan mi dejneno. Zaf korna cenenê. Şoferê Dîyarbekirî, îlahîm zî şoferê otobus û mînîbusanê mîyanê şaristanî zaf korna cenenê. Zaf bêhurmet erebe ramenê.

Qey derdê mi tena erebe yê? Zafê însanê ma nêzanî xîtabê merdimî bikerê. Mesela, camêrd yeno pere keno hurdî. Wina vano:

- Hela bu parrayî poz!

Pereyê hurdî estê çin ê? Ez şêna hurdî bikerî yan ney? Camêrdî rê ferq nêkeno. Ez nêzana, gelo qey zaf çîyêko zehmet û bêîmkan o ke merdim vajo, rojbaş, eke estê, to rê zehmet nêbo, ti nê pereyî hurdî bikerî, ez memnun bena?

Adrese persenê, ez nêzana. Ez vana, qusûrê mi ra mewnî, ez a adrese nêzana. Ez tîya hepsxane de ya. Dîyarbekir şîyo resayo bi Erxenî, resayo bi Sêwregi, zafê semtan estê, ez nêzana. To hew dî ke va:

- Babam ma bilmîsen, burda ne îşin war?

De bêre safî bike. Ez feqîrê Homayî nêşêna her kesî reyde pêrodî. Ez xo rê zereyê xo de qijqijîyena. Xora derdê wenda û wendekaran, derdê sîyasetkaran, derdê fîlozofan, derdê ziwanzanayan, derdê nuştekaran, derdê vilaweknuştoxan, ne ez vajî, ne şima bieşnawê!...  

Hewceyîya mi zaf bi îstîrehetî, bi tehtîlî bena. La ez nêaftarena bigêrî, ez nêaftarena şirî cayêk. Wazena wa şîn bo yan şayî bo, wazena wa vêve bo yan semînerêk bo, ferq nêkeno, ez şina kotî, ez şina kamca, ez bi derdêko giran, bi pîzeyêko masaye agêrena. Ez bi keyf şina, ez bi nîyeto ke do biney boya mi vejîyo, biney vuryayîşêko musbet ruhê mi de virazîyo şina la ez korpoşman agêrena. Hertim ez bi dejayîş agêrena. Ez êdî tersaya, çimê mi tersayo. Ez nêaftarena xo cayê xo ra têwbidî.

Bîy çend rojî ke xebera mi esta. Ez pêhesîyaya ke do roja 21ê sibate, semtê Ofîse yê Dîyarbekirî de bi munasebetê “Roja Ziwanê Dayîke yê Cîhanî” yew aktîvîte virazîyo, vilawekî vila bibê. Hetta ke amadekerdişê vilaweka kirdkî de keda mi zî bîye. Mi rast kerde, înan xeripna, mi hewna rast kerde, hewna xeripna. Axir ez bi înan nêşaya!...

Ez ewro nêşîya kar. Mi makîneyê xo yê fotografan girewt, seba pîrozkerdişê Roja Ziwanê Dayîke yê Cîhanî ez şîya Ofîse, kuçeyê Hunerî. Nameyê ey kuçeyê Hunerî yo la mi bi xo tu huner o kuçe de nêdî. Saete bîye 12.30, mi ewnîya qasê da-pancas xort û kênayî, destê înan de pankart û duvîzê ke ser o bi kirdkî û kurmanckî derheqê ziwanê dayîke de sloganî nuşte yê, erbane cenenê û heme têreyra kilama “Zimanê Kurdî” vanê, eynî sey destegulêkê nêrgizan ha wet ra yenê:

“Bi xeml û rewş e, şêrîn û xweş e, şêrîn û xweş e zimanê kurdî / Bi nexş awaz e, letîf û naz e, letîf û naz e zimanê kurdî…”

Vengê kêna û lajekan têreyra, vengê înan zaf weş bi. Mi vengê înan ra, deyîra înan ra, pankartanê înan ra zaf heyecan girewt. La zaf tay bîy. Nufûsê Dîyarbekirî mîlyonêk ra vêşêr o. Labelê tena da-pancas tene xort û kênayî û da-vîst tene porsipîyî “Paytextê Kurdîstanî Dîyarbekir” de “Roja Ziwanê Dayîke” pîroz kenê!

Mi xo da serê peyarayîrî ke ez biney cor ra fotografê înan kaşbikerî. Mi makîne amade kerd, tam mi fotograf kaşkerdêne, mi dî kîşta mi de vengêk ame:

- Wulaa, wulaaa hela baxîsen, aralarinda fistix gîbî qizlar da war ha! Qizlarî gurîsen qizlarî? Hela gel bî taxilaxin…

Nê vateyî sey kardî ginay serê zerrîya mi ro. Ez sey virsikî fetilîyaya, mi ewnîya ke di xortê şîyês-hewtês serreyî, sîyataleyê bincirikî, çimê înan sereyê înan de sey vîzige kaykenê. Homa zano la ez sond wanena, ez sey nameyê xo zana ke nê xortî, des-duwês serrî verê cû, dewa înan hetê dewleta tirkan ra veşnîyaya, wina peregende amey kewtê kuçeyanê Dîyarbekirî. Lewê mi lerzay, çimê mi bîy pirrî gonî, dinya verê çimê mi de bîye tarîye. Mi makîne kerd tunika xo. Qirçî didananê mi ra şîye, mi kulmê xo huşk şidênay…

Dîyarbekir, 21.02.2010