Dîyerbekir de Buroyê Vateyî Abi

Kovara Vateyî ke bîy 11 serrî weşana xo dewam kena û hetanî ewro 30 humarî weşanayê, nika reya verêne Dîyarbekir de yew buro akerd.

Kovara Vateyî, kovarêka kulturî ya û safî bi kirmanckî (kurdîya zazakî) vejêna. Na kovare hetê Grûba Xebate ya Vateyî ra organîze bena û reya verêne, hamnanê 1997 de Swêd de dest bi weşanayîşî kerdo. Hetanî 20 humaran hem Swêd de hem zî Îstanbul de ameya weşanayîş. Humara 21 ra nat êdî Îstanbul de weşanîyêna.

Bi munasebetê akerdişê Buroyê Vateyî, Dîyarbekir de roja 11.05.2008 de, saete 17:00 de Salone Cêbe ya Beledîya Şaristanê Girdî de yew kombîyayîş virazîya. Kombîyayîş 2 saetî dewam kerd û dorê 100-120 merdimî tede amade bîy.

Serredaktorê kovara Vateyî Mehemed Malmîsanijî bi munasebetê akerdişê buroyî kombîyayîş de wendoxan û mêmanan rê gelek malumatî day. Verî, Malmîsanijî derheqê lehçeya kirmanckî de malumatî day. Dima ra behsê nuştişê xo yê bi kirmanckî kerd ke senî dest pêkerdo.

Malmîsanijî va, “Gdeyîya xo de ge-ge mi tay çî nuştêne. Nara, seba ke kes fehm nêko, mi tay çî bi kirdkî nuştêne la no nuştişê mi bi alfabeya tirkî bi. Mi 1969 de lîse qedêna û Anqere de dest bi wendişê unîversîte kerd. Gama ke ez Diyarbekir Yurdu de mendêne, rojêk yew camêrd ame ziyaretiya ma wendekaranê şarê Dîyarbekirî. Ey ez dawet kerda berda keyeyê xo. Keyeyê ê camêrdî de gelek kitabî bîy. Mi ferhengê fariskî-tirkî ey ra emanet girewt, mi heme wend. Mi bala xo da ke gelek çekuyê fariskî manenê kirdkîya ma. Dima ra, gama ke mi unîversîte de dersa fariskî, erebkî yan zî firasizkî wendêne, ge-ge mi gramerê nê ziwanan kirdkî reyde muqayese kerdêne. Mi sey nê ziwanan fîîlê kidkî zî cayê de nuştêne. Mi ewnîyayne ke hela ziwanê ma de fîîl senî beno, cumle senî saz bena. Nara, badê ke unîversîte qedîya, mi reya verêne Kolik de dest bi wezîfe kerd. Yew qezaya Semsûrî esta, ma vanê “Aldûş”, tay zî vanê “Gerger”. Mi ewnîya ke ê zî sey ma ha kirdkî qalî kenê. Ê xo ra vanê “dimilî”. Mi goşê xo nayne xeberdayîşê înan ser. Uca mi dest pêkerd, çekuyê kirdkî arêkerdî. 1979 de ma kovara Tîrêj vete. Kovara Tîrêj tena bi kirdkî û kirdaskî bî. Hema vajêne ke heme nuşteyê ke bi kirdkî Tîrêj de vejîyayne, mi nuştêne. 1979 ra pey zî mi qet beytar nêda xebata xo ya nuştişî. Mi tim dewam kerd. Ez ke şîya Ewropa, mi uca zî kovaranê sey Hêvî, Berbang, Aram, Çira, Çarçira de tim nuşt. Yanî mi nêvatêne ke wanîyeno yan ney. Mi ziwanê xo ra hes kerdêne û mi nuştêne.”

Dima ra Malmîsanijî behsê destpêkerdişê xebata Grûba Xebate ya Vateyî zî kerd. Malmîsanijî va, “Serra 1980, badê ke cunta ameye îqtîdar, zaf kurdê ma mecbûr mendî şîy Ewropa. Se ke nameyê Ewropa weş o la cuyê Ewropa hende zî weş nîyo. Kurdê ma yê ke amey Ewropa mîyanê hezar zehmet û ezîyetî de cuyayî. Mavajin, camêrd tîya, welat de kadro bîyo, yew grûba sîyasî îdare kerda la Ewropa de mecbûr mendo ke firaqan bişuyo. Labelê hewna zî, zafê merdiman xebata xo ya sîyasî û kulturî uca zî dewam kerde. Badê, ma çend embazî amey têhet, ma va, gelo ma nêşnê yew xebata kollektîfe bikin. Ma gelek embazê ke cayanê cîya-cîyayan ra bî, ma vajin ke, Dêrsim, Pali, Sêwregi, Pîran, Gimgim û sewbîn cayan ra amey têhet, ma na xeabte da destpêkerdiş. Û hetanî tîya ameye. Hetanî ewro ma dorê 5 hezarî çeku standardîze kerdê û ferheng de dayê weşanayîş. Ma yew zî kîtabê rastnuştişê na lehça amade kerdo. Yanî, qet nêbo, êdî problemê nuştişî hetanî dereceyêk çareser bîyo. Labelê bi xebata ma çend kesan no ziwan nêfeletêno. Nika, ewro, her wextî ra vêşêr talûke esto ke na lehçeya ma vindî bibo. O semed ra, kam ke çi dest ra ame, wa goreyê xo ra wayîrîye bikero. Yanî, ganî ma mecbur xo banderê wendiş û nuştişê ziwanê xo bikin. Ez gama ke vana, nuştiş, nêno a mana ke ez vana wa roman binusê. Yanî, merdim şêno yew pusula binuso, tay çîyanê basîtan binuso.”

Malmîsanijî qiseykerdişê xo wina dewam kerd, va, “Her miletî de yew xurûr, yew şerefo mîllî esto. Ez nêzana ke senî merdim werzeno, seba ke heqê miletê xo bigîro partî ronano, şer keno la wayîrîye ro ziwanê xo nêkeno, bi ziwanê xo qisey nêkeno? Çîyo winasî beno? Wendiş û nuştiş asgarî çî yê. Zaf zehmet nîyo ke merdim bi ziwanê xo biwano, binuso, qisey biko, pê siyaset biko. Ziwan xurûrê millî yê yew miletî yo. Eke merdim bineyke bala xo bido ser, wendiş û nuştiş zaf zehmet nîyo.”

Badê ke Malmîsanijî qiseykerdişê xo temam kerd, na rey, beşdaroxan persî persay. Taykine zî fikrê xo vatî. Badê ke Malmîsanijî dergaderg cewabê heme persan da, kombîyayîş temam bi.

Kombîyayîş de qismêk kitabê ke Weşanxaneyê Vateyî çap kerdê û tay zî humarê kovara Vateyî stand de amey rotiş.