Edebîyatê ma de eserêko muhîm: Xafilbela

Edebîyatê ma de eserêko muhîm: Xafilbela

Roşan Lezgîn

Xafilbela nameyê kitabê hîkayeyan yê Murad Canşadî yo. Kitab hetê Weşanxaneyê Vateyî ra hezîrana 2008î de ginayo çape ro û 85 rîpelî yo. Kitab de 11 tene hîkayeyî ca gênê: “Ez Hol Zaneno”, “Vilaweke”, “Ahaa Biradero Xoşewîst!”, “Torn”, “Qewe”, “Kelmîzin”, “Keyeyê Roşna û Mîro Kose”, “Xafilbela”, “Bajarê Ma”, “Bostan” û “Heykel”.

Murad Canşad 1974 de mezraya Derwêşan a dewa Gendan a Pulurê (Ovacık) Dêrsimî de maya xo ra bîyo. Domantîya ey dewe de vîyarte. Wendişo verên û mîyanên Pilemurîye (Pülümür) de mektebê pansîyonî (yatılı okul) de wend (1981-1989). Dima Xarpêt de lîse wende (1990-1993). Serra 1993 de “İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi” de dest bi wendişê unîversîte kerd. Wexto ke unîversîte wendêne mîyanê rêxistîna sîyasî ya îlagel a bi nameyê Yewîya Ciwananê Kurdistanî de xebitîya. 1995 de ame tepîştiş. Badê ke des serrî mehkeme bi, peynî de cezayê muebedî girewte. Nika hepisxaneyê Edîrne de maneno û teber a “Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi” de wendişê xo yê unîversîte dewam keno.

Murad Canşadî hîkayeyê xo heme hepisxane de nuştê.

Nê hîkayeyê ey ke bi nameyê Xafilbela sey kitabî weşanîyayê, hetê krîteranê edebî û estetîkî ra zaf muhîm ê. Murad Canşadî kankilê edebîyatî ra hîkayeyê xo mundê. Bêmubalexe û bêmunaqeşe, merdim şêno vajo ke edebîyatê kirmanckî, bi taybet hîkaye de, nê kitabî reyde ruşdê xo bi temamî îsbat kerd.

Murad Canşad, derba verêne de musneno ma ke ey bi westayîye dest bi edebîyatî kerdo. Ey edebîyat baş şinasnayo; îmkanê edebîyatî, malzemeyê edebîyatî, meydanê edebîyatî baş nas kerdo, coka bi îstîqrar dest bi edebîyatî kerdo. 

Xasîyetêko tewr muhim yê hîkayenuştişî no yo ke hîkayenuştox cumleya tewr verêne de bizano ke cumleya peyêne çi ya, hîkaye senî qedîna. Murad Canşad heme hîkayanê xo de naye weş zano. Hîkayeyê ey heme bi yew fînalo muhîm qedînê.

Hîkayeya bi nameyê “Xafilbela” û ya bi nameyê “Keyeyê Roşna û Mîro Kose” bi terzêko surrealîst nusîyayê. Nê her di hîkayeyî, terzê surrealîstî de edebîyatê ma de di nimûneyê muhîm ê.

Heto bîn ra, nê davîst-hîris seranê peyênan de bi deshezaran kurdî kewtî heps. Zafê înan da-des serran ra vêşêr hepisxaneyan de mendî. Ez bi xo nêzana ke rewşa hepisxaneyan senîn a. Hetanî ke merdim tede nêcuyo, merdim baş fehm nêkeno. La hetê edebîyatî ra hepisxaneyan de yew ekolo ke merdim bi yew xeta qalinde îşaret biko nêvejîya. Mesela, kurmanckî de zêde çîyê nêaseno.

La badê ke kitabê Huseyîn Karakaşî Omid Esto (Vate 2007) û kitabê Murad Canşadî Xafilbela vila bîy, êdî merdim şêno vajo ke edebîyatê kirmanckî de yew ekolê hepisxaneyan zî esto. Huseyîn Karakaş û Murad Canşad, no ware de numayendeyê gelek muhîm ê. Bi taybet hîkayeyê Murad Canşadî, edebîyatê hepisxaneyî de nimûneyê muhîm ê.  

Hîkayeyanê Muradî reyde edebîyatê ma, hîkayeyê kirmanckî bi îstîqrar rayîrê xo ra dewam kenê. Êdî edebîyatê ma xo ra tam bawerbîyaye yo.

Eke şarê ma, heskerdoxê edebîyatê ma zerî ra edebîyatê xo teqbîb bikê, ciwanê ma xo parçeyekê nê ziwanî bizanê, vernîya edebîyatê ma do hîna vêşêr akerde bo. Edebîyatê ma reyde helbet ziwanê ma zî do pirênê mergî bidirno û sey yew şahbelûyêra zexme ya ke sêneyê koyanê ma de zemanan ra menda, bi îhtîşam newe ra şewl bido.

No ziwano şîrin û no edebîyato qelîteyin, ke verara nê ziwanî de zîl dayo, layîqê her tewir heskerdiş û xizmetî yo.