Gune û Mewal

2010 de Unîversîteya Artuklu ya Mêrdînî enstîtuyêk (Enstîtuyê Ziwanê ke Tirkîya de Ciwîyenê) rona. No enstîtu her serre warê ziwanê kurdkî (kirdaskî û zazakî) de semedê lîsansê berzî da-vîst telebeyan gêno û bander keno. Nê telebeyan ra di tenî semedê beşa zazakî yê. Serra peyêne hîrê telebeyî girewtî.

Oyo ke ez ci ra xeberdar a, mîyanê hîrê serran de xebata ke nê enstîtuyî warê zazakî de kerda na ya:

-Çend kadroyî perwerde kerdê, nê kesî warê ziwan û edebîyatî de xebitîyenê. Şarê ma xebata nê merdimanê hêcayan ra îstîfade keno.

-Nameyê xo “Edebîyatê Kirmanckî ra Nimûneyî” sey antolojî kitabêk hadre kerdo û weşanayo. No kitab sey “tomografî”yê zazakî yo, heme kes eşkeno pêra îstîfade bikero.

-Nameyê xo “Kurdî 5 – Zazakî” semedê dersa weçînita kitabêk hadre kerdo, domanê ke sinifa çarine qedênaya û sinifa pancine de ziwanê dayîka xo tercîh kenê; eşkenê pêra îstîfade bikerê, ziwanê dayîka xo bişinasnê û bimusê.

-Wendekaranê nê enstîtu ra kesêka hêcaye nameyê xo “Folklorê Kirmancan (Zazayan/Kirdan/Dimilîyan) Ser o Cigêrayîşê” tezê xo yê lîsansê berzî hadre kerdo; no tez qebul bîyo û zazakî de tezo tewr verên o.

Ya, yew nestîtuyê dewlete mîyanê hîrê serran de na xebate kerda.

De ma tayê çîyan, hal-hewalê tayê sazgehan û dezgeyanê kurdan bîyarê çimanê xo ver…

Enstîtuyê Kurdî yê Parîsî 1991 de, yê Îstanbulî 1992 de ronîyayo. Yanî vîst serran ra zêde yo ke kar û barê xo ser o yê. Mîyanê hende serran de xebata ke nê enstîtuyan kerda, çi ya? Çend kadroyî perwerde kerdê? Çend kitabî vetê?

Kurdanê Îraqî amûtam xoser nêbo zî 1991 de dewleta xo ronaye. Sazgeh û dezgeyê perwerdeyî estê, mekteban de kirdaskî, sorankî, erebkî, îngilizkî, suryankî, turkmenkî dersî yenê dayene. Çend unîversîteyê xo estê. Gelo nê unîversîteyan û wezaretê perwerdeyî warê zazakî de çi xebate kerda?

Enstîtuyê Kurdî yê Dîyarbekirî, TZP-Kurdî, Kurdî-Der çendayê serrî yo ke kar û barê xo ser o yê. Gelo nînan warê zazakî de çi xebate kerda, çend kadroyî perwerde kerdê, milet xebata nînan ra bi çi şekil îstîfade keno?

Mîyanê weşanxaneyanê kurdan ra oyo ke îmkanê xo tewr zêde yê, Weşanxaneyê Aramî yo. Çend sey kitabî vetê. Gelo nê weşanxaneyî heta nika bi zazakî çend kitabî vetê?

Zanîyeno ke zazakî merheleyo krîtîk de ya. Ci rê wayîrîye nêbo, vîndî bena şona.

Eke vîndî bî şî, gune û mewal yê kamî yo?

Tena yê dewleta tirkan o?

__________

* No nuşte "Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 49, Dîyarbekir 15-31 Adare 2013, r. 6" de weşanîyayo.