Hindistan’da Dilsel Çeşitlilik ve Dil Politikaları

Hindistan, dilsel çeşitlilik bakımından çok zengin bir ülkedir. Ülkede, gelişigüzel 114 grupta toplanan yaklaşık 1600 dilden hiç biri, bir çoğunluğa sahip değildir. Ancak çocuklar çoğunlukla kendi anadilleri olmayan bir dilde eğitime başlamaktalar.

Hindistan’da, egemen olmayan gruplara mensup çocuklar bilhassa dezavantajlıdır. Bu gruplar; Kanunen Tanınan Kabileler, ücra bölgelerde yaşayanlar, kendi dilinden farklı bir dilin konuşulduğu başka bir bölgeye göç edenler (örneğin Gujarat’ta yaşayan Maharashtra’lı bir çocuk) ve büyük şehirlerin çeperlerinde yaşayanlar olarak sıralanabilir.

Böylesine bir ortamda, hangi dillerin eğitim için daha uygun olduğu sorusu uzun zamandır temel bir mesele olmuştur. Şimdilerde bu konu, Herkes için Eğitim programı bağlamında olduğu gibi eğitime erişimde ve eğitimde kalitenin geliştirilmesinde de her zamankinden daha önemli bir hale gelmiştir.

Çoğu özerk bölge, ilköğretim okullarında hangi dilin veya dillerin eğitim dili olacağına kendisi karar vermektedir. Ulusal politika, ilköğretim okullarında eğitimde anadilinin kullanılmasını tavsiye etse de, bu konuda uygulama yönergeleri olmadığından devlet politikaları bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir. Özerk bölgeler genellikle resmi devlet dili olan o bölgedeki güçlü bir dili (örneğin Tamil Nadu bölgesinden Tamilceyi) veya hatta artan bir biçimde İngilizceyi eğitim dili olarak belirlemektedir.

Pratikte bu ne anlama gelmektedir?

İki geniş model ortaya çıkmaktadır:

•İlkinde, öğretmenler yerel dillerin sınıf içinde kullanılmasını yasaklayarak sadece egemen veya standart olarak belirlenmiş dili kullanırlar.

•İkincisinde, eğitim dilinin tek bir dil olduğu yerlerde (örneğin Jammu ve Keşmir’de İngilizce olarak ve İngilizce ders kitapları ile) anadili gayri-resmi olarak kullanılmaktadır. Bu durumda öğretmenler İngilizce materyaller kullansalar da konuları açıklamak için yerel dilleri kullanırlar.

Her iki durumda da çocuklar anladıkları bir dilde eğitim görerek kavramları öğrenmek yerine yeni bir dili anlamaya çabalamaktadırlar. İletişimin sağlanamamasından dolayı da daha kaliteli eğitim sunma çabaları da harcanmış olmaktadır.

Hindistan’da Dilsel Çeşitlilik ve Dil Politikaları

Öneriler

Tekdillileştirmeye alternatif yaklaşımların tartışılmaya başlanması gerekmektedir. Çiftdilli eğitim modelleri aşağıdaki stratejiler doğrultusunda dikkatle planlanmalıdır:

•Dil gruplarının ve 5-6 yaşlarındaki çocukların dilsel becerilerinin, sosyo-linguistik haritalandırma yoluyla belirlenmesi,

•Dilsel çeşitliliğin, yıllık kaynak tahsisi için yapılan yerel ve bölgesel planlamalarda dikkatli bir şekilde hesaba katılmasının sağlanması,

•Öğretmenleri ve çocukları kapsayan öğrenci dil profillerinin hazırlanması,

•Belirlenen ihtiyaçlara cevap verebilmek üzere yerel eğitim stratejilerinin, etkili çiftdilli modeller ve programları da kapsayacak şekilde eğitim sistemine dâhil edilmesi,

•Çocukların iki veya daha fazla dille büyüdüğü bölgelerdeki taleplere cevap olabilecek pratiğe yönelik araştırmalarla (action research) yenilikçi çözümlerin geliştirilmesi,

•İyi eğitim niteliklerine ulaşmak için yerel çiftdilli öğretmenlerin desteklenmesi ve istihdam edilmesi,

•Eğitim bürokratları, planlamacılar ve eğitimcilerin birinci dilin, çocuğun bilişsel gelişiminde ve diğer dilleri öğrenmesinde oynadığı hayati önem konusunda farkındalık ve duyarlılık kazanmasının sağlanması,

•Güçlü birinci ve ikinci dil eğitiminin ve eğitim metotlarının geliştirilmesi ve desteklenmesi,

•Özerk bölgelerin hepsinde, okullarda yerel dillerde eğitim alınabilmesini destekleyen politika ve normların teşvik edilmesi.

Yukarıdaki yaklaşımların bazıları Andhra Pradesh ve Orissa özerk bölgelerinde denenmektedir. Burada sorgulanan esas mesele, eğitimde anadilinin kullanılması pratiklerinin, söz konusu müdahalelerin topluca, uzun-vadede ve devamlılığı sağlanarak genişletilmesi ile yaygınlaştırılmasıdır.

Dhir Jhingran

İlköğretim Müdürlüğü, İnsan Kaynakları Geliştirme Bakanlığı, Hindistan

djhingran@nic.in

Shireen Vakil Miller

Çocukları Kurtartın, Hindistan

s.miller@scfukindia.org

Ayrıca bakınız Language Disadvantage: the Learning Challenge in Primary Education, APH Publishing Corporation: New Delhi, by Dhir Jhingran, 2005

Language and Education: Meeting the Needs of Linguistic Minorities in Delhi, unpublished dissertation, Institute of Education, University of London, by Shireen Miller, 2005

_________

Not: Bu makale Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü DİSA tarafından hazırlanan "Önce Anadili" broşürleri dizisinde yayınlanmıştır.