Hûmara 31. ya Newepelî Vejîya

Hûmara 31. ya rojnameyê kirdkî Newepelî vejîya. Na hûmare de zî sey hûmaranê bînan xeberê ke bitaybetî kirdkî ra eleqedar ê, nuşteyê ke derheqê tarîx, folklor û kulturê kirdan de yê, ca girewto.

Edîtor nuşteyê xo de behsê muhîmîya bi domanan musnayîşê ziwanî keno û tayê nimûneyanê balkêşan nîşan dano. Mesela nimûneyêk wina yo: “Serhad, gama ke unîversîte de waneno, 1990 de yew kênaya yunanije şinasneno. Nameyê kêneke Kalliopî ya. O û kêneke yewbînan ra hes kenê. Serhadê ma, verî cumleya “Ez ji te hez dikim” musneno Kalliopî. Bi no qayde, Serhad dest pêkeno, Yunanîstan de kurmancî banderê kêneka yunanije keno. Aye musneno wendiş û nuştişê kurmanckî. Kalliopî hetanî dereceyê ke êdî romananê kurmanckî biwano, ziwanî musena. Badê ke zewijînê, 1993 de bi nameyê Sîpanî yew laj, dima 1998 de bi nameyê Sîyabendî yewna laj û 2004 de zî bi nameyê Sosine yew zî kênaya înan bena. Serhad nika Yunanîstan de, Selanîk de malimîya resmî keno û her hîrê tutanê xo zî bi kurmanckî keno pîl.”

Nuşteyê edîtorî ra yew nimûne zî wina yo: “… yew zî embazê ma esto, dewêka Paliyî ra yo, Swêd de maneno. Lajê ey Swêd de ameyo dinya. Lajek zaf baş bi swêdkî zano. Seba ke Swêd de keyeyê xo de hertim kirdkî qisey kenê, lajek kirdkî zî zaf baş zano. La tirkî nêzano. No embazê ma, par-pêrar tutê xo gêno yeno welat. Tutek gama ke şino tutanê apan û emanê xo mîyan û înan reyde bi kirdkî qisey keno, tutî ey ra çîyê fehm nêkenê. Çunke heme tirkî qisey kenê! Tutê apan û eman ke welatê xo de yê, vanê ‘Anne, bu çocuk gavurca konuşuyor, anlamıyoruz!’ Oxro ke tutek hurr zazakî qisey keno, neke gawirkî!”  

Nuşteyê Ehmedê Dirihî de, tarîxê ma ra yew rîpel nîşan dîyeno, name û welatê 46 embazanê Şêx Seîdî ke ey reyde îdam bîyî, eşkera benê. Murad Canşad, nuşteyê xo de bala xo dano îdyoman ser û îdyoman de heqaretkerdişê bi cinîyan analîz keno, nê hetî ra kirdkî û tirkî muqayese keno. Esad Namdarî bala xo daya “hewnê şewan” û “hewnê serran” ser ke merdim hewnê şewan ra aya beno la hewnê serran ra hende leze nêbeno! Roşan Lezgînî bi sernameyê “Kurdîstanê Başûrî de Kirdkîya Nuştekî” de behsê weşanayîşê kitab û nuşteyê kirdkî yê ke Başûr de weşanîyayê keno. Na hûmare de Mujdat Gîzlîgolî nuşteyêko erjaye derheqê bawerîyanê mîyanê şarê ma de amade kerdo. Mesela vano, “[goreyê bawerîya şarî ra] Behdê êreyî ra (ikindiden sonra) hetanî mexrebêk rakewtiş baş nîyo. Binê merdiwane (nêrdewane) ra ravêrdiş baş nîyo. Cayo berz ra wele eştiş baş nîyo. Kêberî ver de roniştiş, rakewtiş baş nîyo…” Zerîn Azrawa zî eynî sey Mujdatî, kulturê ma yê folklorîkî ra, yanî edetanê ma yê kanan ra derheqê pûçkerdişê nezerî de yew nuşte nuşto. Rohelat Aktulumî kayanê ma ra “Yeklo Diklo” tarîf kerdo.

Nînan ra teber, Tekîn Agacik, Adir Tilistone, Ciwan Sutpak û Burçîn Asnayî şîîrî nuştê. Mehmet Yergînî tirkî ra yew meselaya wecîze açarnaya. Sewbîna zî xaçepers û gelek xeberê muhîmî rojname de weşanîyayê.