Hûmara 37. ya Kovara Vateyî Vejîya

Hûmara 37 ya kovara Vateyî vejîya.

Na hûmare de nuşteyê Prof. Dr. Ehmed Gurbuzî bale anceno ke verê roşnê tespît û vateyê sofîyan de “îdeolojî” û merdimê “îdeolojîkî” analîz kerdê. Ehmed Gurbuz analîzê xo de vano: “Merdimo ke xo aîd, pabeste yan zî girêdayeyê yew îdeolojîyî vîneno (îdeolog) wazeno ke goreyê fikrê xoyê ke zixma-zixm bîyê qalibî, yew dîzayn, form û şekil bido heme komel û dinya.” Ehmed Gurbuz analîzê xo wina domneno: “Kes, dezge yan zî organîzasyono ke kewto bi dima îdeolojîyî yan zî îdeolojîyî o girewto binê tesîrê xo, xo sey yew kerdox (faîl, sûje) viraştoxê cuya şexsî û komelkî vîneno. Sewbîna kes û komelan zî xo rê sey yew teba (obje), sey çîyê ke yenê viraştiş û vurnayîş vîneno. Heto bîn ra merdimo îdeolojîk xo sewbîna însanan ra hîna pîl, berz, zanaye û erjaye vîneno û o tewir teqdîr keno. Goreyê xo ra, o merdimo zanaye yo. Û heqê ey esto ke sewbîna şexs, kom û komelan çarçewaya waştişê xo de biçerixno, bibedileno, şekl û dîzayn bido ra ci. No ware de êdî cayê mişawirekerdiş, yewbînî ra perskerdiş, rî bi rî yewbînan goşdarîkerdişî çine beno. Abiasan tena ferman kerdiş, musnayîş û banderkerdişo yewhetî, hukimkerdiş, şekl û dîzayn dayîş maneno.”

Na hûmare de yew nuşteyê analîzî zî yê kedkarê kirmanckî mamosta Munzur Çemî yo. Munzur Çem nuşteyê xo de “ziwan, asîmîlasyon û xoverdayîş”î analîz keno. Munzur Çem vano: “Mavajîme ke di domanî, eynî roje de maya xo ra bîyê û di ziwananê cîya-cîyayan qisey kenê. Nê ziwanan ra yew kurdkî, o bîn kî tirkî yo. Her di domanan ke şeş serrî qedênayî kewtî hewtine, dest bi dibistane kenê. Nînan ra domano tirk sebebo ke bi ziwanê dayîke perwerde beno, qet çîyê vîndî nêkeno, mezgê xo normal xebitneno, xo îfade keno û çîyanê neweyan museno. Labelê domano kurd, sebebo ke ziwanê xoyê dayîke de perwerde nêbeno, winî nîyo. O, dibistane de nêşikîno xo îfade bikero, ziwanê ey, heqê qiseykerdişî ey ra ameyo girewtiş. Ganî kodanê xoyê hewt serran bido ra hetê yan kî bierzo, çekuyanê bînan bimuso, xo bi înan îfade bikero. Yanî domano kurd, destpêkerdişê dibistane de hevalê xo yê tirkî ra gore hewt serrî vîndî keno, hewt serrî apey maneno.”  

Nadîre Guntaş Aldatmaz derheqê folklorê kurdanê Dêrsimî de qismê yewin yê nuşteyê xo dayo weşnayîş. Nadîre Guntaş Aldatmaz nuşteyê xo de vana: “Mintiqaya Dêrsimî de di dîyalektê kurdkî yenê qisey kerdene: kirmanckî û kirdaskî/kurmanckî. Lehçeya xo çi bena wa bibo, cuya hemîne yew a. Toreyê pêrune yew ê.”

Yewna nuştoxa cinî yê na hûmare zî Bedrîye Topaç a, bi sernameyê “Tewr Verî Zerrî Gipena” yew nuşteyo edebî nuşto. Alî Aydin Çîçekî bi nameyê “Kutiko Sûr” yew hîkaye nuşta. Deniz Gunduzî şaîr û dengbêjê mehelî yê mintiqaya Gimgimî Silê Musî dayo naskerdiş û çend deyîrê eyê ke arê dayê nuşteyê xo reyde weşanayê. Îsmet Sîvereklî nuşteyê bi sernameyê “Kirmancê (zazayê/dimilîyê) Sêwregi” de eşîrê dimilî yê mintiqaya Sêwregi dayê şinasnayîş.

Mehmed Selîm Uzunî çarçewaya“Hîkayeya Hezretî Suleyman û Belqîsa” de huner û ziwanê Mela Mehmed Elîyê Hunî ser o yew nuşte nuşto û transkrîpsîyonê nê eserî weşanayo. 

Na hûmare de Serdar Bedirxanî derheqê kombîyayîşê 20. yê Grûba Xebate ya Vateyî ke Unîversîteya Artuklu ya Mêrdînî de kerdbi, yew xebere amade kerda. Ayhan Sarigolî yew sanika Birayanê Grîmman almankî ra tadaya kirmanckî ser. Çend fiqrayê Murad Canşadî na hûmare de ca girewto. Û Hafiz Ehmed Turhalli, Daîmî Bîngol û Îdrîs Sekarî zî şîîrê xo na hûma re de dayê weşnayîş.

Derheqê na hûmare de çîyo ke ganî îlawe bibo zî no yo. Kovare ser o “Payîz 2011” nuşte yo la kovare peynîya aşma diyine ya zimistanê 2012î de vejîya. Yewna çî zî no yo ke, na hûmare bi şeklêko cîya, hetta ke ebadê xo zî cîya dîzayn bîya la hem hetê dîzaynî ra hem zî hetê redaktekerdişî ra heme nuşteyan de, bitaybetî zî nuşteyê nuştoxanê ke teber ra nusenê de xeletîyê rastnuştişî, sey di hûmaranê verênan ancî zêde ra estê.