Kongreya Dîyine ya Rojanê Tibî yê Mezopotamya Virazîya

Kongreya Dîyine ya Rojanê Tibî yê Mezopotamya Dîyarbekir de rojanê 14-16 oktobre de bi kurdkî (kirdkî û kurmanckî) virazîya.

Kongreya doktoranê kurdan ke hetê odayanê tebîban yê Dîyarbekir, Mêrdîn, Batman, Sêrt û Şirnexî ra organîze bena, roja 14ê oktobre de salona Merkezê Ciwanan û Kulturî yê Cîgerxwînî de dest pêkerd. Çîyo tewr balkêş û muhîm, seranserê kongre de teblîx û qiseykerdişî bi kurdkî (kirdkî û kurmanckî) virazîyay. Qiseykerdiş û teblîxê doktoran bi metodê sîmultane tercumeyê tirkî û îngilîzkî bîy. Gelek doktorê kurdan ke welatanê Ewropa, Amerîka û Rûsya de şuxulîyênê, hewna, Kurdîstanê Başûrî û Kurdîstanê Başûrê Rojawanî ra gelek doktorî beşdar bîy.  

Kongreya Dîyine ya Rojanê Tibî yê Mezopotamya roja 14ê oktobre şan de bi kokteylêk dest pêkerd. Qiseykerdişê destpêkî hetê serekê Odaya Tebîban ya Dîyarbekirî Dr. Şemsedîn Koçî ra bi kirdkî (zazakî) virazîya.

Dr. Şemsedîn Koçî qiseykerdişê xo de va: “Ewro cîhan de fehmê demokrasî zaf aver şîyo, însanî hem sey ferd û hem sey milet êdî wazenê azad, xoserbîyaye û şertanê seyyewbînan de biciwîyê. No fehm mîyanê kurdan de zî aver şîyo. Coka êdî mumkin nîyo ke miletê serdestî kurdan binê tehekumê xo de verdê. Heto bîn ra, kurdî zî her roje hîna zêde xo organîze kenê, her warê cuye de xo aver benê. Kongreya Rojanê Tibî yê Mezopotamya ke hetê odeyanê tebîban yê kurdan ra organîze bena, nîşanê nê averşîyayîşê kurdan ra yew nimûneyo qijkek o. Kongreya ma de çîyo tewr muhîm no yo ke ziwanê kurdkî qisey beno; lehçeyê kurdkî qisey benê. Delegeyê ma yê erjayeyî teblîxanê xo bi lehçeyanê kurdkî pêşkêş kenê.”

Serekê Odaya Tebîban ya Dîyarbekirî Dr. Şemsedîn Koç (Hetê destê rastî de)

Dr. Şemsedîn Koçî dewamê qiseykerdişê xo de wina va: “Seba neteweyan ziwan faktoro tewr sereke yo. Eke ziwan estbo milet esto, eke ziwan çin bo, milet zî çin o. Heto bîn ra, ziwan, kamilbîyayîşê şexsîyetê ferdî û neteweyî ra zî faktoro sereke yo. Êdî ziwanê kurdkî binê qedexeyanê zordestan ra vejîyayo. Qederê ziwanê ma, qederê kurdkî êdî destê ma de yo. O semed ra kongreya ma ziwanê kurdkî sey ziwano sereke vînena û şuxulnayîşê kurdkî xo rê wezîfe zana. Ziwanê ma yo ke hetê dewletanê cîya-cîyayan ra nêzdîye se serre înkar bi, qedexe bi û vernî ro averşîyayîşê ey ame girewtiş, nika kongreyêka îlmî ya wareyê tibî de yeno şuxulnayîş. Na bîyene heyecanêko pîl dana ma. Bitaybetî leyçeya kirdkî, yanî zazakîya ke nika verê mergî de ya, wareyê tibî de şuxulnayîşê na lehçe zaf manîdar û muhîm o. Hêvîya kongreya ma na ya ke, tîya ra pey êdî ziwanê kurdkî bi heme lehçeyanê xo bibo ziwanê perwerdeyî, bibo ziwano resmî. Û bi no şekl, ziwanê kurdkî wareyanê sey tib, huner, edebîyat, komunîkasyon, teknolojî û heme wareyanê bînan de bêro şuxulnayîş û baxçeyê gerdûnî yê erjanê cîhanî dewlemendêr bikero.”

Dr. Tulîn Savaş

Dr. Şemsedîn Koçî ra dima serekê rûmetî yê kongreya doktoranê kurdan Dr. Mehmûd Ortakayayî qisey kerd. Dr. Mehmûd Ortakayayî va: “Zemanêk hûmara doktoranê kurdan qasê hûmara engiştanê destêk ra vêşêr nêbî la nika bi hezaran akademîsyen, doktor û profesorê kurdan estê. Doktorê kurdan êdî bi ziwanê kurdkî ke hende serrî amebi qedexe kerdene, nêweşanê xo muayene kenê, nêweşîyan teşxîs kenê.”

Dima, endamê Rêxistina Hekîmanê Kurdan ya Ewropa Dr. Şukrî Gulerî qisey kerd. Dr. Şukrî Gulerî va: “Nê di serranê peyênan de kurdan hem hetê sosyalî ra hem zî hetê teknîkî ra konferansê zaf erjayey organîze kerdîy. Seba ke kurdî binê tada, zilm û ezîyetî de yê, coka nêweşîyê sey werem û qanserî mîyanê şarê ma de zaf estê. Seba ke nê nêweşî mîyan ra wedarîyê, ganî kurdî binê tada, zilm û ezîyetî ra vejîyê.”

Doç. Dr. Ahmed Yalinkaya

Serekê beledîya girde yê Dîyarbekirî Osman Baydemirî zî qisey kerd. Osman Baydemirî va: “Welatê ma de nêweşîyê sey tîfo, brusela û kerceyan bîy tarîx. Nika nêweşîyê ma yê girdî hesûdî, nezanî û bêtifaqî yê. Ganî ma nê her hîrê nêweşîyan mîyanê xo ra wedarin.”   

Roja dîyine, temaya teblîxan nêweşîya qanserî bî. Doktoranê kurdan derheqê nêweşîya qanserî de teblîxê xo pêşkêş kerdîy. Nê teblîxan ra hîrê hebî bi kirdkî bîy. Dr. Tulîn Savaş, Doç. Dr. Ahmed Yalinkaya û Dr. Behrî Çakabay teblîxê xo bi kirdkî pêşkêş kerdîy. Na reya verên a ke kongreyêka îlmî de doktorê kirdî teblîxanê xo yê îlmîyan bi kirdkî pêşkêş kenê.

Dr. Behrî Çakabay

Sernameyê teblîxê Dr. Tulîn Savaşe derheqê qanserê tutan de, teblîxê Doç. Dr. Ahmed Yalinkayayî vernîgirewtiş, şinasnayîş û tedawîya qanserê servîkalî de û yê Dr. Behrî Çakabayî zî derheqê tedawîya qanserê çijikan û no war de averşîyayîşê peyênan de bi.

Taybetîyêka muhîme ya doktoranê kirdan ke Kongreya Dîyine ya Rojanê Tibî yê Mezopotamya de bi kirdkî qisey kerd yan zî teblîxê xo bi kirdkî pêşkêş kerd na bîye ke her çar doktorê ma zî şarê Çewlîgî bîy.