KURMANCLAR İÇİN MUKAYESELİ ZAZAKÎ GRAMERİ

Zazakî Kürtçesinin yapısını, sistemini ve dilsel kurallarını, Kurmanc Kürtlerine tanıtmak amacıyla ilk kez bir kitap yayımlandı. Diyarbakır’da Roşna Yayınevi tarafından yayımlanan “Ji Bo Kurmancan Bi Awayê Muqayeseyî GRAMERA KIRDKÎ (Zazakî)” (Kurmanclar İçin Mukayeseli Zazakî Grameri) adlı kitap 224 sayfadan oluşuyor. Kitabın içeriği 20 ana bölüm ile 82 alt bölümden oluşmaktadır. Ana bölümlerin sonuna 16 adet (birer sayfalık) kısa edebi metin ile bunların Kurmancî çevirileri yer alıyor. Yine “Fiil Kipleri” bölümünde bütün Zazakî-Kurmancî zamirlerin tüm zamanlara göre çekimleri yapılarak tablolarla gösterilmiş. Kitabın sonunda ise sade fiillerden oluşan ve bin kadar sözcük içeren Zazakî-Kurmancî bir sözlük de yer alıyor. Bu bölümde yine her iki lehçede fiillerin kullanımını (bütün zamanlarda) gösteren tablolar yer alıyor.

Kürtler, farklı toplumsal gruplardan oluştuğu gibi Kürtçe de bu grupların konuştuğu Kurmancî, Zazakî, Soranî, Hawramî ve Lurî gibi lehçelerden oluşmaktadır. Ancak şimdiye kadar Prof. Qanatê Kurdo ve Sadiq Bahaedînê Amêdî’nin hazırladığı, gramer yapısı açısından Kurmancî-Soranî karşılaştırması dışında Kürtçe lehçelerini yapı, sistem ve gramer kuralları açısından karşılaştıran çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu açıdan da bu kitap önemli bir boşluğu dolduruyor.

Kitabın yazarı, önsözde “… karşılaştırmalı örneklerle Zazakî’nin yapısı, sistemi ve gramer kuralları gösteriliyor. Ama dahası, okuma-yazma konusunda bir dereceye kadar ilerlemiş olan Kurmanclarımız, bu kitabı okuduklarında Zazakî’nin yapısı, sistemi ve gramer kurallarını öğrenirken aynı zamanda dilsel kuralları da öğrenecekler. Çünkü her bir bölümde dilsel kurallar açık bir şekilde izah edilmiş” diyor.

Kitap yayınlanmadan önce Kürt dilbilimci Husein Muhammed tarafından da dikkatlice kontrol edilmiş. Muhammed, “Dilini Tanı” başlıklı sunuş yazısında şöyle yazmış: “… Siz değerli okurların elinde olan bu eserde Lezgîn, şirin Kırdkî/Zazakî lehçemizi biz Kurmancî konuşanlara tanıtmak için yürekten bir çaba göstermiş. Doğrusu okurlar, sadece Kırdkî için değil Kurmancî konusunda da onlarca önemli yeni şeyleri öğrenecekler: yazar sistematik bir şekilde Zazakî ve Kurmancî dilsel kuralları karşılaştırıyor, benzerlik ve farklılıklarını ortaya koyuyor.

Kitap, Kürtçenin, Kürt lehçelerinin, Zazakî ve ağızlarının tanıtımıyla başlıyor. Ardından Kürt alfabesinin özellikleri ve kullanılışı izah ediliyor. Bundan sonra sözcük ve sözcük yapısı konusu geliyor. Daha sonra sıra sözcük gruplarına geliyor: isim, sıfat, zamir, zarf, sayı sözcükleri… Ve yine Kirdkî ile Kurmancî’de tamlama ve önek-soneklerin kullanımı ve özellikleri genişçe gözler önüne seriliyor. En sonunda da fiillerin kullanım tabloları, nitelik ve bükünleriyle yer almış…

Bu eser hem Kırdkî (Zazakî) öğrenmek isteyenler için hem Kürt dili araştırmacıları hem de Kürt dilini merak eden herkes için zengin bir hazine olarak önemli bir kaynaktır.”

Türkiye içinden ve dünyanın her yerinden posta ücreti dahil fiyatı 20 TL’dir. İstemek için rlezgin@hotmail.com adresine yazınız.