Mektuba Sebahedîn Gultekînî

Birez Roşan Lezgîn kayê Ti Gara Nîyî ser o yew nuşteyê kritîkî nuştibi, mi zî fikranê xo sey şîroveyêk nuşt la şîroveyê mi sey nuşte weşanîya û dima Mamaosta Malmîsanij zî na mesela de mektubêk şawit. Biraştî mi badê şîroveyê xo çi fırset nêdî ez na mesela teqîb bikerî, no sebeb ra hem teşekur kerdiş de hem zî cewab dayîş de ez kewta erey. Ez semedê elaqaya Zazakî.netî zaf teşekur kena qisekerdişê ne meselayanî de wina yew îmkan da ma.

Her çiqa zî rexne mîyane şarê ma de çîyêko menfî, xirab bo zî bi eslê xo rexne, qasê yew eserî qiymetin o ercaye yo, heta goreyê tayê mutefekîran rexne kerdiş yew eser viraştiş ra zor o çunke eke yew merdim rexne bikero ganî a mesela ser o zî melumatê ey bibo, mîsal merdim çîyêk ra vajo; ina çewt a ganî raştê aye zi bizano, bizano ke bieşko vajo çewt a. Musayîş, averşiyayîş pê pers kerdiş rexne kerdiş beno, fikrê neweyî munaqeşeyan dima vejîyenî. Wareyê nuştişê kirdkî de roj bi roj nuşteyan kitaban fikran ser o rexneyî meqaleyî benî zêd, no goreyê mi qey ziwanê ma edebîyatê ma nuştoxanê ma beranê neweyan akeno fikranê neweyan vejeno û yena na mana zî nuştoxê ma zanayeyê ma fikranê xo eseranê xo resnayî wendoxan.

Ez wazena ziwanê kurdan û derheqê çekuyan ser o çend çî vajî. Rey-rey ez raştê ci yena tayê kesî wexto ke derheqê lehçeyanê kurdan de melumat danî bine bi neheqî lehçeyan muqayese kenî û tewr zaf na neheqî zî kirdkî rê kenî. Semedê kirdkî vanî erey nusîyaya, wareyê nuştişi de eserê aye tay ê, tay mendo mîyane xo de wayîrê lehçeyan bo, qayde-qayde fekê aye estê, dew bi dew çekuyî bedilîyayî. Semedê kurmanckî zî vanî rew nusîyaya, wareyê nuştişi de eserê aye zaf ê û yew standartê aye esto... Nê pêroyî raşt î feqet nînan ra no vetiş raşt nîyo; kurmanckî wezîfeya xo arda ca, kirdkî ca nêarda. Ganî herçî kîloyê xo de binsencîyo û eke ma lehçeyan kîlo biker yew zî goreyê kîloyê xo gure nêkerdo û hele heke kurmanckî tewr nêkerdo. Kirdî zereyê yew deweletî de yew coğrafyaya tenge de ciwîyenî, elbet sînorê xeyalanê kirdan qasê nê sînoran o feqet kurmancî wîna yê? Behro Sipî ra tepiş heta Qefqasya, Qefqasya ra tepiş heta Îran ûca ra tepiş heta erdê ereban kurmancî ciwîyenî û elbet zî sînorê xeyalanê kurmancan zî qasê nê sînoran o. Kirdî mîyane koyan de mîyanê di cîranan de -eke ma kurmancan cîran bihesebnî armênî û kurmancî- ciwîyayî feqet kurmancî yew coğrafyaya hîraye de mîyanê çeşît çeşît miletan de baweriyan de ciwîyayî ciwîyenî, tewir tewir huneran meslekan kulturan şinasnenî elbet nê pêroyî kurmanckî xurt kena pîl kena. Nê sebeban ra mi gore ganî hevala kurmanckî kirdkî nê tirkî bo fariskî bo, no qiyas munasib o, eke wina nêbo na kurmanckî rê zî neheqî ya û ganî xebatî zî hedefî zî no het de bibo. Kurdî yewbînan ra zaf lez şikîyenî hêrs benî, tarîxê kurdan bi reqabetan ho dekerde yo, nê reqabetî zî mîyanê kurdan de virazîyayî, no heta nika ma rê yew fayde nêardo ganî ewro kurdî pêropîya wayîrê xo ziwanê xo bivejî û no qayde qiyasan ra dûr vinderî.

Meselaya ziwanî de problemê kirdkî zî estî problemê kurmanckî zî estî. Ey kirdkî standardîze kerdiş o, ey kurmanckî zî çekuyanê neweyan viraştiş o. Kirdkî hema newe ya viraştişê çekuyan de zaf îhtîyacîya aye çin a feqet kurmanckî wina nîya hema-hema her ware de -sîyaset, medya, neşrîyat, edebîyat, muzîk, înternet, huner, weşîye ûsn.- şuxulîyena no semed ra çekuyanê neweyan rê îhtîyacîya aye zaf esta feqet goreyê mi temîn kerdişê na îhtîyacîye de ziwannasê kurmanckî ecele kenî û rey-rey zî no gure hed ra vejenî. Ecele kenî tirkî ra sey xo çarnenî û no çarnayîş zî zaf zeman mentiqen şaş o, rey-rey hed ra vejenî çekuyanê erebkîyan zî vurnenî kenî xas kurdkî feqet nê çekuyî belka hezar serr a hê ziwan de yî. Şar kurmanckîya televîzyonî ra rojnameyî ra fam nêkeno, nê gureyî ganî bi hêdî hêdî bivirazîyê ke şar bieşko ziwan bihemelno. Ez na mesela de polîtîkaya Gruba Xebate ya Vateyî hema raşt vînena. Ecele kerdiş çin o, ganî her çeku zazakî bo çin o, hêdî hêdî pê kombîyayîşan qasê îhtîyacîya ziwanî çekuyî virazîyenî arêdîyenî.

Goreyê mi eke heme nuştoxî sey birez Gultekîn ziwan bişuxulnî ez vana qey heme wendoxî wendiş ra ziwan ra fek vera danî. Ez bi xo no ziwan ra fam nêkena; ya ez ferheng kena a, ke yew destê mi de ferhengê kirdkî yew destê mi de zî ferhengê kurmanckî beno, ya ez google de cigêrayîş kena ya zî ez bi hawayê bi çerçewaya nuşteyî ra ez nuşte fam kena. Hende çekuyê nêeşnawiteyan wendox nêeşkeno bihemelno, nê çekuyî hema kurmanckî de nêhemelîyayî ma anî zazakî de şuxulnenî, no mi gore raşt nîyo. Ziwan gane yo, bi keyfê xo yo, pê zorî yew heta nêşino, ganî kes winasî mudaxele nêkero. Lehçeyanê kurdkî ra kamcî lehçe bivejîyo vernî lehçeyê bînî xo ey teqîb kenî.

Derheqê çekuyan de zî ez derg nêkena, pê yew-di nimûneyan qala xo temam kena çunke mi gore her çî meydan de yo. Şîroveyê mi yo verîn de yew cumle şaş îfade bîya, ez wazena ewîl a cumle temam kerî.

«Xora çekuya ke pê herfa «j» dest pêkena zazakî de çinî ya, tena çekuya «jahr»î yena mi vîr û a zî kurmanckî ra ameya. Bê naye yew çeku zî nêna mi vîr.»

Tîya de «zazakî de çinî ya» ra qestê mi nê çekuyî zazakî nîyî bî, yanî bi kokê xo bi eslê xo zazakî nîyî bî. Çekuya ke pê «j» destpêkena ya kurmanckî ra ameya (jan, jahr, jêhat) ya yewna ziwan ra ameya (japon, jenerator, jenosîd, jîlet) ya zî zazakî ya feqet yewna herf ra vurîyaya (fekan de; yew>jew, sey>jey, ca>ja, zî>jî; erebkî zîyar> jîyar). Çekuya «juje»yî esta feqet «dici, diji» zî esta kamcî orîjînal a? Xora meselaya ma na nîya.

Birez Gultekîn qalê rayziwanî kerd, ez zî wazena na mesela ser de vinderî.

-juyayîş, civat
-kayvan
-demê ameyînî (ameyox)
-se (tirkî şart kipi)
-en (tirkî mîktar zarfı)
-pirtuk, tîp...


Tesnîf bîyayîşê familyaya ziwanan de zaf çiyî yenî verê çimî feqet tesnîf bîyayîşê ziwanê eqrebayan de yew çî esto ke tewr zaf o yeno verê çimî; «vurîyayîşê vengan». Tayê herfî estî ke şexsîyetê ziwanî hê tede nimiteyî, pê a yew herf ziwan xo eşkera keno. Ez zama-zava ra, cêr-jêr ra kirdkî û kurmanckî cîya kena. No semed ra;

«civat» kurmanckî ya «cemat» kirdkî ya
«silav" kurmanckî ya «silam" kirdkî ya
«kevir» kurmanckî ya «kemer» kirdkî ya
«mêvan» kurmanckî ya «meyman» kirdkî ya
«bijî» kurmanckî ya «biciwî» kirdkî ya

Çekuya ke kurmanckî de pê «j» fariskî de pê «z» destpêkena zazakî de pê «c» destpêkena û îstîsnaya naye çinî ya. Belê peynî û mîyanê çekuyan de «j, c, z» esta feqet sereyê çekuyan de çinî ya. No sebeb ra; juyayîş, joka ne kurmanckî ya ne zî zazakî ya. Ez google de «juyayîş» nusena bîla nuşteyê birez Gultekînî nuşte nîyeno mi ver.

Afîşa «Ti Gara Nîyî» de çekuya kaykerdoxî vera «kayvan» nusîyaya feqet suffîksê «van» ganî «wan» binusîyene çunke no suffîks fariskî de «ban» kurmanckî de «van» kirdkî de «wan» o.

Esasîya xo de «van, wan, ban» ziwanê kalikê ma yo tewr verîn de «pan, pânag» o feqet na herfa «p» vurîyaya zazakî û sorankî de bîya «w», kurmanckî de bîya «v», fariskî de bîya «b».

Vurîyayîşê p>w=v=b rê çend misal;

Kirdkî: Şewe, awe, luwe, lew, awan, wan (gawan, raywan, seydwan, şiwane)...
Kurmanckî: Şev, av, rovî, lêv, avahî, van (gavan, berîvan, şivan, seydvan)...
Sorankî: Şew, aw, row, lew, wan ( şiwan)...
Fariskî: Şeb, ab, rûbah, leb, abad, ban (çoban, segban, baxçeban, baxban)...

Yanî bi kılmî na çeku; kaywan, kayker, kaykar, kaykerdox bena la kayvan nêbena. Heqê merdimî esto çekuyanê xerîban bişuxulno la heqê merdimî çinî yo vengan bivurno.

Reyna çekuya «demê ameyînî» senî virazîyena ez zaf mereq kena, bi goreyê zanayîşê mi suffîksê -en, in, în (parên, serîn, asinên, solin) yenî nameyan ser, mi hetanî nika çirey nêdîyo nê suffîksî ameyî karî ser. Eceba wina yew suffîks esto xebera mi çinî ya. No «ameyîn» senî virazîyeno?

Behsê suffîksê -ox (tepişîyayox) de Mamosta Malmîsanij qalê karo pasîf û karo aktîf kerd, birez M.Doğan zî qalê karo transîtîf û karo întransîtîf kerd. Nê îzahatan ra mi wina yew mana vet; -ox yena karo aktîf û transîtîf ser, yanî bi tirkî etken geçişli fiil. Berdox, rotox, kerdox, wendox, nuştox, zanayox raşt o la ameyox, remayox, şîyayox şaş o û nînan ra zî ameyox (demo ameyox) îstîsna ya. Yanî wina aseno ke ameyox zî ameyîn zî şaş o.

Goreyê yew tesnîfî zî ziwan de di tewir çekuyî estî; çekuyê wezîfedarî, çekuyê manayinî. Çekuyê manayinî; name, sifet, zemîr, zerf û karê ke nameyê xo ra zî eşkera yo manaya nê çekuyan esta û kes eşkeno nê çekuyan hem tena hem zî yew cumle de bişuxulno. Çekuyê wezîfedarî zî înterjeksîyon, (ünlem, vengdayîş) edat û bestox ê ke yew manaya nê çekuyan çinî ya û tena zî nêşuxulîyenî, nê tewir çekuyî zereyê cumle de wezîfe genî çekuyan cumleyan pabesnenî, girê danî. Ziwan de çekuyê manayinî (nameyî) zaf lez vurîyenî kes eşkeno yew name vera yewna name bişuxulno. Mîsal ez «komputer» vera eşkena tirkî «bîlgîsayar», kurmanckî «kombers» bişuxulnî û ma vaj siba na çeku zazakî virazîya na rey ez eşkena na çekuye zazakî bişuxulnî feqet çekuyê wezîfedarî wina nîyî. Mîsal bestoxê «û» vera ez nêşkena îngilîskî «and» tirkî «île» bişuxulnî. Dewleta Tirkî tena mudaxeleyê heyatî nêkerd mudaxeleyê ziwanê tirkî zî kerd, alfeba vurna, Dezgeyê Ziwanê Tirkî (TDK) na ro û no dezge zî heta ke tera ame çekuyanê erebkî û fariskîyan vurna kerd tirkî feqet sekerd nêkerd nêeşka bestoxan edatan (ve, veya, veyahut, hem hem, ya ya, ne ne, ama, fakat, lakin, velakin, eğer, çünki, ki, âdeta, ama, bari, hiç, gerçi, güya, hakeza, hatta, hele, illâ, keşke, keza, madem, meğerki, şayet, tâ ki, yani, zaten, zati, kadar, rağmen evvel...) bivurno tirkî kero çunke mudaxeleyê çekuyê wezîfedaran wina rehet nîyo.

Zazakî û kurmanckî de çend çekuyê wezîfedarî (gore, ancax, gerek) tirkî ra ameyî û bîyê parçeyê ziwanê ma û henî kes nêeşkeno rehet rehet nê çekuyan bivejo feqet ewro kirdkîya ma ha binê tesîrê no tewir çekuyan de ya, mîsal; daha, en, -se (tirkî şart kipi), demek ûsn. Îhtîyacîya ziwanê ma nê çekuyan rê çinî ya çunke no tewir de çekuyê ma estî û nê çekuyî ziwanê ma xerepnenî.

En gird (tewr gird), ameyî se (eke ameyî).... Nînan ra tewr zaf raweya şertî (-se) ziwanê ma xerepnena, ganî nuştoxî no tewir çekuyan nêşuxulnî çunke eke nê çekuyî bi temamî bikewî ziwanê ma henî nêvejîyeni. Birez Gultekîn qalê rayziwanî keno û pê kurdkîya xas nuseno, edatê di şuxulneno yanî hende ehemîyet dano ziwan feqet no tewir çekuyan (en, -se) zî şuxulneno, ez heyret manena.

Her çî de yew usûl esto, mîsal; huqûqê îslamî de wexto ke yew hukum lazim bi ewîl ewnênî Qurano ezîm uca de çin bo ewnênî sunetê pêyxemberî uca de çin bo îcma kenî eke îcma zî nêbi qiyas kenî. Ziwan de zî yew usûl esto wexto ke yew çeku lazim bi ewîl ewnênî fekan ewnênî nizdîya na çekuyan eke nînan ra taba nêvejîya hema yew çeku virazenî û eke viraştişê çekuyî de problem vejîya ewnênî ziwanê eqrebayan eceba înan senî viraşta? Eke badê nê merheleyan zî çeku nêvirazîya ziwano eqreba ra çeku gerîyena. Şexsîyetê xurûrê her ziwanî esto ganî merdim bine diqet bikero. Ma de yew çeku çin bo ma cade/hemen ya kurmanckî ra ya zî tirkî ra genî no nêbeno.

Ma viraştişê çekuyanê neweyan caverd êyê ke ziwanê ma de estî ma înan zî xerepnenî. Yew vate esto; eke xebitîyeno dest ci mekew. Ma key bîyê bisilmanî ez nêzana feqet wextê bisilman bîyayîşê ma ra nata ma kitab ra vanî «kitab» ma herf ra vanî «herfe», yanî çira ma nê çekuyan bivurn biker pirtuk, tîp. Mi nêdîyo kes wexto ke sond weneno vano «dînê mi pirtukê mi» herkes vano «dînê mi kitabê mi». Na çekuye bawerîya ma ya. Ti rojawanê afrîka ra tepiş heta pakîstan mîyanê bisilmanan de çekuya kitabî şuxulyena.

Kurmanckî de tayê hetî semedê saf kerdişê xas kerdişê ziwanî çekuyanê erebkîyan zî vurnenî kenî kurmanckî. Nê çekuyî hema mîyanê kurmancan de vila nêbîyê nêşuxulîyayî nuştoxê ma yê kirdî nê çekuyan anî ziwanê ma de şuxulnenî. No karêko betal o, ne ma rê ne zî kurmancan rê faydeyê ey esto, şar fam nêkeno û sey vateyê birez Gultekîn zî nanê cîyayîwaştoxan rê rûn sawitiş o.

Pirnike-zince-kepuge-vînî, kerra-kemere-sîye, tut-doman-qıj-qeçek-eyel-gede-leyîr-put nê pêroyî dewlemendîya ziwanê ma ya, werrekna winasî zengînîyê ma zaf bibîyene, şaîrê ma qafîye de zehmetî nêantene. Ez etîmolog nîya la ez zana ke nê çekuyê hemeyî tarixî yê. Mîsal zazakî «vînî-burun» fariskî «bînî-burun» eynî kok ra yê. Zazakî «pirnike»; proto-hîndo «nas», proto-arya «parî-naha-ka», sogdkî «prynike», pehlewkî «paranam», awestkî «nah», îngîlîzkî «nose», latînkî «nasus» ...nê pêro eynî kok ra yê. Zazakî «zince»; hewramkî zinc (çene), semnankî «zuncî» (fek), proto-arya «zanaka» nê pêro yew kok ra yê. Zazakî «kemer» kurmanckî «kevir» yew kok ra yê. Yanî weşikbîyayîş ra nîyo sebebê înan esto. Raşta zî her kird nê çekuyan nêzano, mi zî nêzanayenî doman, vînî, gede çita yo feqet mi destpêkerd wendiş, mi kovara vateyî wend ez musaya, ganî merdim nêterso. Misal birez Gultekîn qalê tut û gede kerd, yeno mi vîr ez qij bîya yew suhbet de mêriko liceyij yew ra persa va; gedeyê to estî? Ma ewîl bine pa vindertî çunke ma nêzanaynî gede çita yo, heta mi xo rê xo de vatene eceba mêrik vano; gedegê (buzağı) to estî? Feqet ma hawayê suhbetî ra fam kerd gede tut o. Ganî herkes nê çekuyan bêters bişuxulno, bişuxulno ke wa herkes bizano bimuso.

Na mesela de qalê mina peyîn a, xebata heme nuştoxanê ma zaf zaf ercaye yo no zeman de kes wayîrê ziwanê xo nêvejeno. Ez ewnena mêrik semedê kurdîtî ruhê xo dano la semedê ziwanê xo cayê xo ra berz nêbeno. Semîmîyet tewr ewîl wayîrvejîyayîşê ziwanî beno, no semed ra ez heme nuştoxanê ma semîmî vînena nîyetê înan pak vînena feqet ganî ziwan ziwanê şarî bo. Standardîzasyon muheqeq lazim o la ziwano viraşte sentetîk lazim nîyo çunke faydeyê ey ma rê çinî yo. Ziwan pê qisekerdiş ciwîyeno ziwanêko miyane şari de qise nêbi wazeno wa hezar kitabê ey bibî o ziwan merde yo.

Standartkerdişê lehçeya kurmanckîde verî vatinî " akademîk kürtçe", hetta derheqê keso ke no kurmanckîya aqedemîk kisey keno wina yew mesela zî vajîyaynî " o kadar güzel konuştu ki hiç bir şey anlamadım".
Sebahattîn Gultekînî zî nuşteyê xo goreyê rayziwanê ma hende rêk û pêk, risteyanê weşan û aqedemîkan reyra rişto ke mi îzehetanê ey ê qeternak, averte... ûsb ra çîyekî fam nêkerd.

NOT: Birêz Sebahedîn Gultekînî nê şîroveyê xo de xîtabê Roşan Lezgînî kerdo. Yanî, seke şîroveyo bi sernameyê "Ziwano Naylon" ey nuşto. Labelê tu eleqeyê şîroveyan bi Roşan Lezgînî çin o. Yewna ziwanzanî nuşto.
__________________________________________

Mamosta Roşan;
1) Îzafe( Ez vana “Qeternake”) Di ziwanê kurdî de awayêkê bedilyayişî ya. Bi ney bedilyayişî humarî û makîya nameyan kifş bena û çekû yan zî ristayêke, çekû yan zî ristayêka bîne ra aqeteryena.
Qeternakîy bi goreyê gureyê xo benê di birrîy. Qeternakêy kifşkerdey û nêkifşkerdey.(Qabo ke mijara ma ê kifişkerdeyê, ez do înan bida)
Qeternakêy kifşkerdey:
a- maye û yewhumar. Embazê min berd.(ê min berd)
ê- nerî û yewhumar. Embaza min berd(a min berd)
êy-zafhumar û nêrmak(nötr) Embazêy min benê(êy min benê)
înê-zafhumar û nêrmak. Embazanê min berd (anê/înê min berd) “anê” senî bi “înê”
mijarêka cîya ya.
Fina ke ti vînenî, “êy” di demanê nika û ameyînî de, “anê/ înê” di demo viyarte de yenê bikarardiş. (Na zî raybazêkê tewênayişî ya)
Destê min cemedya.( ê min cemedya- yew dest)
Destêy min cemedyay( êy min cemedyay- di(zaf) destîy)Ti şikenî vajî “ destê min cemedyay” zî wateyê zafhumarî dano. Labelê bi goreyê raybaza qeternake çewta.
Ti vanî “ kirmancî kotî îzafeyan wina vanî” Na rista bixo çewta. Çî rê? Semedo ke “î” ya “kirmancî” di cayê kerta zafhumarî de ameya bikarardiş.“ î” kerta zafhumarî nîya. “ î” ya “vanî” zî di cayê kertêy kesan yê zafhumaran ( ma, şima ê) de ameya bikarardiş.
Ez vana.
Ti vanî/a
O/A vano/vana
Ma vanê.
Şima vanê.
Ê vanê.
Ristaya to, mamosta; Ganî “Kirmancîy kotî îzafeyan wina vanê” bê.
Eke kirmancan heta nika na, bi no awa nêvata se, çinbîyîşê rayziwanî ra bîyo çinbîyîşê raybaze ra nê. Raybaze estbî ke kîrmancan bî kar nîyard.Xora kirmanckî bi awayo fekîn ameya heta ewro.
Persgiraya “hawa- awa”Mamosta di ziwanê kurdî de çekuy bi tîpanê vengînan dest pê nêkenê.Hetê ziwanzanan ra yeno vatiş, Çekuyêy ke nika bi tîpanê vengînan dest pê kenê di asasê xo de, veriya tîpanê vengînan “h” estbîyo. Di ravêreyîya demî de “h” kewto. Nika ti şikenî vajî “hawa” zî, “awa” zî. A raştîne “hawa” ya.

2) “Estey bi nameyêy ciyayan yenê namekerdiş” Mijara “êy” min vat. Mijara “esteyî” û “estey” mijara zafhumarî ya. Kerta zafhumarî (ke to bi kar arda) “î” kerta zafhumarî nîya.Di kirmanckî de kertêy zafhumarî “îy” û “an” ê. Bi “ îy” zafhumarî û bi “an” tewênayiş virazyeno. Di ristayanê bi karê avêrtekan/gerguhêz de ,di demo viyarte de kerdox bi “an”, karesere/bireser bi “îy” , di demanê nika û ameyînî de, kerdox bi “îy” karesere bi “an” zafhumar benê.
Embazan gozîy werdîy. Embazîy gozan wenê. Embazîy do gozan biwerê.
Di çekuyanê ke bi tîpêy vengînan qedêyenê de, qabo ke di tîpêy vengînî nine têhete, “î” kewena. “Esteyîy “ bena “ estey”

3) Çekuya “naye” bi goreyê formî nîya. Canameya nîşandayişî ya. Komo tewênaye, nizd û may a.
Raşta cîya nê pêwa nûsyena.
Nizd dûrî
Ney ey
Naye aye
Nînan înan

4) “Yeno vajiyayiş û ame vajiyayiş” bi goreyê avêrtekî û nêavêrtekî nê, bi goreyê demî yê. “Ame vajiyayiş” demo viyarte, “ yeno vajiyayiş” demo nikayin o.

5) “Kerra- kerraye” Ez do di finakêke bida.
Zinarî kerra eşte. Zinar kerra erzeno. Zinar do kerra berzo. .(çewt)
Ey a eşte. O aye erzeno. O do aye berzo
Ziwanê kurdî ziwanêko tewêyaye/oblîqui yo. Di demo viyarte de kerdox, di demanê nika û ameyînî de karesere tewêyena. Bawne ristayanê corînan ra, demo viyarte de kerdox” Zinar” tewêya yo. Ganî di demo nikayin de Karesere bitewêyayê.( awayêko ti vanî min nûştê). Xora canamey tewêyayê. No semed ra:
Zinar kerraye erzeno. Zinar do kerraye berzo. (raşt)
O aye erzeno. O do aye berzo.
Ti vanî makîya manga kifşa, aye ez û ti zanenê. Ti do kesêkê xerîbî, keso ke bi kirmanckî nêzaneno rê senî bide femkerdiş. Mamosta, ziwan bi raybazanê xo yeno mûsayiş.

6)......... labelê nê cumleyan ra biewnîn.
Mamosta, “biewnîn” çî yo? Kar awnayiş- awnayene yo. “Awnayiş” bi kamco raybaze bi “ewnîn”
Ganî ...... labelê ro nê cumleyan bawnê. Ti vanî “şima bawnê” Min di mijarêy corînan de, kertêy kesan nûştîbîy.

7) “Bedilnak” guherbar/ değişken. Raştîya na çekuye”bedilyaye” yo. Labelê ewta de fina termêkê rayziwanî ameya bikarardiş. Min viraşta. “nak” peykert a. Di derbarê peykertanê kurdî de serreyê xo bidejne, ti do bivînî.
Mamoste, di dinya de ziwanêko yewpere çin o. Heme ziwanîy yewbînan ra çekuyan giyenê. Persgiraya min a nîya. Ez zî çekuyêy xerîban bi kar arena.Labelê heta ke ez bişika, zarawa- yanê kurdî, kurmancî-soranî ra weçinena. Ez vana, şima bi qaso ke hember çekuyanê kurmancî baldarê, nîmeyê aye hember tirkî zî balder bê. Di ti nûştayêke de min nêvînayo/nêdîyo ke, çekuyêy tirkî ameyê rexnekerdiş. A cayê xo de, ti vanî gramerî keno gramerê kirmanckî. Mamosta, di miyanê her di grameran de tu cîyayî çîn a. Tenê di hevalna- meyan/ rengdêr/ sîfet de cîyayî esta. A zî merdim şikeno vajo, taybetîyêkê kirmanckî ya.

Reyna, ma heta peyênî yewbînî rexne bikerê. Xora bê rexneyan zarawaya ma serreraşt nêbena. Tu kes nêşikeno vajo wayir na zarawa ez a. Ganî heme kesîy rêzdar bê. Çekuyêy ke ti vanî viraşteyê raşt a. Labelê do kes esman ra nîyero ma rê çekuyan nêvirazo. Persgira begemkerdişê min û to nîyo. Çekuya ke bi goryê ziwanî nêbo se, xora ziwan nêhemelneno.

Embazo ke vano ,ti kotî ra vejîyay ? Ez xora ewta bîya. Ez zarawaya xo ra hes kena û ez zanena ke kirmanckî tenê kirmanckîya dewa min nîya. Ez wazena bi qasê zanayişê xo, ro ser zarawaya xo serreyê xo bidejna. Bira ti xo tenê wayir kirmanckî vînenê?

Ristayêy ke to nûştê, xora bin ra çewtê. Min vat ez serreraşt bikera, bi raştî serreraşt zî nêbenê.( yaw... çekuyêka raşte nîya. Bandora tirkî ra bivejye.)