Mela Beran û Seydayê Xasî

Bi eslê xwu nameyê ci Mela Mehemed o. La te ra vanê, “Mela Beran”. Mela Beran dostê Seydayê Xasî yo. Çarşîya Veşaya de dikandar o. Heya ew roce Seydayê Xasî te ra nêpersayo ke çî rê te ra vanê, “Mela Beran!”

Ew şan heya hereyê şewe Seydayê Xasî û Zîya Gukalpî yewbînan de qayîş anto. Seyda eywaney munaqeşeyî ra wişto we û şîyo mizgefte, limacê elendey sibayî kerdo û şîyo kewto ra. Roca yenî ya, go şoro xutbe biwano û vernî civatî de limac bikero. La verî ke şoro mizgefte, sereyke dano dikanê dostê xwu Mela Beranî ro. Wazeno bi henî henek û yarîyan rincanîya şewa Zîyayî dir xwu ser a berzo. Di mîyanê qisekerdişê wirdînan de, Xasî Mela Beranî ra perseno vano:

- Mela Mehemed, dîyarbekrijî çî rê to ra vanê Mela Beran?

Mela Beran zî bi rîyêko hewayîş Seydayê Xasî ra vano:

- Çî rê ti nêzanê, Seyda?

Xasî vano:

- Hela min rê vace…

- Ez o Seydayê xwu rê vacî. Seydayê min, keyê Mela Remezanî etîya, bajar de bî. La Melayê dewey Dirboy bî. Min zî hete wendêne. Di hucra de ma pancîyes-vîst feqî bî.

Mela Remezan pancîyes rocan ra reyke hameyne bajar, hîrê rocî mendêne. Di mîyanê hucra de, feqîyan vatêne, defterê Îlmê Necmî di cêbey Mela Remezanî de yo. Kes nêreseno yê defterî, her tim di cêba saqoyê yê de yo.

Ez zî newe zewecîyawa û keyê ma zî nêzdê keyê Seydayî, di harey Camî Kebîrî de yo. Seyda go bêro Dîyarbekir, ez zî te dir ameya. Ma serecêr ro hamey war, ma pêşê Qerejdaxî qedêna û resay serê Yenîyê Mîran. Seydayî va:

- Ma etîya desmacê xwu biker teze, ma eşkenê di rayîr de limacê hêreyî biker.

Seydayî saqoyê xwu vet, serê dêsê kalekey yenî de na ro û şi binê kendalê dereyî. Nêzana, qey gelacîye ameye vîrê min. Ez awnîyawa saqoyê Seydayî ra, defter di cêba saqoyî de eysayne. Min zî xwu rê va, de heya Seyda destawe ra ageyro, ez o çim te ra biçarnî. Min dest eşt defter û cêbe ra ant û kerd a. Qabê defterî kesk bi. Min bi lez, pel bi pel pêsero qelebnay. Çîyêke nûşteyanê defterî ra fam nêbîyêne. Zey qanûnê fizîk û kîmyayî bî. Reqemî bi herfanê latînî û erebî bî. Rîpelê defterî pirrî, la nûştey têmîyan de bî. Qey ez zêde bilî bîya û min xwu kerd xwu vîr ra. Gava min sereyê xwu serê defterî ra kerd berz, Seyda kewtbî dîyarê kendalî. Min leze defter kerd cêbey saqoyî, la Seydayî dî. Ez zêde şermayawa. Rûçikê min zey çakindêle bî sûr. Min waşt erd biqeleşîyo, ez tede şorî war. Seyda resa verê yenî. La vengê xwu nêkerd. Zîq hawnîya çimanê min ra. Melhefe çinêbî ke ez zey cênîyan xumara xwu bipêşî. Ez nêşkawa bihawnî Seydayî ra. Min vat qey çimanê yê ra kiley adirî û alawî dana teber. Min sereyê xwu kerd xwu ver.

Seyda bêveng bi çewt, saqo girot û da xwu ra. Bi destê rastî hezîrana xwu girote, henî ayetî wendî, hezîrane kerde berze û da mîyanê sereyê min ro.

Dîyayîşo ke min dî, ez çar lingan ser o, beranêko qerqaş, qoçê min zey mehsî û terrîyêke min wa, merdim nêşkeno bin de rayîr şoro. Qoçan ra zêdetir, terrî min rê zêde girane amîye. Hendî ez verê Seydayî de beranêkew qoçin bîya. Enka zî yê qoçî yenê verê çimê min, mendêne vaşturîya baxçevanan.

Seydayî reyna saqoyê xwu vet, desmac girot û kewt rayîr.

Heşê min sere de yo. Min bi a terrîya girane da dimayê Seydayê xwu Mela Remezanî.

Roşanê qurbanan nizd bîyo, şar beranan gêno qey boraqe. Bi qey ke roşan nizd o, beranî zî vay ê. Senî ma resay verê Beyrayê Mêrdînî, teberê bedenî, mişterîyê beranî ro Seydayî pêçikîyay, va:

- Seyda beranê to bi çi yo?

Seydayî fîyatêke va la bi yewbînî nêkerd.

Ez qicîya xwu ra ciqlîlî bena. Ena rey mişterîyan destê xwu dayêne paştey min ro ke bizanê ez çiqas xurt a. Ez zî ciqlîlî bena û mîyanê destanê înan ra çil dana. Yew mişterîyêko bi lengerî û qirewate waşt dest bido paştey min, min bi qoçan hêrişê yê kerd, tersan ra dest nêda paştey min.

Seydayî verê xwu da Mezatxane.

Qet vatiş fekê yê ra nêvecêno, çîyê ke min ra nêvano. Ew vernî de, ez dima. Ez nêeftarena fek te ra veradî. Ez eşkena verê xwu keye şanî, la ke henî min bigîrê? Ma resay kalekey Xirbeyî, kişteyê Bircey Hewt Birayan. Cembazêk destê Seydayî girotbî û şanayêne tê. Vatê vace:

- Beranê to bi çi yo?

Mişterîyanê ke waştê min bigîrê, ewil bi milê min girotê, destê xwu dayêne paştey min ro. Min zî ciqlîlî ra çindikî dayêne. Canbazêko simbêlguşpane destê xwu da paşta min, min çil da. Yê va:

- Bêwayir, çiqas xurt o! To berûy day cê Mela? Kam enî bigîro bikero boraqe, go di serê Pirdê Sîratî ro zey moze derbas bibo. Eşkeno çar merdiman zî wegîro.

Min îman bi Rebê Mûsayî ard û xwu rê va, ‘Ehhehh! Wele hendî ez boraq a. Gelo go çawa min serebibirnê?’

Di Xirbe de, belkî des merdiman destê Seydayî girot û şana tê, la fîyat de bi yewbînî nêkerd. Cembazan Seydayî ra vatêne, ´Ti zaf vay vanî, Mela!’

Herê, ez nata-weta çil dana, la ez nêeftarena bincewêke Seydayî ra dûrî kuwî.

Wele min dî Seydayî verê xwu da Çarşîya Qesaban a kîşta Xanê Hesen Paşayî de. Gama Seydayî ez Beyrayê Mêrdînî de zî û Xirbe de zî bazar kerdê, ez tersayêne. La enka? Kardîyê qesaban di destan de, tûjî zey estereyî. Muye birnenê. Gama verê çimê min de înan bi dest û zendanê guninan kardî dayêne palûseyî ro, tevzikî di qoçanê min ro vecîyayêne, zereyê min visîyayêne. Ez Feqî Mehemad û heşê min di sere de. La ez dimayê Seydayî, beranêko çarling. Terrî qasê fera distarî.

Yew qesab ke mile ci wekerdey û destê ci guninî, hame. Ewilî dest eyşt terrîya min ke berz kero, min çil da. Ez ro ci geyrawa a û min bi qoçan da qorikê yê ro. Qesab tersan ra rema. Yewo fekgebolo tirrtirre hame, bi desto çep qoçê min girot, dest da paştey min, ez mîyanê destanê yê ra zî pekîyawa. Yê tirrtirreyî zî bi hêrs va:

- Mîratî pirra berûy werdê, merdim vano qey zozanan de çerayo, terrî kerda şerte, nêşkeno di bin de rayîr de şoro.

Yewê bînî zî va:

- Ew merdimo enî beranî bikero boraqe, wa ew tenî xwu rê vaco min boraqe da. Maneno estoranê licêyican. Merdim eşkeno espar bo û pê sînoran derbas bikero.

Seydayî û yewê herdîşinî bazar kerdê û di panqotî mîyanterê înan de mendbî. Min xwu rê va, “Homa wekîl bo, ena rey ez şîya!” La Seyda zî rike keno, fîyatê xwu ra kertikêk zî nino war. Sofî zî qewlike vetbî û Seydayî ra vatê:

- Heyran, wele xwu ra pereyê min enî yê, bibîyêne ez a yîne zî bidî, la çinî yê.

Peynî de Sofî hawnîya Seyda nêdano, va:

- Heyran, ha enî peran bigîre, beranî bide min, babo lazim nîyo, ez o serê sibayî bîyarî, ê di panqotan zî bidî.

Seydayî da qîyame û va:

- Nê!

Û verê xwu da keye. Ez zî boçikey yê veranêdana, dima wa. Gama ma kewtî hewş, cênîya Seydayî bi hewayîş Seydayî ra va:

- To par babê xwu rê boraqe da, enî zî ma babê min rê danê.

Seyda heya etîya qet nêhawnîyabî çimanê min ra, hawnîya mîyanê çimanê min ra, ez zî bi şefqet û dexalet, lavakar hawnîyawa te ra. Min ra va:

- Ti tobe kenê?

Min bi leqnayîşê sereyî va, “Herê herê. Bi hezar Quranî!”

- Ti go reyka bîne şaşîyêka anayîne bikerê?

Min di rey sereyê xwu kerd berz û na ro. Bê ke ez veng vecî, min hezar sond û selewatî wendêne ke ez reyna silêko anayîn nêkena vila.

Wele Seyda ro min hame rehme, henî ayetî min ser o wendî, hezîraney xwu da mîyanê sereyê min ro û ez bîya feqîyo verîn. La çar giştî boçike bi min wa verda. Keye de cênîya min persa va:

- Ena çî ya, heya emşo çinê bî?

Min va:

- Ez nêzana, eno siba ez wişta we, hawnîyawa mi de vecîwa.

Enaye ser o feqîyan nameyê min kerd “Mela Beran.”

Seydayê Xasî gama qalê Mela Beranî kerdêne, mirdîya xwu hewayêne. Vatê, Mela Beran yewêko şîrîn bî.