Mesela Binê Kilawe de ya!

Hîryes serrî verî, rocêka wesarî, ez û pîye xu şîy dewe. Ma seba ronayîşê daran şîybî. Dewa ma serê koyanê Dara Hênî ra ya. Tarîx ra hetanî nika şahidê zaf çîyan bîya. Hema ra zî asteyê kalikanê ma serê koyan ra vilakerde yê. Bitaybetî yew ko esto, dewijî ey ra vanê “Qîlê Yadî”. Semedo ke Yad uca hameyo kiştiş, coka vatêne. Yadîn Axa merdimêko namdar o. Ma wexto ke qijkek bîy, pê hîkayanê Yadoyî bîy pîl. Yado hevalê tifingî yê Şêx Seîdî bîyo. Emrê ey serê koyan ra vîyarto. Badê serewedartişî, dewlete des serrî ey dima gêrena, nêşkena ey tepîşo. Labelê nizdîyê dewa ma de yew axa semedê çixara xu Yadîn Axayî gerre keno. O zî teslîm nêbeno hetanî peynî têkoşînê xu keno. Wexto ke yeno kiştiş, sereyê ey zî cirakenê benê wîlayet. Sey Şêx Seîdî mezelê ey vînbîyaye yo. Kal û pîranê ma timûtim behsê ey kerdêne. Çimê ma de, Yado yew qehreman bi. Labelê badê mi ewnîya tay kesî xeta ey ra nêşinê!

Nika ez wazena qalê pîle dewa ma Dat Evdî bikerî. Labelê wexto ke ez qalê dewa ma bikerî, Yadîn Axa yeno mi vîr. Semedo ke qalkerdişê ma serê Qîlê Yadî de bîyene, wa ruhê Yadî hewna şad bo.

Ez û pîyê xu wexto ke ma darê xu ronay, gureyê xu qedîna, ma serê Qîlê Koyê Yadî de roniştî û xu rê qisey kerd. Dewe de bê ma û Dat Evdî sobîna yow çînê bî. Dat Evd tena hamebi dewe. Ma roniştibîy, Dat Evd zî hame beşdarê suhbetî bi. Mi suhbet akerd. Ma qalê bindestîya kurdan, yewîya kurdan û semedo ke ma serê Qîlê Yadî de bîy, ma qalê Yadî zî kerd.

Semedê na mesela, mi tayê çî pîyê xu û Dat Evdî ra vat. Mi va “Dato, şima, pîlanê şima na bindestîye senî qebul kerde? Eyro şarê ma bindest o, zuwanê ma zî qedexe yo. Ma do senî bêveng bivinderî?” Pîye mi aciz bi, şi keye. Dat Evd mend. Semedo ke Dat Evd hecî bi, mi qalê dînî zî kerd, mi va “Homayî no zuwan dayo ma, ganî ma zî wayîr bivejîyê, ayete zî îna vana.”

Welhasil goştarîya mi kerd û xu açarna va “Lajo, ti nika mi ra vanî çi? Ez kalêka extîyar a, bîlesew xu rencan meker. Qalî meker. Mi zî aciz meker. Sobîna gureyê to çînê yo? Nê meseleyî tehlûke yê lajo, vengê xu mekere. Merdim pîzeyê xu mird bikero, nimajê xu bikero, bes o!”

Ez ewnîyaya zerrîya ey bîye tenge, mi sowtê xu birna. Pîye ey zî wextê Şêx Seîdî de Dîyarbekir de hamebi kiştiş. Dat Evd dewlete ra zaf tersayêne. Mi va “Dato çîke nebeno, ez to ra zaf hes kena. La ez sey to nefikiryena.” Dat Evd merdimêko zaf nerm bi. Çi rey qelbê kesî nêverdayêne, nêşîktene. Her kesî ra hes kerdêne. Kamca de kombîyayîş bîyêne, şîyêne. Semedê holî û weşîye qalî kerdêne. Her kesî zî vateyê ey kerdêne.

Dat Evdî tebeqaya xu vetên, cixara xu piştên, adir eştên ci, antênî û vatêne “Lajo no welat de milê ma çewt o. Ê ke ha dewlete îdare kenê, milê înan qalind o. Milê ma barî yo, bizane.” Wexto ke behsê qedexeya zuwan û azadîye bîyêne zî vatêne “Lajo, şima qey gêj î!”

Rocêk Dat Evd şi Dara Hênî ke xu rê tutin bigêro. Serê sibayî şi, nizdîyê şanî ame. Ez dûrî ra hownîyaya ke kilawa ey serê sereyê ey de nîya. Destê ey zî veng bî. Mi xu bi xu va, ecêba rayîr de raştê cinawiran hameyo se bîyo. Dat Evd taqet ra kowtbi. Pîyê mi va, “Dato, xeyr o? Se bîyo to? No çi halê to yo?” Dat Evd zaf hers bibi. Qalî nêkerd. Silom zî nêda. Şi keyê xu. Keye de tena mendêne. Rey-rey, ma şomî berdêne ey rê. Pîyê mi va “Homa xeyr bikero, na mesela de çîyêk esto!”

Mi tikê şomî hedre kerde berde. Wexto ke ez şîya zere, verê paca de ronişte bi. Kilawa serê sereyê ey de çinê bî. Mi va “Dato qey Homayî ti mi ra vaje, se bîyo?” Dat Evdî va “Lajo, ez to ra çîke vajî. Mi rocêk esker de semedê qalkerdişê kirdkî lepatî werdî. Ez eyro zî wexto qeza ra hameya, raştê tayê eskeran hameya. Înan mi ra va 'bunak', ez zaf hêrs bîya. Înan zî kilawa min û tutinê mi mi ra guret.”

Mi destê ey guret xu dest û teselî kerd. Mi va “Dato, mesela kilawe nîya. Mesela binê kilawe de, mezgê to de ya! Derdê înan kilawe nîya, bedilnayîşê mezgê ma yo…” (*)

_________

(*) No nuşte hûmara 3. ya rojnameyê Newepelî, rîpel 7 de weşanîyayo.