Muzeya Şermî ya 12ê Êlule

Weqfê Azê 78î Anqara de muzeyê kerdîbî ra. Mi na xebere wendîbî. La ez nêşîbî û nêdîbî.

Ewro ez û hevalade xo pîya şîme. Muze, “Çağdaş Sanatlar Merkezi” de kerdîbî ra. Bînade girs a, hîre-çor qatin a. Eke kewtîme zere, hetê çepî de mi standê Newepelî dî. Ez zaf şa bîya û hûmarê peyênê ke nêkewtîbî mi dest, mi ê girewtî, kerdî binçengê xo û dest bi fetelîyayîş kerd.

Qatê binî ra heta qatê corî kesê ke 1971 ra na het amê kiştene fotograf, nuşte û kincê înan tede rafîşte yê.

Fotografê Deniz Gezmîşî ra bizê (bigîre) heta ê Uğur Kaymazî teder ê. Kamê ke derbeya 12ê adare û 12ê êlule dima amê kiştene û bîyê vîndî, bi şîîr û mektubanê xo, bi fotograf û kincanê xo yê gonîya qirmiçikine, bi cixara xo ya peyêne, pêro uca de bî. Kesê ke xo bi xo fîştê darde, xo vesnayê…

Fotograf û nuşteyê qatê binî de ke mi nîyadayî û qedênayî, vejîne ere qatê corî.  Di-hîrê gamî ke nêrdewan ra şîne odêde girse bîye, bêkeyber û bêveng bîye. Fotografî têpeyde nayîbî ro. Hebê roştî eştîbî cî. Sayê ke zerê sinife de nîştê ro, hên jê ealebanê biaqil ê, hên rindek ê, hên semt ê. Tayê hona doman ê, tayê rî-huyayîş, tayê pozxinî yê. Sayê ke pêro kî bi bêvengîya xo veng danê. Venga heqî, venga edaletî danê. Verê coy kî nêheqîya ke bi înan kerda ayê vanê.

Hepisan ra mektubî rusnayê ma û pîyê xo rê. Tayîne xebera weşîya xo daya, tayîne kî xatirê xo wasto dardekerdene ra ravêr. Nê mektubî mi zaf cayan de wendîbî. Zaf kî berbaya ez. La nika nêwazena ke biberbî. Çîmanê xo kena pir ancîya kî nêberbena.

Nêm qatode bîn ke vejîne ser, nafa kî bi maketan îşkenceya ê waxtî musnaya. Asqîyê Fîlîstînî, falaqa, çarmix, elektrîk dayene, serserkî darde kerdene uêb. Tenena dotê maketan de kî kincî estbî. Kincê verênî yê Îlhan Erdostî bî. Îlhan Erdost wayîrê weşanxaneyê  “Sol Yayınları” bî. Kitabî çape kerdêne. Serra 1980 de rîyê nê kitabû ra Îlhan pê girewtîbî. Keye ra heta hepisxaneyê Mamakî dayîbî piro. Bi pirodayîş verê çimanê birayî de kiştîbî. Pantolonê Îlhanî o ca de rafîşte bî. Sero di-hîrê dilopeyî gonî bîye. Gonî rind bîbî huşk, serran ra tepîya xo çarnaybî rengê qewa. Pantolonî qirmiçik bî, hetê peyî ra kî çer bîbî, bellî bî ke bi pirodayîş çer bîyê. Şîîrêde keyna kî, a ke o wext hona domane bîya, leyê kinca de darde kerda. Mi wend û îstîrê ke mi çimanê xo de bi zor vindarnayê, kerdî war.

Çend gaman ra tepîya kî mi parka Deniz Gezmîşî dîye. Parkaya ke bi serran sembol bîye, gencan jê ayê kerdenê pay. Qalê Denizî ke kerd, verê coy a parka amênê merdimî vîr. Tim Denizî ser o bîye. Nika hên tenya, dara huşke ser o, zerê merdimî qe nêcêno ke tey nîyado. Hetê çepê parka Denizî de kî xirqaya Mahir Çayanî… Yê tayîne fanîla, saete, yê tayîne kî dardekerdene ra ver cixara peyêna ke simita…

Merdim terseno ke çimanê xo hetê rastî ser bierzo. Çike uca de ki îşliga Mazlum Doğanî bîye. Îşligade qijkeke… Merdim şaş beno ke o Mazlumo girs çitur kewto zerê na îşliga qije.

Lewê îşliga Mazlumî de kincê Fehat Kurtay û hevalanê xo bîy. Îyê ke xo pîya vêsnaybî. O senê zulum bî ke şima dî, şima bi xo şîy merdene? Şima senê derdî antî? Haq sebebî rê nêverdo!

Çaketêde talebeyê lîse kî rafîşte bî. Binê çaketî de namê Erdal Erenî nusîyaybî. Derbe domanî kî qetl kerdibî. Adetê xo hen bî, serrê Erdalî kî kerdî pîl û darde kerd.

Peynîya cayê kincan de çaketê Hirant Dînkî bî. Jê ê bînan qan û qirmiçik nêbî. Çaketode qedîfe û newe. Merdena ey a tejîye ano re merdimî vîrî. Merdim lanet ro çikî kero nêzaneno.

Îşkence û zulmê ê wextî ke ard ere xo vîrî, mi sereyê xo dard we, dormê xo de qazetan de nîyada. Pêro kerdîbî girs û zerê salone de fîştîbî ra. Pêrune kî derbe goynayêne.

Ortê nê şermî de bara zafine esta, mi reyna dî ke bara girse yê çapemenî û weşanî ya.