Mîyanê Tirkîya û Îsraîlî Abeno

Goreyê xebera ke rojnameyê Arutz Sheva yê Îsraîlî de weşanîyaya, wayîrê fîrmaya viraştişê beyraqan Marom F. G. P. Avi Marom vano, badê êrîşê gemîyanê ardimê Xaze, hem Îsraîl hem Tirkîya de seba beyraqan teleb zaf zêdîyayo. Wayîrê fîrmaya viraştişê beyraqan Avi Marom vano, şarê Îsraîlî seba ke beyraqa tirkan biveşnê sîparîş kenê la seba ke ma na kerdene exlaqî nêvînenê, coka ma no teleb apey açarna.   

Goreyê xebera televîzyonanê Îsraîlî ra Canal-10î, rêzila marketanê tewr ercanan Rami Levy ke Îsraîl de fealîyet kena, badê rekasîyonanê ke vera hedîseyê konvoyê ardimî yê Xaze virazîyay, êdî malê tirkan nêroşena.

Berpirsîyarê şîrketê Rami Levy vanê, malê tirkan zaf ercan o la prensîbê ma nîyo ke ma malê welatêk ke dişmenîya Îsraîlî keno biroşin. Berpirsîyarê şîrketî îdîa kenê ke boykot bi nîyetêkê populîzmîye nîyo û vanê, şarê Îsraîlî şêno çend agorotî (qurişê Îsraîlî) zêde bido û paştgirîya boykotî bikero.

Rami Levy ra dima, rêzila marketanê tewr ercanan ya diyine Mega zî eşkera kerd ke Tirkîya ra îtxalatê ardan û meqarna dayo vindarnayene. Mega, bi markaya xo Tirkîya de ardan û meqarna dana viraştene.

Rêzila super marketanê tewr girdan yê Îsraîlî ra Supersol zî fikirîno ke na babete de beşdarê Rami Levy û Mega bibo. Şîrketî qerar dayo, senî ke malê tirkan yê ke destê înan de stokkerdeyê biqedîyê, herinda malê ke Tirkîya ra yenê welatêkê bînî ra îtxal bikero.

Heto bîn ra, radyoyê artêşa Îsraîlî weşana xo ya roja 14.06.2010 de da zanayene ke demeyê serdegirewtişê fîloyê ardimî ke şîyêne Xaze de Tirkîya balyozê xo yê Îsraîlî Oguz Çelikkol ke apey girewtbi, do êdî balyozêko newe nêşawo bi Îsraîl.

Rojnameyê Jaruselam Postî zî da zanayene ke Tirkîya sewîyeya temsîlkarîya xo ya Tel Avîvî nizm kerda û babeta têkilîyanê Îsraîl-Tirkîya de “do hemeyê opsîyonan masa de bigîro.”

Nê opsîyonê ke Tirkîya vana ez masa de gêna ra zafê înan wareyê sektorê çek û techîzatanê şerî de yê;  peymanê erînayîş yan zî modernîzasyonê çekanê şerî yê giranan, xo mîyan de parekerdişê malumatanê îstîxbaratî, perwerde yan zî tetbîqatê leşkerî yê muşterekî yê.

Labelê qismêk analîzîstê polîtîka zî vanê, esas mîyanê Tirkîya û Îsraîlî ra vêşêr mîyanê hukmatê AKP û Îsraîlî abeno. Îsraîl û lobîyê yahudîyan ke nêzdîyê se serran o kemalîstan reyde îttîfaq kenê, nika do ancîna piştgirîye bidê kemalîstan û nîjadperesatanê tirkan, mesela, do weçînayîşanê ma ra ver de piştgirîya CHP û MHP bikerê, înan bîyarê îqtîdar û hukmatê AKP bêtesîr bikerê. Têkilîyê Îsraîl û Tirkîya ke xeripîyayê, do newe ra hîna pêt organîze bibê.