Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-12

Hûmara 5. ya Newepelî de xebera yew musabeqaya hîkayeyan manşet ra weşanîyabî. Sendîkaya maliman a Batmanî seba vîrardişê wendekarê unîversîte Şêrzan Kurtî ke Manîsa de yew numayîş de hetê polîsêkê tirkî ra amebi kiştene, musabeqayêka hîkayeyan organîze kerdêne.

Organîzatoran nêvatbî ma kurmanc ê, vatbî ma kurd ê; seba ke Kurdîstanê Bakurî de kurmanckî û kirdkî pîya qisey benê, coka înan zî goreyê naye ra jurî ardbi pê. Seba jurî min û kek Mehmudî rê zî teklîf kerdbî. Ma zî qebul kerdbî. Heta ke, mi metnê înan yê îlankerdişî tada kirdkî ser, înan zî keyepelê sendîqaya xo de weşana.

Axir çend rojî verê cû, hîkayeyê ke musabeqa rê amebîy, seba ke derece bikî, mi rê bi kargo amey. Nuşteyî, yê çarês kesan bîy, pêropîya pancês metnî bîy, yanî yew nuştoxî di hîkayeyî nuştbîy. La seba dermanî bo zî tek yew metn bi kirdkî (kirmanckî, zazakî, dimilkî) tede çin bi. Çinbîyayîşê hîkaye yan zî metnêkê kirdkî, helbet mi mehzun kerd. Vanê, nufusê kirdan hîrê-çar mîlyonî yo. Labelê hetê wayîrvejîyayîşê ziwanî ra, hetê fealîyetanê edebîyat, huner û kulturî ra ma kirdî nîsbet bi kurmancan hema zaf apey ê; kadroyê ma kêmî yê.

Rast a ke nisbet bi grûba kurmancan dez-awantajê ma estê la ez vana qey awantajê ma yê zaf muhîmî zî estê! Ez cêr ra behs kena…

Nuştoxê metnê ke seba musabeqa amebîy ra çar hebî cinî bîy. Merdim eşkeno vajo ke grûba kurmancan de, cinî warê nuştişî de kêmî nîyê. Gama ke merdim bala xo dano waranê sey çapemenîye, xebatanê hunerî, edebî, kulturî û sîyasî ra zî no rêje (oran) aseno. Halê hazir cinîyê kurmancan dereceyêka normale de xo temsîl kenê. Çîyo tewr muhîm, ziwanê xo ra nêşermayenê la kirdê ma ziwanê xo ra şermayenê.

Ez wina texmîn kena ke qismêko muhîm yê nê metnan hepsan ra ameyê. Organîzatoran destnuşteyê hepsîyan komputure de bar kerdê. La gama ke bar kerdê, hema vaje ke heme şaş nuştê. Mesela, herinda “berdin” de “bedrin” nusîyabi. Komputurê ke programê tirkî barkerde yo, gama ke merdim nuseno, tayê çekuyan bi hawayêko otomotîk bedilnenê. La ê zî bêke agêrê rêça xo ser û kontrol bikerê, metnî komputure de bar kerdê (made in kurdish!).

Werrekna organîzatoran kopîyê destnuşteyan raşteraşt bişirawitêne. Çunke bi no hawa mumkin nêbî ke ez bizanî hetê ziwanî ra kamcîn şaşî yê nuştoxan kamcîn yê herfrêzan ê.

Metnê ke amebîy, belkî merdim zor bido xo, tena hîrê heban hîkaye bihesibno. Ê bînî nêmendêne hîkayeyan. Qismêkê înan bi hawayêko req û rut propaganda bîy; propagadayêka bêsole, bêtehme. Merdimî tavil fehm kerdêne ke nê embazan tu eserêkê edebî-hunerî nêwendo. Edebîyat û huner ra dûrî, cîhanêkê fikrî yê tengî de, sey gerîneka awe, tena dereyê (newala) xo de çerixîyayê…

Labelê çîyo ke ez tey şoke bîya, şuxulnayîşê ziwanî bi. Ziwanê yew-di kesan ne tede, yê bînî to vatêne qey yew torna ra vejîyayê. Eke merdim bikero pêser, heme çekuyê înan qasê di sey hebî yan estbîy yan çin bîy. Cumleyê înan eynî; mentiqê şuxulnayîşê ziwanî eynî, sey yewbînan. Ziwanêko viraşte, naylon, rij, bêsol û bêtehm. Helbet ziwanê înan tirkî nêbî la rêça tirkî tede wina pêt aseyêne ke qet mevajêne. Mesela, yewî vatbi “Bêkes xerîbî nekişand.” Yanî “Bêkes yabancılık çekmedi.” Waşto vajo, “Bêkesî xerîbî nekir-nêkerde / xo xerîb nedî.”

Ez kurmanckî ra zî qasê kirdkî hes kena, mi gelek kede daya kurmanckî. Labelê badê ke mi nê nuşteyî wendî, zaf guneyê mi bi halê kurmankî ame. Ez vana, na kurmanckî bi sayeyê tayê televîzyon û rojnameyan, nê da-des serran de hende xeripîyaya ke, qet mevajêne! Çunke kurmanckîya nê metnanê ke ez behs kena, eynî kurmanckîya tayê kanalê televîzyon û rojnameyê rojane yê bi kurmanckî ya.

Nê hetî ra mi rewşa kirdkî rê zaf û zaf şukir kerd.

Belê, rast a ke kirdkî hetê nuştişî ra kurmanckî ra gelek apey menda. Kadroyê xo waranê sey çapemenîye, edebîyat, huner û kulturî de tay ê. Radyo, televîzyon û rojnameyan de kirdkî kurmanckî ra zaf kemêr yena şuxulnayene. Labelê ez zerrî ra vana ke esas na rewşe ma rê awantajêko muhîm o. Her çî ra ver, kirdkîya ma pak mende! Rayîrê xo ra wina temîz, game bi game biîstîqrar ha aver şina.

Gerçî tayê partîzanî estê ke rojnameyan de eynî versîyonê ziwanê viraşte, naylon, bêsol û bêtehmî yê kurmanckî kirdkî de zî virazenê la înşalah ser nêkewenê. Çunke rêça Grûba Xebate ya Vateyî wina pêt cayê xo girewt. Nînan ra teber zî çend kesî estê ke bi tirkî fitneyîye kenê. La Homayî kerd ke nêzanê hîrê çekuyanê kirdkî (zazakî) bîyarê têhet û pê yew cumle virazê.

Hezar bar şukir ke Homayî hifzê kirdkî kerdo û averberdişê kirdkî kerdo qismetê merdimanê ehlê karê xo.

Belkî hema tam nêno fehm kerdene, milet tam ci ra hayîdar nîyo. Labelê Grûba Xebate ya Vateyî û xelekê ke dorûverê na grûbe de pêl bi pêl hîra benê, kirdkî rê şansêko tarîxî yo.

Ez vana kirdî (kirmancî, zazayî, dimilî) zaf bişans ê ke wayîrê merkezêkê ziwanî yê sey Grûba Xebate ya Vateyî yê.*

_______________

* Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 12,  Dîyarbekir 01-15 êlule 2011, r. 2