Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-13

Eke ziwanêk bibo ziwano resmî, wazena tena wa şaristanêk de bo zî, o ziwan cuya xo garantî keno. Yanî garantîyê ciwîyayîşê ziwanî esas resmîbîyayîş de yo, yanî ganî ziwan bibo wayîrê statuyêkê qanûnî. Baş o, eke ziwanêk resmî nêbo zî gelo nêeşkeno cuya xo dewam bikero? Yan zî eke yew ziwan cuya miletî de gane nêbo kam ê ziwanî keno resmî?

La verî ke yew ziwan bibo ziwano resmî, ganî problemanê xo yê wendiş û nuştişî hel bikero, bibo ziwanê çapemenîye, ziwanê perwerdeyî, ziwanê bazarî…

Nika ke ma ewnênê rewşa kirdkî ra, ma eşkenê bi rehetî vajîn ke problemê wendiş û nuştişî hema vajîn ke temamen hel bîyê. Bi sayeyê xebata Grûba Xebate ya Vateyî nê des-pancês serran de problemê serekeyî yê nuştiş û wendişî hel bîy; kirdkî dewreyê ziwanê fekkî ra tadîyaye dewreyê ziwanê nuştekî ser. Êdî kirdkî de bi seyan kitabî estê, nika hîrê weşanê nuştekî yê perîyodîkî (Vate, Şewçila û Newepel) vejînê. Eke kêmî bo zî radyo û televîzyonan de kirdkî yena şuxulnayene. Mesela, ez ke zana hetanî nika şeş fîlmî bi kirdkî dublaj bîyê û kanalanê cîya-cîyayan yê televîzyonî de weşanîyayê. Radyo û televîzyonan de êdî programî bi kirdkî virazîyenê, xeberê rojaneyî bi kirdkî yenê pêşkêş kerdene. Yanî merdim şêno vajo ke kirdkî êdî bîya ziwanê çapemenîye û no proses roje bi roja hîna vêşî aver şino.

Eke ma bêrîn linga perwerdeyî ser, merdim eşkeno kursanê kirdkî nimûne nîşan bido. Kursê kirdkî reya verêne serra 2003 de Swêd de bi wasitayê Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stokholmê Unîversîteya Upsala de dest pêkerd. Mîyanê wendekaranê kurdan yê ke Swêd de yew termîn kursê kirdkî dî de çar tene kursîyerê kirdî zî estbî. Nê kursîyeran ra Deniz Gunduzî dima Îstanbul de çend dewreyî kursî dayî û netîceyê nê kursan ra yew kitabê dersa kirmanckî (zazakî) ame meydan. Dima ra zî, hamnanê 2010î de çarçewaya kursê kurdkî yê Unîversîteya Artuklu ya Mêrdînî de dersa kirdkî zî ameye dayene. Programê lîsansê berzî yê na unîversîte de hetanî nika tewr tay panc wendekaran bi kirdkî perwerdeyê lîsansê berzî dî. Hewna, Dîyarbekir de hem buroyê Weşanxaneyê Vateyî de hem zî komela ZIWAN-KOMî de çend dewreyî kursê kirdkî ameyî dayene. Netîceyê nê kursan ra zî tayê dokumantî vejîyayî meydan ke mi sey dersan rojnameyê Newepelî de weşanayî. Nînan ra teber, eke zaf bi serûber nêbo zî, Anqara, Dêrsim, Gimgim û Çewlîg de zî tayê kursî dîyayî.

Merdim eşkeno vajo ke bi sayeyê nê kursan êdî kirdkî perwerde de zî yew proses dayo dest pêkerdene û roje bi roje hîna aver şino. Faydeyê kursanê kirdkî tena hetê ziwanî û pedagojî ra ceribnayîşê kirdkî nîyo, esas sayeyê nê kursan de çîyo tewr muhîm kadroyê kirdkî virazîyenê. Yanî kesê ke kurs vînenê, înan ra gelek kesî dest bi nuştişê kirdkî kenê û bi hawayêko hîssî kirdkî ra girêdîyenê, benê kadroyê kirdkî.

Mesela, bîy hîrê temrînî ke ez bi xo Dîyarbekir de çarçewaya xebata komela ma ZIWAN-KOMî de kurs dana. Têpîze de qasê 50 merdimî ameyî nê kursan. Nînan ra 15-20 kesan dest bi nuştişî kerd. Yanî kesê ke yenê kurs, tewr tay hîrine ra yew beno kadroyê kirdkî. Ez vana qey no averşîyayîşêko zaf muhîm o.

Hewna çarçewaya weşanayîşê rojnameyê ma Newepelî de zî tewr tay da-des kesan dest bi nuştişî kerd. Û xora wendoxê kirdkî zî roje bi roje zêdîyenê. Labelê hetê dewamkerdişê weşana rojnameyê ma Newepelî ra, bi taybetî hetê madî û vilakerdişî ra, ma tengane de yê.

Eke nê her di hetan ra kirdê ma bineyna hesas têwbigêrî, her kes cayê xo ra, çi ke dest ra ame, ardimê ma bikerê, ma piştgirî û destekê xo ra merhum nêkerê, ez vana roje bi roje ma hîna weş aver şinê.

Rojname sey kitab û kovaran nîyo. Kitab û kovarî tena hetê tebeqeyêko zaf elît ra taqîb benê la rojname hetê her kategorîya cematî ra taqîb beno, her kes her ca de şêno rojname biwano. Rojname îmajê ziwanî mîyanê miletî de berz keno, statuyê ziwanî meşrû keno. No semed ra ganî no rojname weşana xo dewam bikero. Hêvîya ma şarê ma û wendekaranê ma ra na ya ke bineyna xeyret bikerê, ma vanê, înşalah ma do kurdkî (kirdkî û kurmanckî pîya) bikerin ziwano resmî. Ê rojî dûrî nîyê.

_______________

* Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 13,  Dîyarbekir 16-30 êlule 2011, r. 2