Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-20

Seba her miletî çîyo îdeal, çîyo raşt û maqul, çîyo adil û huqûqî no yo ke, serê erdê xo de desthelat bo, bibo wayîrê dewleta xo, xo bi xo, bi hawayêko azad xo îdare bikero.

Verê cû împaratorî estbîy, bi seyan milet û grûban ra ameyêne pê. Badê şeranê nasyonalîzmî, yanî seserra vîyarta de gelek welatê konfederalî vejîyay meydan. Mesela, Yewîya Sovyetan sey modelêkê sîyasî yê konfederalî pancês dewletanê girdan ra, hewna, gelêk zî miletanê qijkekan ra ke xo bi hawayêko otonom îdare kerdêne ra amebî pê. Yugoslavya de çend miletê cîyayî bi hawayêko federal xo îdare kerdêne. Almanî di dewletê federalî bîy, çek û slovekan pîya yew dewlete îdare kerdêne… La nê sîstemê federal yan zî konfederalî heme rijîyay. Almanî bîy yew dewlete, çek û slovakî cêra aqityay, her kesî xo rê dewleta xo rona. Ancî Ewropa de gelek miletê qijkekî yê sey bask, katalan, galsî û sewbîna grûbê komelkî heme bîy wayîrê statuyê resmî, nika xo bi xo, xo îdare kenê.

Helbet goreyê berjewendîyê miletan ra tayê rêxistinê mîyanneteweyî yê sey Yewîya Ewropa yan Yewîya Ereban estê la êdî modaya federasyonan şîya, modaya muxtarîyetî (otonomi; özerklik) zî şîya. Wazenî wa nufusê xo yan erdê xo zaf tay bo zî êdî her milet wazeno xoser biciwîyo.

Senî ke her mucadele di hetê xo yê bingehînî estê, mucadeleyê neteweyî de zî di hetê bingehînî estê. Yew no yo ke, ti xo hetê zereyî ra organîze kenê. Mesela, eke ti wazenê dewleta xo awan bikerê, sere de ziwan ra bigêre hetanî sîstemê xo yê huqûqî, ganî ti her hetan ra xo amade bikerê. Heto bîn zî, hêz yan astengê ke teber ra vera tecelîkerdişê nê îradeyê to de estê, ti wazenî muzakere yan munaqeşe bike, ti wazenî lava yan şer bike, axir bi çi metodî beno wa bibo, to rê çi kêrameye yo, bi ê rayîrî ganî ti mucadele bikerî ke tehekumê hêzanê teberî kêmî bikerî, hetanî ke mîyan ra hewanê. Bitaybetî eke ti hetê zereyî ra rewşa xo îhmal bikerê, demeyêk badê cû mucadeleyê to yê vera hêzanê teberî zî bêmana beno. Yanî demeyêk badêna ti pûç benî şinî…

Ma kurdî hetê xoîdarekerdişî ra, hetê şaristanîyetî ra, hetê tarîxê nuştekî ra nîsbet bi zafê miletan wayîrê tecrube û sermîyanî, wayîrê meharetêkê serkewteyî nîyê la ma miletêko zaf rewên ê. Nameyê welatê ma Kurdîstan o. Helbet mîyanê erdê Kurdîstanî de koçerî û koçberîye ra yan zî tayê sedemanê bînan ra keye û eşîran cayê xo hewilnayo la ma hertim nê erdî ser o ciwîyayê.

Nika Kurdîstanê Başûrî ne tede parçeyanê bînan yê Kurdîstanî û tayê cayanê bînan de ma kurdî hema zî bindest ê, ma wayîrê tu heqêk nîyê.

Hêzê ke seba menfîetê xo nêverdenê îradeyê ma tecelî bikero, ma bindest kerdê, helbet zaf xidar ê, zaf zor ê. La ma zî ganî reben nêbin. Ma eşkenê yan nêeşkenê, ma heq ra yenê yan nênê, hêzê ma pira reseno yan nêresno sewbîna mesela ya. La heqê ma yo eslî no yo ke ma serê erdê xo de hukimran bin. Ma bibin wayîrê dewleta xo, ma xo bi xo, ma bi ziwanê xo xo îdare bikerin. Kam vano se wa vajo, hedefê ma yo eslî gereka tim dewleta xoserbîyaya bo.

Ma vajîn ke na merhela de eke ma nêeşkin dewleta xo ronin zî qet nêbo parçeyê Bakûrî de tewr tay gerek ma nameyê xo qanûnê na dewlete de qeyd bikin. No mumkin o. Çunke nika Tirkîya de prosesê amadekerdişê yew qanûnê bingehînî yê neweyî dest pêkerdo. Ez vana qey ma bi her hawayî konsantreyê nê prosesî bin, baş beno. Ma eşkenê se bikîn? Ma eşkenê nameyê xo, yanî nameyê “kurdan” nê qanûnê bingehînî de bidin qeydkerdiş.

Eke qanûn de, bitaybetî qanûnê bingehînî de nameyê kurdan binusîyo, kurdî bêrê tarîfkerdiş û goreyê nê tarîfî ra heqê ma çi yê, behsê nê heqan bibo, ma eşkenê vajîn ke ma ver bi hedefê xo yê eslî yew game aver şinê.

Ney, eke tirkan va, darê ma zorê ma û ma nêşay nameyê xo, heq û huqûqê xo qanûnê bingehînî de qeyd bikin, a game ma zî sey miletê kurdî nê qanûnî nas nêkenê, ma rê meşrû nîyo. Ma bi her hawayî protesto kenê.*

_______________

* Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 20,  Dîyarbekir 01-15 çile 2012, r. 2