Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-5

Ma kurdî, hem hetê ziwanî ra hem hetê dînî ra miletêko homojen, yewparçe nîyê. Esas ma miletêko tebîî û heterojen, yanî zaf-çeşîd ê. Mesela, hetê dînî ra tayê grûbê cematkî yê kurdan estê ke êzidî yê, tayê yarsan ê, tayê elewî yê. Û xwura grûba tewr girde muslumanê şafiî yê.

Hetê ziwanî ra, ê ke kurmanckî qisey kenê, ê ke kirdkî (kirmanckî, zazakî, dimilkî) qisey kenê. Ê ke sorankî, gorankî û lurkî qisey kenê. Axir hetê ziwanî ra epey lehçe, şîwe û fekê ma estê.

Seba ke yew merkezê ma çin bîyo, yanî, seba ke yew dewleta ma çin bîya, nê lehçe, şîwe û fekan hetanî ewro xwu muhafeze kerdo û ameyê.

Mîyanê lehçeyanê ma ra tena sorankî mintiqaya Silêmanîye de da-hewtay serrî verê cû ra pê perwerde virazîyayo. La lehçeyê bînî hema zî perwerde ra, çapemenîye ra, resmîyet ra bêpar ê.

Ziwano ke nêbo ziwanê wendiş û nuştişî, nêbo ziwanê perwerdeyî, nêbo ziwanê çapemenîye, nêbo ziwanê resmî, halê ey senî beno? Tena sey ziwanê dewijan maneno. Tena qiseykerdiş de maneno.

A ke ameya ma kurdan sereyî ser de, eke biameyêne kamcîn miletî ser de, bin ra; bi ziwan, kultur û estena xwu, mîyan ra wedarîyayêne, biyêne vindî û şîyêne. La şukir Homayî rê ke tim mîyanê miletê ma ra merdimê bixîretî vejîyayê. Ziwan, huner, edebîyat û kulturê ma lingan ser o verdayo.

Binê hende zilmî de, bêdewletîye de, nê parçeyê welatê ma de hewna zî di lehçeyê kurdkî, yanî kirdaskî û kirdkî pîya bi lebatêka bimbareke êdî biyê ziwanê wendiş û nuştişî, biyê ziwanê çapemenîye, biyê ziwanê edebîyat û hunerî.

Heqîqeten zî nê her di lehçeyê ma, bitaybetî kirdkîya ma merg ra xelisîya. Nika ma rê di gamê muhîmî lazim ê; ganî ma her di lehçeyanê xwu bikerin ziwanê resmî û ziwanê perwerdeyî. Eke ma ziwanê xwu bikerin ziwano resmî, miletbîyena ma û ziwanê ma xelisîyenê.

Na dewlete ma kurdan ser o hertim polîtîkayê nimitkî û eşkerayî pîya şuxilnayê. Dayîka na polîtîka xurtkerdişê tirkîtîye, zeîfkerdişê kurdîtîye yo.

Dewleta ke caran fek polîtîkaya xwu ya neheqe ra veranêdana, ewnîyena ke êdî mumkin nîyo kurdan asîmîle bikero, na rey werişta nê her di lehçeyanê ma kena behane û miletê ma verdana pê! Bî davîst serrî xebitîyena ke yewna fikrê fitneyîye dekero mîyanê ma kurdan. Ma çiqas kirdkî ser o xebata xwu aver benê, dewlete zî hende vera ma de polîtîkaya xwu ya neheqe aver bena!

Nê hewteyê vîyarteyî de, na dewlete çarçewaya polîtîkaya xwu de Unîversîteya Çewlîgî de yew sempozyum viraşt. Çend merdimê nezanî girewtê xwu dest. Ê zî bi vatiş û îdîayanê bêbingeyan wazenê fikrê ciwananê ma biçelqinê, mîyanê miletê ma de tovê fitneyîye biramê. Labelê ma miletê xwu ra bawer ê. Miletê ma do caran firsend nêdo nîyetxiraban.

Wayîrê nê ziwanî ma yê. Înanê ke no ziwan merg ra, vindîbîyena ra xelisna û ard resna no merhele, ma yê. Senî ke ma kirdkî kerde ziwanê huner û edebîyatî, senî ke ma kirdkî kerde ziwanê çapemenîye, ma do bi destê xwu kirdkî bikerin ziwanê perwerdeyî û resmî zî.

Mucadeleyê ma heq o, meşrû yo. Polîtîkayê neheqî, fikrê neheqî û merdimê neheqî do caran ser nêkewê.*

_______________

* Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 5, Dîyarbekir 16-31 gulane 2011, r. 2