Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-6

Bîy di serrî ke Dîyarbekir de fuara kitaban abena. Emser rojanê 17-22yê gulane de tam 6 rojî dewam kerde. Goreyê melumatan ra, se hezarî ra vêşêr merdimî şîyê na fuare ra gêrayê. Mîyanê şarê ma de hetê averşîyayîşê edebî, hunerî û kulturî ra fuara kitaban fealîyetêko zaf baş o.

Emser fuare de kurmancê ma tam serdestî bîy. Weşanxaneyê ke beşdarê fuare bibîy, zafê înan weşanxaneyê kurmancan bîy. Qaso ke mi persa û tespît kerd, Aram 40 ra vêşêr, Ava 11 hebî, Avesta 160 ra vêşêr, Belkî 39 hebî, Deng 50 ra vêşêr, Do 100 ra vêşêr, Lîs 120 ra vêşêr, Nûbihar 80 ra vêşêr, Perî 70 ra vêşêr, Ronahî 15 û Zehra zî 9 hebî kitabê kurmanckî çap kerdê. Qasê 700 hebî kitabî kenê. Tabî nînan ra teber zî gelek weşanxaneyê kurmancan estê ke beşdarê fuare nêbibîy.

TZPKurdî, Beledîyaye Dîyarbekirî, Komela Nuştoxan û Enstîtuye Kurdkî zî fuare de her yewî xo rê yew stand akerdbi. Nê dezgeyan zî gelek kitabê kurmanckî çap kerdê. Nînan ra teber, weşanxaneyanê xerîban yê sey “Zirve Yayınevi” Încîlê kurmanckî sey hedîye vila kerdêne. “Nesil Yayınevi” di kitabê kurmanckî çap kerdbîy. Rojnameyê Radikalî îlaweyê xo de nuşteyê kurmanckî weşanaybî. Ez vana qey merdim eşkeno bi rehetî vajo ke hezar hebî ra vêşêr kitabê kurmanckî fuare de amey teşhîr kerdene.

Weşanxaneyê ke kitabê xo zafane kirdkî yê û na fuare de ca girewt, tena Weşanxaneye Vateyî bi. No weşanxane bi ardimê endamanê Grûba Xebate ya Vateyî hetanî nika 36 kitabê kirdkî çap kerdê. Weşanxaneyanê kurmancan ra Nûbiharî 2 hebî, ez vana qey Enstîtuyanê Kurdkî zî 4 yan 5 hebî, pêro 6-7 kitabê kirdkî (zazakî) çap kerdê. Yanî, pêro-pîya kenê da-çewres hebî kitabê kirdkî.

Hezar hebî kura, çewres hebî kura? Nufûs de, vanê, se ra vîst û pancê (% 25) kurdanê Bakurî kird ê. Eke ma hûmara kitaban sey parametre bigîrin, xebata entelektuelîye de, hawayo ke aseno, bi zor se ra çar (% 4) yan estê yan çin ê.

Fuare de heme anonsî bi tirkî û kurmanckî bîyêne, kurmanckîyêka standarda kitabî. Xora Dîyarbekir de her kes qayîl o ke kurmanckîya standarde qisey bikero. Gelek panelî bi tirkî û kurmanckî virazîyay.

Warê weşangerîye de dezgeyê kurmancan êdî tam roniştê, cayê xo weş girewto. Zafê weşanxaneyê kurdanê kurmancan resayê o sewîye ke êdî eşkenê bi asanî weşanxaneyanê girdan yê tirkan reyra reqabet bikerê.

Qaso ke mi bala xo da, mîyanê dezgeyanê kurmancan de, mîyanê entelektuelan/nuştoxanê kurmancan de reqabetêko menfî/negatîf çin bi. Yewbînan de ardim kerdêne, yewbînan rê pere kerdêne werdi, piştgirî dayêne yewbînan. Kurmancan xo atmosferê dewijîye ra veto, xulqê kovî ra xelesîyayê, bîyê bajarî. Bi ruhêko milî tam sey yew netewe têwgêrenê. Labelê ez nêeşkena seba kirdanê (zazayanê) ma vajî ke bîyê wayîrê eynî ferasetî. Ney!...

Kadro û eserê ma xora tay ê, la esas, ma hema her hetan ra zaf apey ê; xulqê ma, xuyê ma, muameleyê ma, refleksê ma... Eke merdim raşte vajo, qaso ke mi dî, kurmancanê ma wayîrîye ro kirdkî (zazakî) zî kerdêne. Tayê dezgeyanê kurmancan de rojnameyê ma Newepel roşîyayêne. Weşanxaneyê sîyasî yê partîyan ney la tayê weşanxaneyanê kurmancan mi ra dosyayê kirdkî taleb kerdî ke çap bikerê.

Roja peyêne, saeta peyêne de ez reyna şîya fuare, dezgeyanê kurmancan ra gêraya. Rîyê hemîne huyayêne. Zaf weş kar kerdbi. *

_______________

* Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 6, Dîyarbekir 01-15 hezîrane 2011, r. 2