Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-68

Kamî zindan ra ma rê mektube şawita yan zî merdimanê înan adrese daya, ma hemîne rê Newepel û Şewçila şawenê. Ê ke kitaban wazenê zî zaf ê. Qaso ke destê ma ra yeno, ma texsîr nêkenê.

Zafê hepsîyan zî ma rê mesaj şawenê, minetkarîya xo îfade kenê, zerrîya ma weş kenê. Ma hemîne rê sipas kenê. La qismêk zî estê, bi raweya fermanî qisey kenê, ferman danê. Vanê, şo beşdarê filan çî bibe, filan karî bike, bêvan karî meke. Gama ke ez nê hawa çîyan wanena, tena xo rê peşmirîyena.

Ge-ge ê zî ma rê çî şawenê. Mesela, birêz Mehmed Yildirimî hûmara diyin ya kovara fanzînî Ver bi Roc şawita. Yew zî mektube nuşta. Mektuba xo de mi ra vano, “Ombaz, sanırsam siyasal ve ideolojik hatta farklı noktalardayız. (…) Siyasal olarak farklı noktalarda olsak da bir noktada birleşiyoruz; bu da Zazakî/Kirmanckî dil çalışmaları alanıdır.” Gama ke mi nê îfadeyî wendî zî ez xo rê peşmirîyaya. Çunke îfadeyê “farklı nokta” de “ötekileştirme” esto. Û xora nuqtaya ke ma resenê pê, ey gore, milîyet û ziwanê ma nîyo, tena xebata ziwanî ser o ya. Fehm û zîhnîyetê zafê sîyasîyanê ma wina yo!

Zafê mensubê rêxistinanê kurdan eynî sey xuyê eşîrtîya kane, wina kenê. Wazenî ellemeyê cîhanî be, yan zî yew dadî û yew babî ra be, tena seba ke ti rêxistina ey ra nîyî, to “öteki” hesibneno. Çekuya “ombaz/heval”î zî manaya xo ya normale de nîya!

Da-vîst tarîfê neteweperwerîye estê; nînan ra netewerperwerîya ke tede nîjadperestî esta xirab a. La êyê bînî pozîtîf ê, meşrû yê. Mi zî tim xo neteweperwer/kurdperwer dîyo; ez xo mîyanê tarîfê “neteweperwerîya medenî” de vînena. Û ez heme şarê xo ra, heme kurdan ra hes kena. Mi caran kurdî kategorîze nêkerdê, mi nêvato no sayin o, o bîn xayin o! Mi rê baş yan xirab, kurd kurd o; eke kurd bo, ma eynî gonî ra yê. Elîşêr û Zerîfa zî kurd ê, Rayber zî kurd o. Elîşêr û Zerîfa xora zanaye yê, qehreman ê. La mi ra bêro ez Rayberî cehalet ra, destê dişmenî ra vejena. Xulasa sey rêxistinan ez tu kurdî nêerzena, înfaz nêkena, îmha nêkena. Endamê kamcîn rêxistine benê wa bibê, verara mi de cayê heme kurdan esto. Na mana de, fikr û sîyasetê mi sîyaset û îdeolojîya rêxistinanê kurdan gênê xo zere. Helbet însanbîyayîş zaf muhîm o la mi rê milîyet esas o; yani “benim ortak noktam” milîyet o.

Eke rêxistin, partî yan zî teşkîlatêkê kurdan xizmetê kurdîtîye kenê, ez zî kena, tîya de “farklı nokta” çin a, ganî ma “farklı nokta” de nêbin. Ha, eke rêxistinî yan zî endamê rêxistinan xo ra şubhe kenê ke xizmetê milet û milîyetê xo de nîyê, a game hevalo delalî rast vano! Yanî kesê ke xizmetê welatê xo, miletê xo, milîyetê xo, nasnameyê xo, kultur, huner û edebîyatê xo kenê, helbet ma cîya nîyê. La ancî zî, bi vateyê înan “farklı noktada olsak da” ez înan nêerzena, ez înan nêkena “öteki”.

Yewna ferq mîyanê min û rêxistinan de esto. Ê tim vanê ma şarî xelisnenê, azad kenê. La çîyo ke aseno rêxistinî tena şarî dekenê binê kontrolê xo. Coka mi gore rêxistinan rê şar “arac” o, rêxistine “amac” a! La mi rê, şar bi xo amac o. Mesela, “zazakî” zî seba mi seke camêrd vano “dil çalışmaları alanı” nîya, mi rê “arac” zî nîya, “amac” bi xo ya.

Kovara fanzînî ke embazî mi rê şawita de gelêk cumleyê ey xelet ê. La ez tîya de tena yewe ser o vindena. Wina nuşto: “Pawitişê ma no embazan ra zaf o.” Tîya de xeletîya gramerî, ganî zemîrê îşaretî “no” ney “nê” bo, çunke çîyo ke îşaret beno zafhûmar o. Feqet esasê xo de mentiqê cumle tirkî yo. Yanî wazeno vajo “Bu arkadaşlardan beklentimiz çoktur.” Coka zemîr zî wina yewhûmar (bu: no) şuxulnayo. Çunke tirkî fikirîyeno! Gama ke ma cumleya ey açarnin tirkî ser, wina bena: “Bekleyişimiz/beklememiz bu arkadaşlardan çoktur.” Wexto ke mi wend, mi wina fehm kerd ke “pawitişê” înan hevalan ra zêdeyêr o, hîna zaf o. Eke mi tirkî nêzanayne, mumkin nêbi ke ez bizanî ha se vano. Çunke “pawitiş”ê ma tirkî de beno “bekleme/bekleyiş”, nêbeno “beklenti”.

Baş o, yew îfadeyo winasî ziwanê ma de senî vajîyeno? Ma eşkenê vajin “Nê hevalan ra hêvîya ma zaf a.” “Ma nê hevalan ra zaf çî hêvî kenê.” “Ma nê hevalan ra zaf çî pawenê.” La tu kes nêvano “Pawitişê ma no embazan ra zaf o.”

Camêrd vano, “… bir noktada birleşiyoruz; bu da Zazakî/Kirmanckî dil çalışmaları alanıdır.” Ez vana, esas ma na nuqta de yew nîyê! Çunke çîyo ke o keno “dil çalışmaları” nîyo. Nika yew tirk bi tirkî yew mektube yan yew nuşte binuso yan zî yew hîkaye binuso, no beno “dil çalışmaları?” Mi gore “dil çalışmaları” yewna çi yo!

Nuştişê bi kurdkî zî hem baş hem xirab o. Senî? Eke nuştiş rast bo, kokê xo ser o bo, baş o. Ney, eke xelet bo, sey qiseykerdişê turîstan bo, zerarê xo esto.

Rêxistin û siyaset û îdeolojî zî wina yê. Eke rast bê, faydeyê xo esto, eke xelet bê, kokê xo zerar o.*

____________

*Newepel, Rojnameyo Kulturî, Hûmare 68, Dîyarbekir, Teşrîna Verêne 2014, r. 2