Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-69

Bî hîrê serrî ma benê şahidê şîdetêkê hovî ke hîna zaf Sûrîye de dewam keno. Hema vajê ke her roje bi desan însanê sivîl yan çekdarî şer de kişîyenê. Ma nêvînenê û nêzanê ke nê însanî senî kişîyenê, tena ma xeberan ra reqeman eşnawenê. Labelê tora înternetî de, networkanî sosyalî yê sey Facebook, Youtube û ê bînan de ma bi çimanê xo vînenê.

Êyê ke qetlîam kenê, demeyê kiştişî de ancenê kamera û sey vîdeo înternet de vila kenê. Badê ke vîdeo kewt înternet, êdî her kes eşkeno kopî bikero yan zî lînkê ey bigîro û profîlê xo de vila bikero. Bi no qayde her cayê dinya de her kes eşkeno seyr bikero.

Helbet cayêk de herb, şer û pêrodayîş bibo kiştiş zî esto. Çîyo ke hetanî nika ma zanayne, di hetê ke yewbînan de şer kenê, zemanêk bi şimşêr û kalmeyan la nika bi çekanê sivik yan giranan, heta hewa ra bi teyareyan yewbînan bombarduman kenê. Kam ke nêeşka xo bipawo, kam ke kewt ver, bi derba guleyî yan bi parçeyê şarapnelî birîndar beno û dima zî mireno. Labelê şero ke Sûrîye de beno qet wina nîyo! Însanê hovî bi wehşîtîya ke kesî nêdîya însanan kişenê ke merdim nêeşkeno qal bikero.

Grûbê îslamî yê sey En-Nusra, bitaybetî mensûbê DAIŞî gama ke yew bi yew yan bi komelî merdiman kişenê, bidetay ancenê kamera û sey vîdeo înternet de vila kenê. Xora nê grûbî resenê kamca, eynî sey yecuc-mecucî kerra kerra ser o nêverdanê, her çî wêran kenê.

Mi bi xo hetanî ewro gelêk vîdeoyê winasî seyr kerdê. Zafê înan de psîkolojîyê merdimî xeripîyeno. Coka ez bi xo nêwazena bivînî la merdim senî ke keweno înternet, her roje çend vîdeoyê neweyî vejyenî vernîya merdimî.

Mesela, nê vîdeoyan ra yew wina yo: Hewt-heşt çekdarê DAIŞî beyraqa xo ya sîyaye ke nameyê Homa û pêxamberî ser o nuşto, gênê û wenişenê pîqabêk. Yabanêko tenha de rayîro hîra yê asfaltî ke di şerîtî yo, birnenê. Biney badê, wet ra çar hebî tir kamyonî têdima yenê. Çekdarê DAIŞî înan danê vindarnayîş, şoferan anê war, binê versîya yew kamyone de danê roniştiş.

Zaf eşkera yo ke şoferî merdimê sade yê, xo rê rizqê tutanê xo dima yê, eleqeyê înan bi rejîmî yan sîyasetî çin o. Îhtîmalêko pîl bar kirişto berdo yew bajar û ageyrayê. Çekdarêk ke rî û herdişa ey qasê di vincewî derg a, înan ra persê nimajê serê sibayî keno ke çend rekatî yo. Yew şofer vano “Panc rekatî yo.” Di şoferê bînî zî sey ey vanê “panc” la o peyên vano “Di rekatî yo.” O ke vano di rekatî, ey cîya kenê. La her hîrêyê bînî seba ke nusayrî yê, derheqê detayanê nimajî de wayîrê melumutî nîyê. Çekdarî înan benê refujê mîyanî rayîrî de danê roniştiş.

Şoferan ra yew fetilîno ke xo ra pey biewnîyo hela se beno. La çekdarê DAIŞî pey ra yew lemate çelpneno binê goşê ey ra. Û her hîrêyine uca bi vengê “Ellahûekber!” danê fekê guleyan kişenê. Dima fetelînê her hîrê tiran veşnenê û wenişenê pîqaba xo, bi keyfweşî ageyrenê şinê.

Heme çî mîyanê des deqayan de beno.

De wina hesab bikin, no vîdeoyo ke ez behs kena, goreyê ê bînan ra kiştişo tewr masum o.

Tena DAIŞ ney, ge-ge grûbê bînî zî vîdeoyan vila kenê. Çend rojî verê cû, mi yew vîdeo dî ke Kobanî de ancîyayo. Badê ke teyareyê DYA mehlayê ke çekdarê DAIŞî tede yê bombarduman kenê, çekdarêkê DAIŞî bi nameyê Ebdulahdî Muhemed hetanî sîneyê xo binê betonî de maneno. La sereyê ey teber ra yo, nêmireno. Hevalanê ey o war o verdayo remayê.

Êyê ke verî resenê ser, mensubê Şems El-Şîmal yê Tabûra el-Hurrîye ya Artêşa Azad ê ke Kobanî de paştgirîya kurdan kenê. Nînan ra yew çekdar, moloz û betonî wedareno ke çekdarê DAIŞî bixelisno. O mîyan de zî ewnîyeno kamera ra û vano: “No merdim mensubê DAIŞî yo ke ameyê ma bikişê. La ma do ey binê betonî ra vejin, bixelisnin û tedawî bikin.” Mensubê DAIŞî vano “Hevalanê mi ez no hal de verdaya, şî. Homa şima ra razî bo.” Peyê kamera ra vengê yewna merdimî yeno, vano, “No dişmenê şima yo, qey ti ey xelisnenî?” Kurdo ke ey xelisneno vano, “Ferqê ma û înan no yo. Ê kişenê ma xelisnenê.” Û mensubê DAIŞî ra perseno vano “Ti qey ameyî tîya, dê vaje? Biewnî, şima çi ard ma sere! La ma to xelisnenî.”

Porê mensubê DAIŞî eynî seke tirkî vanê “arap saçı”, o qayde yo; gijvar, heme têro alozîyayo. Kurd, destê xo erzeno gijikê eyê ke qasê di vincewî derg bîyo û vano “Ey alem, ey însanîyet. Dê hela biewnîn sîfetê nê merdimî ra. Însan xo wina keno?” Keso ke kamera de nêaseno la vengê ey yeno, vano “Nameyê îslamî ser o qisey kenê la xebera nînan îslamîyet ra zî çin a. Îslam vano, nîfaq demekîn mîyanê muslumanan, însanan seremebirnîn. La nê merdimî kenê, nê terorîst ê…”

Hema ke vîdeo nêqedîyayo, kurd ancî bi destan beton û molozî dareno we, lebitîyeno ke endamê DAIŞî tengane ra bixelisno.

No sehneyêko heqîqî yê herbî yo. Û helbet zaf zî însanî yo. Yanî eke merdim însan bo, herb de zî însan o. Eke merdim hov û wehşî bo, helbet demeyê sulhî de zî wina yo. La demeyê herb û pêrodayîşî de eyar ra vejyeno.

Homa başan hîna baş bikero. Zaliman, hov û wehşîyan, fehşan zî îsleh bikero.

Mesrefê metbea yê na hûmare, nuştoxê ma seyda Hemîd Hozanî da. Ma ey rê zaf sipas kenê.*

____________

*Newepel, Rojnameyo Kulturî, Hûmare 69, Dîyarbekir, Teşrîna Peyêne 2014, r. 2