Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-73

Tarîxê însanîyetî de televîzyon îcadêko zaf muhîm o. Ma kurdî seba ke wayîrê dewleta xo nîyê, coka ma zaf erey dest bi karê televîzyonî kerd. Herçiqas nika gelêk televîzyonê kurdan estbê zî hetê kalîte ra yê miletanê bînan ra zaf apey ê.

Kanalê televîzyonî yê kurdan o tewr verên Med Tv hamnanê 1995î de Ewropa ra satelaytî ser ro dest bi weşane kerd. Ez vana qey polîtîzebîyayîşê kurdan de rolê nê televîzyonî zaf esto.

Ê wextan cîhazê weşana satelaytî hema newe îcad bibî û mîyanê şarî ra vila bîyêne. Serê banan de, serbanê apartmanan de vera-vera tewqê satelaytî zêdîyayne. Polîsan eştêne keyeyan ser, cîhazî şikitêne, serê banan de tewqî pelixnayne, şarê keyeyî îşkence kerdêne ke çira Med Tv temaşe kenê. Ewnîyayî ke nêeşkenê vernî bigîrê, demeyêk dest pêkerd sînyalê xeripnayîşî eştî frekansî ser û dîmenê kanalî dayî têmîyan ro. Xulasa se kerd nêkerd nêeşkayî vernî bigîrê.

Mi temaşekerdişê Med Tv ra, xaseten bi kurdkî goşdarîkerdişê xeberan ra zaf heyecan girewtêne. (Nika rîyê xeripnayîşê ziwanî ra, rîyê ziwanê naylonî ra ez hende temaşe nêkena.)

Tam nîno mi vîr çi xebere bî la yew xebera ke Med Tv de weşanîyabî de bineyke xeletî estbî. Ez şîya mi postaxane de telefonê ankesorî ra merkezê Med Tv rê telefon akerd. Zana Serîn ke şan de bi kurmanckî xeberî wendêne, ey cewab da. Ma bineyke suhbet kerd, dima mi ra va “Dîyarbekir de yew merdimo ke ma ge-ge ci ra melumat bigîrin çin o. Gelo ti eşkenî hetê ma bikerî?” Mi va “Eke şima mi deşîfre nêkerê ez eşkena.” Bi no hawa reya verêne têkilîya mi Med Tv dir virazîya.

Mi numreyê telefonê dikanê xo da înan. Seba ke tehqîqatan de tesbît nêbo ke ez Ewropa geyraya coka mi înan ra waşt ke hertim ê mi bigeyrê. Û mi dest pêkerd, seba Med Tv xeberî viraştî. Ma vajin ke Dîyarbekir de numayîşêk bîyêne, mesela, yewê gulane de roja karkeran pîroz bîyêne, ez bi xo şîyêne beşdar bîyêne. Mi heme çî nêzdî ra teqîb kerdêne, goşdarî kerdêne, mi bi nimitkî not girewtêne. Yan zî partî bi xo yew numayîş organîze kerdêne, çîyê ke mi dîyêne yan eşnawitêne mi heme not kerdêne. Dima ez ameyne dikanê xo de niştêne ro. Mi dest pêkerdêne metnê xebere bi kurmanckî nuştêne. Çend rey mi biveng wendêne, eke cayêk de xeletîya mi bibîyne, mi raşt kerdêne. Bivengwendiş de mi tonê vengê xo, telafuzê xo heme eyar kerdêne.

Şan de, teqrîben saetêk verê ke xeberê şanî dest pêbikerê, merkezê Med Tv ra mi geyrayne. Mi berê dikanê xo girewtêne, mi dest pêkerdêne çend deqayan de xebere wendêne. Seba ke verê cû mi metnê xo amade kerdo, ez ser o xebitîyaya, coka mi fesîh û zelal xebere pêşkêş kerdêne. Peynî de zî mi sey îmza vatêne “Roşan Lezgîn, Medt Tv, Amed”. 

Ge-ge zî demeyê dayîşê xeberan de ez bi hawayêko zindî beşdar bîyêne, înan mi ra derheqê tayê detayan de persî persayne, mi zî cewab dayne. Yeno mi vîr, gama ke mi xebere amade kerdêne, mi texmîn kerdêne ke do kamcîn persan bipersê, coka mi tayê cewabê texmînî verê cû ra amade kerdêne. Ge-ge zî mi fikrê xo sey şirove îlawe kerdêne.

Xeberê ke şan de saete hewt de pêşkêş bîyêne, dima saete yewindesê şewe de sey tekrar dîyayne. Mi o wext vengê xo goşdarî kerdêne. Mi vengê xo ra, hawayê pêşkêşkerdişê xebere ra, bitaybetî gama ke peynî de mi îmzaya xo vatêne ra zaf keyf girewtêne.

Hewte ra reyêk zî ez beşdarê programê Vengûvaj yê Qemer Soylemezî yê kiramanckî bîyêne. Seba programê Vengûvajî, o hewte welat de se bîyo çi qewimîyayo, mi bi şeklêko panoramîk xulasaya xeberanê hewteyêk amade kerdêne, ge-ge mi tay zî fikrê xo îlawe kerdêne û wina dades deqayî qisey kerdêne.

Dima mi goşdarîya tekrarê programê Vengûvajî zî kerdêne. Ancî mi zaf keyf girewtêne. Ma vajin gama ke taximê futbolî yê miletêk turnuvaya kupaya cîhanî de şampîyon beno, o milet senî keyf keno, ez zî wina şa bîyêne, hîsîyatê min ê neteweyî zaf berz bîyêne.

Ê wextan her roje Dîyarbekir de çend tenî yan îşkence de yan kuçeyan de ameyne kiştiş. Rêxistina paramîlîtere Jîtemî merdimî remnayne. Her ca şer û pêrodayîş bi, welat mîyanê adirî de bi, xezeb varayne. Wina rojê zaf zehmetinî bî. Dewleta tirkan teyr û tûrî, morcelayî bîle kontrol kerdêne. Yanî her kes binê teqîbî de bi. Kes nêeşkayne bê xebera dewlete nefes bigîro. Demeyêko wina teng de mi Dîyarbekir ra seba televîzyonê yewin yê kurdan bi vengê xo, bi hawayêko zindî xeberî pêşkêş kerdêne.

Mi xo zaf baş pawit la demeyêk ra pey şarê ma yê ke ameyne partî, înan ez eşkera kerda. Ez o wext Hadep de îdarekar bîya. Mi qet tirkî qisey nêkerdêne. Înan vengê mi ra, hawayê qiseykerdişê mi ra tey vetbi, o ke Dîyarbekir ra Med Tv rê xeberan waneno ez a.

Ez rojêk ameya partî, mi dî yewî va “Heval, ti zaf weş kurdî qisey kenî, ti xeberan weş pêşkêş kenî.” Mi înkar kerd, mi va “Ez nîya!” La mi ewnîya, êdî kewto fekê zaf kesan ke ez xeberan pêşkêş kena. Mi bi xo qet yew rêçe yan yew delîlo ke îsbat bikero mi Med Tv rê xeberî wendê, xo dima nêverdabi. Seba ke ez xo nêdî dest ez mecbur menda mi o kar caverda la ancî zî zaf ser de nêşi, dewlete sere na mi ser…

Wexto ke ê rojî yenê mi vîr, ez hem şa bena hem mehzun bena. Ez mehzun bena çunke zafê nê merdimanê ke nika ha vernîya miletî de, o wext cesaret nêkerdêne vajê ma estê yan çin ê.*

____________

*Newepel, Rojnameyo Kulturî, Hûmare 73, Dîyarbekir, Adare 2015, r. 2