Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-76

Serranê hewtayan ra hetanî ewro mi zaf weçînayîşî dî. Wexto ke ma dewe de bî, hetê ma de da-des dewî yew muxtarî hesibîyayne. Dewa ke mekteb tey estbi, sey merkezê muxtarîya nê heme dewan bî. Şar şîyêne rayê xo mekteb de dayêne. Tena camêrdî şîyêne, hem rayê xo hem rayê cinî û dadî û wayanê xo eştêne sandiqe û ameyêne. Eke wextê kar û xebate bîyêne, lez şîyêne lez ameyne. Waştişê xo ra ney tersanê xo ver şîyêne ray dayêne. Pêhesîyaybî keso ke nêşiro serê sandiqe ray nêdo ceza weno.

Weçînayîşê muxtarê dewanê ma ser o ge-ge qiseykerdiş bîyêne la ehemîyetê weçînayîşê partîyan qet çin bi. Ê wextan weçînayîşê pêroyî hîna zaf mîyanê di partîyan de vîyartêne. Yew partîya Ecevîtî, yew yê Demirelî bî.

Weçînayîşo biheyecan ke yeno vîrê mi, 1978 de weçînayîşê serektîya beledîyeya Dîyarbekirî bi. O wext êdî keyeyê ma merkezê Diyarbekirî de bi. Weçînayîş aşma edare de bi. Mehdî Zana, sey namzedo xoser nameyê kurdîtîye ser o beşdarê weçînayîşî bi û qezenc zî kerd. Dîyarbekir tena zereyê bedenî û semtanê Yenîşehîr, Baxleran û Şehîdlixî ra teşekul bi. Ê wextan weçînayîşan de kulturê mitîngî çin bi. Kampanyaya weçînayîşî hîna zaf bi zîyaretkerdişê esnafan û keyeyan vîyartêne. Yanî kesê ke namzedîya xo nayêne ro, mîyanê şarî ra geyrayne; esnafî, pîlê mehla zîyaret kerdêne.

Kampanyaya Mehdî Zanayî êyê bînan ra rengîntir bî. Zafê kuçeyan de wina sey îkonî resimê Mehdî Zanayî dêsan de neqişnaybî, nat û wet tayê sloganê çepgirîye nuştbî. Ancî sey vilawekanê basîtan îlanê destî vila kerdêne. Yanî sey nikayî qîrî û qerebalix, hime-him û gime-gim çin bî.

Yew embazê mi Amerîka de ciwîyeno. Ey mi rê behs kerd. Uca demeyê weçînayîşî de mitîng û numayîşî çin ê. Mitîngî seba girewtişê heqêk hetê şarî ra sey numayîşî virazîyenê. Namzedî fotografanê xo nêdusnenê dêsan ra, qirêjî, gend û gemare çin a. Kamcîn partî yan namzed derûdor qirêj bikero, çopê xo birijno, puanê înan kemîyenê. Namzed yan zî partî hîna zaf televîzyon, radyo û rojnameyan de xo îfade kenê, behsê projeyanê xo kenê û şarî ra ray wazenê.

Par aşma nîsane de ma şîbî başûrê Kurdistanî, uca weçînayîş estbi. Kulturê mitîng û numayîşî uca zî çin bi. Kuçe û kolanan de flama û beyraqê partîyan aliqnîyaybî la dêsan û cayanê bînan wa dusnayîşê afîş û fotografanê namzedan çin bi. Eynî sey bîlbordanê ke ma zanê, fotografê namzedan zereyê çarçewa de, sey lewheyî kîşta rayîranê teberê şaristanî de çikitbî. Roja ke weçînayîş biqedîyo, her kes şino bîlbordê xo hewanano. Weçînayîşî dima kuçe û kolanan de, dêsan wa yew rêçe yan gend û gemar nêmaneno.

Demeyê weçînayîşan de hetê qirêjkerdişê dorûverî ra, hetê qîreqîr û qelebalixî ra Tirkîya, bitaybetî zî bajarê ma kurdan, hîna zaf zî Diyarbekir de weçînayîş yew felaket o! No felaket yan zî tofan, tewr tay aşmêk bi heme heybetê xo dewam keno. Tirkan de yew qale esta, vanê "Herkes sakız çiğner, ama çingene kızı tadını çıkarır!" Yani her kes vînce caweno la keynaya aşike tehm ra vejena. Ê ma zî wina yo!

Bi desan partî beşdarê weçînayîşî benê, ancî her bajar de muheqeq çend kesî zî sey namzedê xoser beşdar benê. Senî ke bazarê îşporta yê Îstanbulî de rotoxî heta ke ci ra yeno qirika xo dirnenê, qîreqîr kenê ke muşterî hetê înan wa biewnîyê, eynî bi no qayde, partî û namzedê xoserî zî hoperloran, amflîkatoran erzenê minibus û otobusan ser, hetanî volumê tewr peynî veng akenê, serê sibayî ra hetanî şan kuçe nêmaneno tey geyrenê. Qîr, qîr, qîr!... Nat û wetê cade û kuçeyan de veng gineno betonê apartmanan ro, zimeno, beno desqat. Mumkin nîyo ke merdim vera nê vengî de bihewîyo yan sakîn bimano.

Her partî gereka heme bajaran de mitîng bikero, şêlikê xo binawno. Terefdarê partî eynî sey bola pesî yew ca de kom benê. Namzed û serekê partî bikixê zî şêlik çepikan ceneno ha ceneno. Wesaîtê ke şinê mitîng, wesaîtê terefdarê partî heme têdir korna cenenê ke roja heşr û mehşerî bena ra. Rayîrê ke meydanê mitîngî ra vîyarenê heme yenê girewtiş. Temamê trafîkê şaristanî serûbin beno. Tabî nê hengameyî de cuya şaristanî serûbin bena, her çî gineno têmîyan ro. Gama ke mitîng qedîyeno zî, êdî meydan meydan nîyo çopxane yo; her ca mîyanê zibl û gend û gamere de yo. Ti vanî qey uca herb vejîyayo.

Ti verê xo danê kamca, rîyê heme dêsan, dîregê elektrîkî, trafoyî, kolonê pirdan, vîyadukî, axir kamca ke esto fotografê namzedan, afîşê partî dusnîyaye yê. Qasê vizikêk bîle ca veng nêverdanê. Manzarayêka hende qirêje virazîyena ke zerrîya merdimî ci ra qelibîyena. Nê fotograf û afîşî heme bi şîrêz dusnenê dêsan wa, hetanî yewna weçînayîş wina manenê.

Ziwanê sloganan ke afîş û pankartan ser o nuşte yo, ziwanêko rîjît, xag. Hela mevajîn ke sloganê kurdkî! Hende xelet nuştê ke huyayîşê her û kutikan pê yeno. Xora çend slogananê çewtviran ra teber tu reng û boya kurdayetî zî weçînayîşan de çin a. Weçînayîş eynî sey terefdarîya klubanê futbolî yo, kamcîn taximî qezenc kerd, o yo. Uca ra wet tu çîyêk çin o.

Şefeqê sibayî yan nîmeyê şewe, ferq nêkeno. To hew dî ke berê to gina pero, zîl cenîya. Ti ber akenê, destê înan de broşurî, çend mîlîtanî verê berê to de tîk vindenê. Broşuran danê to û vanê ma filan partî ra yenê, yan ma seba filan namzedê xoserî yenê. Şima rayê xo bidê ma ha! Yew nîyo, di nîyê, hîrê nîyê…

Emser Diyarbekir de yewna edet rast kerdo. Partîyê îslamîstî nimajê îşa yew camîya bajarî de kenê, badê nimajî vejîyenê kuçe, hetanî nêmeyê şewe kuçeyan ra geyrenê, sloganan reyde numayîş kenê. "Ella hey!" kenê. Vanê "Tekbîr!..." Û dima "Elahuekber!..." Qîrîya înan ra ra tutê qijî zereyê keyeyî de zarteqîn benê. Na senî dîndarî ya! Dîn senî beno partî?

Qey êyê bînî vindenê! Ti ewnînê şewa badê pey na rey êyê bînî hetanî nîmeyê şewe kuçan ra geyrenê, numayîş kenê.

Weçînayîş qedîyeno, na rey keyf û şayî dest pêkena ke çi keyf, çi şayî! Hende fişekê hawaî, patpat, maytap û çekê raştkênî yenê teqnayîş ke ti vanî qey herbê cîhanî yo. Wesaîtî hindava xo de hetanî serê sibayî korna cenenê. Cinîyê ke vejîyenê balkonan quşxane û beroşan danê pêro. Holîganîye, qîrî, qelebalix, tilîlî…

Welhasil heta ke gîtê weçînayîşî yeno û vîyareno ma helak benê.*

____________

*Newepel, Rojnameyo Kulturî, Hûmare 76, Dîyarbekir, Hezîrane 2015, r. 2