Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-78

Çendeyêk verê cû, di kokimê hetê ma ra, park de rastê mi ameyî. Ez baş nêzana la emrê her diyan zî hewtay ra cor o. Ma persê yewbînan kerd, hal-xatir persa. Mi ewnîya cêbê mi de şeker esto, mi her yewî rê yew şeker da. Înan bi keyfweşî şeker girewt, zerrî ra peşmirîyayî. Dima va, "Hela bêre ronişe ma to rê behsê xo û şekerî bikin." Û yewî wina dest pêkerd:  

"Çi semed ra bîyo, senî bîyo ma nêzanê la bab û kalan ra mîyanê barixa ma û yê nînan de dişmenî estbîya. Senî ke mal û milkê bab û bapîran sey mîrasî întîqalê lajan û tornan beno, na dişmenîye zî eynî wina nesl ra bi nesil ma rê mîras mendêne.

Çîyo baş, na dişmenîya de kiştiş çin bi, tena yewbînan de sere antêne; yewbînan de qisey nêkerdêne, selam û merheba nêdayne yewbînî, ne keyna dayne yewbînan ne ardêne. Şîn û şayîyan de werdê yewbînan nêwerdêne, heta mîyanê hêgayanê yewbînan ra zî nêvîyartêne.

Na dişmenîye her di barixan ra sînorkerde nêbî. Dewanê bînan ra merdim û xinamî û eqrebayê yew barixe, seba barixa bîne tam nêbo zî nîme dişmen hesab bîyêne. Mesela, tewr tay verê eqrebayanê barixa bîne de her çî qisey nêkerdêne. Çunkî zanayne, çîyo ke qisey beno do şiro bireso goşê barixa dişmene.

Belê, kiştoxîye û kiştiş mîyanê her di barixan de çin bi la verêna zaf rey pêrodayîş bîyo. Bi dar û kerra û çuweyan yewbînan hencirnayo, kal û kutê yewbînî veto. Zaf rey yewbînî gonî û gonîşêr de xemilnayo; sereyî şikîyayê, esteyî ca ra vejîyayê. Eke firsendê xo dîyo, binî dir zerar dayo mal û milkê yewbînî. Xulasa yew reqabeto xewfin mîyanê her di barixan de estbi; hertim hesabê yewbînan kerdêne, xo yewbînan ra pawitêne.

Serrêk destê mi zaf teng bi, ez kewta binê deyn û dûyî. Bi nîyetê ke ez şirî cayêk de xo rê bixebitî, wisarî ez dewe ra vejîyaya. Ez şîya Dîyarbekir, mi çend rojî nat û wet kerd, la yew karo ke ez bieşkî xo rê pere arêdî nêkewt mi dest. Mi da piro ez şîya Qeyserî, uca kar estbi. Mi xo rê karê dêskarîye peyda kerd, epey pere kewt mi dest. Payîzî mi da piro ez ameya Dîyarbekir, mi keye û kulfetê xo rê kincî, teftal, çî-mî erêna. Otobuse dîrekt nêşîyêne dewa ma. Rayîrê asfaltî ra hetanî dewe ma xo rê peyatî şîyêne. Asfalt ra hetanî dewe qasê saetêk rayîrê peyatî bi.

Ez otobuse ra ameya war, teftalê mi, pêlekî ha mi dest de, ez ver bi dewe şina. Şeş-hewt aşmî yê ke ez dewe ra vejîyaya. Qaso ke mi bêrîya keye û kulfetê xo kerda hende zî mi bêrîya welatî û însananê ma kerda. Ez kena ke dar û kerrayan verar bikerî. Serê rayîrê mi de, bineyke rayîr ra averê, yew dere de bîrêk esto. Hamnanî awa ê bîrî zaf serdin a. Ez bibîya teyşan, mi va ez şêrî xo rê awe bişimî hema rayîrê xo dewam bikerî. Ez resaya serê bîrî, mi ewnîya ke no camêrd çuwe ha dest de û cor de hetê mi wa yeno. Hîra-hîra gamî eştêne û ver bi mi ameyne. Mi şêlê ey ra o şinasna.

Barixa ma û yê înan yanî dişmenê yewbînan ê. Şikîya qelbê mi, eke bêro bireso mi, çîyêk keno mane, belayê xo saweno mi, pêrodayîş vejeno. Ez destveng a, yê ey, çuwe ha dest de. Wilay no dere de hincikê mi vejeno, mi perîşan keno. Tersan ra mi awe nêşimite. Mi hema teftalê xo girewt û ez kewta rayîr. Labelê a esna de, ez nêzana tersan ra bi, eke însanîyet ra bi, mi pêlekê xo ra yew şeker vet û serê bîrî de, tehte ser o na ro. Û lezûbez ez uca ra kewta dûrî, xo rê bi selametî şîya resaya keyeyê xo."

Camêrdo bîn ke bi rîyêko peşmirîyaye goşdarî kerdêne, na rey ey dest pêkerd, va:

"Mi ewnîya pêlek û teftalê ney ha dest de, cor de yeno bîrî ser. Ez zana ke rewna ra şîyo teber, şîyo xebate. Rîyê a dişmenîya ke ma rê mîras menda ra xirabîye kewte qelbê mi. Mi va, ez şirî, dere de ey biqefilnî, çîyêk bikerî mane, yan vatişêk bierzî ser. Eke vengê xo kerd, ez çend çuweyan biancî pira, bineyke canê ey nerm bikerî. La ez nêresa ey, destê mi ra xelisîya. De mi va, ez hetanî tîya ameya, ez xo rê şirî bîrî ser awa xo biwerî. Ez resaya serê bîrî, mi ewnîya yew şekero loqumin ke mîyanê kaxidî de pişte yo, ha serê bîrî de, tehte ser o ronaye. Verî mi va belkî pêlekê ey qul bîyo, şeker kewto war. Mi şeker eşt xo fek, werd. Tehmê ey zaf weş bi. Mi emrê xo de çîyêko hende weş nêwerdbi.

Badê, ez fikirîyaya, mi va, willay no şeker pêlek ra nêkewto war, ey bi zanayîş seba mi uca serê tehte de nayo ro. Çunke ey dûrî ra ez dîya.

Ez zaf ser o fikirîyaya. Peynî de mi bi hawayêko qetî bawer kerd ke no şeker xo rê bi xo pêlekê ey ra nêkewto war. Ey bi destê xo, tam cayo ke do biaso de, wina weşik seba mi ronabi. Yanî dişmenê mi, mi rê şeker îkram kerdbi. Ez zaf xo ra şermayaya. Dê hela biewnîn, çuwe ha mi dest de, ez lez kena ke dere de ey tena biqefelnî û bikuwî, hincikê ey vejî. La o mi rê şeker îkram keno.

Ê şekerî a dişmenîya mîratmendîya bêmana ke mîyanê zerrîya mi de sey zinarî asê bibî heme vilişna, kîna zerrîya mi ameye şutiş. Yew şekerî qet nêbo zerrîya mi de kokê dişmenîya se serran arde. La dima dişmenê rastkênî dewê ma heme veşnayî, wêran kerdî. Ma amey kewtî kuçe û kolananê bajaran. Êdî kar û xebate destê ma ra nêna. Ma xo rê yenê park de nişenê ro. Behsê serebutanê xo yê verî, behsê a dişmenîya ehmeqe kenê."

Suhbetê înan rê, hevaltî û dostanîya înan rê zaf keyfê mi ame. Mi va ez meselaya înan û şekerî şima rê zî qisey bikerî. 

____________

*Newepel, Rojnameyo Kulturî, Hûmare 78, Dîyarbekir, Tebaxe 2015, r. 2