Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-8

Gama ke merdim ewnêno tarîxê ma kurdan ra, çeku yan zî termo ke tewr zêde ameyo vatene, “yewbîyayîş (yekîtî)” o. Zafê şîîran û hîkayanê edebînê ma de, vatiş û şîretanê rîsipî û sîyasetkaranê ma de termê “yewbîyayîş”î zaf ameyo şuxulnayene.

La mi gore “yewbîyayîş” komelî rê, miletêk rê zaf zî baş nîyo û mumkin zî nîyo! Yewbîyayîş yan zî yekîtî, ancax dezgeyanê leşkerî, teşkîlatanê asayîşî rê munasib o. Mi gore miletî rê “pîyabîyayîş” hîna tebî û rast o, hîna baş o.

Termê “yewbîyayîş” û “pîyabîyayîş” cêra cîya yê. Yewbîyayîş demokratîk nîyo, veng û renganê cîya-cîyayan, meyl û xususîyetanê tewir bi tewiran yê cematî mîyan ra dareno we, cematî dekeno qalibêko teng. Hetta ke yewbîyayîş de zordarî esta. Labelê pîyabîyaş demokratîk o. Pîyabîyayîş de her kes veng, reng, xususîyet û meylê xo paweno. Bi razîyê zerrîya xo beşdarê mucadeleyî beno. Eke nêbo zî, hewna xo rê xususîyetanê xo muhafeze keno. Pîyabîyayîş her çî ser o nêbeno helbet, ganî çîyanê muşterekan ser o bibo. Çîyê muşterekî ke heme hetan, heme grûb û kesan eleqedar kenê, faydeyê heme hetanê ke pîya benê tede esto.

Ez vana, ma kurdî ganî rojêk aver miletê xo tarîf bikin. Çunkî mi hetanî ewro nêdîyo ke netewa kurdan tam tarîf bîya. Mesela, behsê lehçeyan beno la kes nêvano heq û huqûqê nê lehçeyan çi yo. Yanî ganî ma tarîf bikin ke kurdî çi yê? Cemat, komel û grûbê kurdan çi ra yenê pê? Welatê kurdan ça ra hetanî ça yo? Menfîet yan zî berjewendîyê netewî yê madî û manewî yê kurdan çi yê? Eke kurdî sey milet aver şirê, faydeyê grûbanê kurdan hetta ke faydeyê her ferdêkê kurdî tede çi yo?

Badê ke ma bi hawayêko maqul tarîfê miletî kerd, heq û huqûqê her grûbe tesbît kerd, a game ma bingehê pîyaybîyayîşî tesbît kenê. Pîyaybîyayîş edaletî ser o beno. Pîyabîyayîşê elementanê miletêk taktîkî nîyo, stratejîk o; muwaqet nîyo, daîmî yo. O semed ra ganî ma polîtîkaya xo ya netewî zî zelal bikin. Eke polîtîkaya ma ya netewî zelal bibo, a game bellî beno ke kam tena xizmetê grûba xo yan yê heme kurdan keno. Bi no qayde pîyabîyayîşê ma kurdan zî bi hawayêko pêt û timî beno.

Mesela, her kes vano çarine ra yewê nufûsê kurdanê Bakurî kird (zaza) ê. Labelê gama ke merdim ewnêno kanalanê televîzyonanê kurdan ra neke çarine ra yew, se ra yew zî vengê kirdan (zazayan) tede nêno dîyene. Meydan de yo ke yew problemo cidî esto.

Hetanî ewro vengê ma kirdan (kirmancan, zazayan, dimilîyan) sey grûbêka komelkî zêde nêvejîyayo. Ma xususen seba grûba xo kesî ra çîyêk teleb nêkerdo, ma bi xo zî zêde xo rê nêxebitîyayê. La no nêno a mana ke do tim wina bo. Ma seba heqê miletê xo, seba neteweya kurdan mucadele kenê la mîyanê miletê kurdî de zî ma mucadeleyê heqê xo yê grûbî zî kenê. No heqêko meşrû yo. Dezge yan sazgeyê ke goş nêdê heq û huqûqê ma, ma zî goş nêdanê înan. La verê verkan ganî ma bi xo, xo rê bibîn ke ma bieşkin çîyêk biwazin.

Ma hêvîdar ê ke heme reng û vengê netewa kurdan hertim rîayetê heq û huqûqê yewbînan bikê û pîya têwbigêrê.*

_______________

* Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 8,  Dîyarbekir 01-15 temmuze 2011, r. 2