Nuşteyê Edîtorî yê Rojnameyê Newepelî-92

Reye esta yew tesadufo basît yan yew vateyo qijkek bîle heyatê merdimî de zaf çî vurneno…

Birayê min o tewr pîl newe zewicîyeno, yew dewa Entabî de dest bi kar keno. Seba ke uca, mîyanê xerîban de yew pişkurî verê destê înan de bibo, babîyê mi ez girewta berda înan het de verdaya û ageyra. Bi no qayde, 1971 de dewa Oğuzeli Büyük Karacaören de mi dest bi mekteb kerd. Eke tesadufêko winasî nêbîyêne, beno ke heyatê mi temamen yewna hawa biyêne.

Malima ma Edalet xanime yew dersxane de dersa sinifanê yew, di û hîrêyinî dayne. Dersxaneyê ma de hîrê rêzê masayan û sendelîyan estbî, her sinif yew rêze de roniştêne. Mudirê mektebî Mistefa begî zî yewna dersxane de dersa sinifanê çar û pancinî dayne. Dewreyê verinî yê sinifê yewinî de êdî mi wendekaranê sinifê diyinî ra başêr wendêne û nuştêne. Coka malima ma dewreyê diyinî de ez girewta rêza sinifê diyinî de daya roniştiş. Bi no qayde mi serrêk de di sinifî wendî, yanî sinifê yewin û diyin mi yew serre de temam kerdî.

Mi sinifê hîrêyin zî uca wend la birayê mi şi esker. Ma mecbûren ageyrayî dewa xo ya Licê de. Seba ke dewa ma de mekteb çin bi, mi sinifê çar û pancinî yew dewa ke qasê saetêk rayîr ma ra dûrî de wendî. Serd û sipurê zimistanî de, varit û variş de, vewre û puk de mi zaf zehmet dî. La wendiş de ez zaf serkewte bîya. Mi yew kitab reyke wendêne, êdî ezber kerdêne, melumatê ê kitabî mi vîr de mendêne. Malimî çi bipersayne mi tavilî cewab dayne.

Bi teşwîqê malimî ez sinifê pancin de dekewta îmtîhananê mektebê yatilî. A serre temamê Licê ra ma new kesan yatilî qezenc kerd. La xizanî û nezanîye ver, bêwayîrîye ra, kesî qeydê mi nêviraşt. Wendiş destê mi ra şi.

Serra ke mi sinifê pancinî temam kerd, Licê de erd lerza. Ma a serre payîzî bar kerd ameyî merkezê Diyarbekirî. Êdî mi dest bi karkerîye kerd; ez her tewir karê zehmetî de xebitîyaya. Hamnanî ez tevrikê pemeyî de xebitîyayne, zimistanan tehmîrxaneyan de. Dima mi lokantayan de firaqî şutî, komîtî kerde. Ez ke bineyke bîya temam, na rey hamnanan karê birnayîşê tûxlayan de xebitîyaya; karêko zaf zehmet bi. Dima ancî hamnanan ez înşatan de xebitîyaya; mi emeletî kerde, westatî kerde. Zimistanan ez lokantayan de, restorantan de xebitîyaya…

Deman giran bi. Coka ez tim xebitîyayêne, ez caran betal nêgeyraya. Mîyanê hende xebate de ancî zî çimê mi wendiş de bi. Tim binê balişnaya min de çend kitabî estbî.

Mîyanê hende kar û xebate de, mi teber ra dest bi wendişê mektebê mîyanênî kerd. Serra 1981 de ez Ali Emiri Ortaokulu yê Diyarbekirî ra mezûn bîya û mi dîploma girewte. Ez şîya mi Öğretmen Lisesi yê Diyarbekirî de qeydê xwu viraşt. La çimê çinêbîyayîşî kor bo! Ez nêeşkaya dewam bikerî. Çimkî babîyê mi qeza kerdbî, dest û lingan ra bibi, komêk kulfet kewtbi mi mil.

Herçiqas hesreta wendişê mektebî tim zerrîya mi de bî zî her ke mi de şuûrê neteweyî virazîyayne û hîsê min ê milî şîyar bîyêne, mi xwu dewleta tirkan ra, ziwanê tirkî ra dûr dayne. Bi no qayde mi fikrê mektebanê tirkan de wendişî zî xwu zerrî ra vet. Mi qiseykerdişê tirkî bîle red kerd. Zaf rey firsendê memurtîye, îmkanê karkerîya dayreyanê dewlete kewt mi dest, mi tenezul nêkerd.

Nê da-vîst serranê peyênan de zî xwura ez tim mîyanê fealîyetê ziwan û edebîyatê ma de ya. Her ke kitabê mi weşanîyayî û mi xebata xwu ya ziwan û edebîyatî zêdna, bê ke ez biwazî, nameyê mi mîyanê şarî de vila bi, ez ameya şinasnayîş. Qismêko muhîm yê însanan no cadkerdişê mi, na lebata mi teqdîr kerde. Ez înan rê zaf sipas kena, Homa kêmanîya înan nêdo. La qismêkê merdiman zî bi kîbr û fexr, tim bi çimêko tehqîrane ewnîyayî mi ra, ewnîyayî xebata mi ra. Herinda ke vajê yew tuto ke tehsîlê ey çin o nê karan keno, vengê înan ameyne mi, yan zî mi eşnawitêne, vatêne "Roşan? Yaw ilkokul bîle temam nêwendo!"

Axir ez zî yew benîadem a, zerrîya mi zî esta, hisê mi zî estê. Ez nêeşkena vajî vera nê tehqîr û tinazanê nê hawa merdimanê wayîrê nefsê basîtî de ez mutesîr nêbîyêne. Coka badê ke emrê mi resa pancas, kerbê çan û nîçê nê "bidîploma"yan ver, ez şîya mi lîse de qeydê xwu viraşt û bi heyecanê tutan mi dest bi wendekarîye kerd.

F. Nietzscheyî vato "Dejo ke merdimî nêkişo, xurt keno." Ancî yew qala verênanê ma zî esta, vanê "Cîrano xirab merdimî keno wayîrê keyeyî." Yanî gama ke cîrano xirab bi malê xwu; bi tefûtalê xwu, bi qafûqirê xwu, bi kelûpelê xwu cîranê xwu yê feqîrî ser o quretî keno, vera îhtîyacîya cîranê xwu de çikusîye keno, a gama cîrano feqîr hîna zaf zor dano xwû û xeyret keno, hîna zaf cad keno û xebitîyeno ke xwu rê keye bikero, o zî bibo wayîrê malî, wayîrê hacete…

Yê mi zî teqrîben wina bi; "wende"yanê ma, "mamosta"yanê ma bi awiranê xwu yê tehqîrîye bi mi tehsîl da kerdiş; ez kerda wayîrê dîplomaya mektebanê tirkan.

Mîyanê hende karûbarê giranî de wendişê lîse rehet nêbi. Qismêkê dersan, bitaybetî matematîk, geometrî, kîmya û înglîzkî mi rê giran bî. La pancas û di serrîya xwu de ez lîse ra mezûn bîya, mi dîploma girewte.

Ez seba teşwîqkerdiş û ardimê înan cinîya xwu rê, keynaya xwu rê, lajê xwu rê û heme dost û hevalanê zerrîpakan rê zaf sipas kena. Ez wazena emser bikewî îmtahananê unîversîte. Înşalah ez îmtîhan de bi ser kewî, qaso ke mi rê lazim o ez puan bigêrî, ez do dîplomaya unîversîte zî bigêrî.

Belkî şima vajê, şar doktora keno, beno doçent, beno profesor, behs nêkeno, dîplomaya lîse ke êdî tu qîymetê xwu çin o, to girewta, ti ser o nuşte nusenê. Eke şima vajê, ez heta peynî heq dana şima. Yê mi, tena mi waşt ez îsbat bikerî ke merdim bi dîplomaya mektebanê tirkan nêbeno însan!*

______________

*Newepel, Rojnameyo Kulturî, Hûmare 92, Dîyarbekir, Teşrîna verêne 2016, r. 2