Oris Yeno

Wexto ke orisî welatê corî ra yenê hetê Çewlîgî ra, dewa nizdîyê Awgermê Akrage de merdimêko zanaye û alim beno. No zanaye zaf nêşino mîyanê dewijan. Xora keyeyê ey zî teberê dewe de bîyo. Çi gureyê dewijan bibo şinî ey ra persenî. Yew warizayê nê merdimê zanayeyî Mehmed bîyo. O zî binêyke kêmaqil beno. Dewe de çi bibo, çi xeberê neweyî bibî, Mehmed xalê xo yê zanayeyî rê beno. Dewijî yew çî bikerê, verê cû xebere danê zanayeyî, cû dima karê xo kenê. Wexto ke Mehemed şino keyeyê xalê xo yê zanayeyî, xalê ey vano, “Mehekê mi, dê mi rê vaje, eyro kam ameyo dewe, çi xeberî estî?” A roje de çi bîyo, Mehek xalê xo yê zanayeyî rê yew bi yew qisey keno, vano. Dewijî zî çi persê înan bibo Mehmedî ra vanê, o beno xalê xo ra vano. Mehmed nabeynê dewijan û zanayeyî de sey yew qasidî yo. Rojêke dewijî ewnênê şarê corî bi mal û eyelanê xo ha yenê avarda (acêr) şinî. Dewijî vanî:

- Şima bar kerdo se ra şinê, qey şima şinê?

Şar vano:

- Oris ha cor de yeno, ma gan û tutan, mal û dewarê xo xelesnenê, avarda şinî.

Dewijan rê zî ters virazîyeno. Ters keweno zereyê înan. Vanê hela Mehmedî ray kerêne, wa şiro xalê xo ra pers bikero. No oris ha yeno, ma se bikeri, ma zî şêrî welatê cêrî yan ney? Mehmed leze-beze keno, dano piro şino keyeyê xalê xo û tengnefes beno, xalê ey vano:

- Mehekê mi, de vaje, ti ameyê çi, vanî se?

Mehek vano:

- Dewijî vanî oris ha ame, ma se kenê, ma şinî yan ney?

Merdimo zanaye vano:

- Ney Mehekê mi, şo înan ra vaje, ma cayêk nêşinî. Dewa ma hîîîra ya, ma û înan (orisan) rê pîya bes a. Çîyêk nêbeno, taxa cêrîne de wa ê ronişî, a corîne de zî ma ronişenî. Tawa nêbeno, wa bêrî, ma cayêk nêşinî.

Mehemed şino qerarê xalê xo dewijan ra vano. Dewijî tersenê la hewna zî xebera zanayeyî ra nêvejîyênî û dewe de vindenê. Şar cor de yeno, sey laserî hetê cêrî ser şino. Dewijan rê zî yew nîmet virazîyeno. Mileta ke cor de yena, benê vêşan, tutê qijî zî tede estê. Dewijî yew leteyê nanî danê ci, yew mêşna, bize yan zî varekêk gênî. Xenîmetêko gird înan rê virazîyeno. Dewijî pêro benê dewlemend.

Yew pirdo darîn dewa înan ra cor, serî çemî de beno. Macirî yenê serê ê pirdî ra vîyarenî. Dewijan rê yewna firsend virazîyeno. Kamcîn koçber serê pirdî ra bivîyartêne, dewijan înan ra bac girewtêne. Xora mecbur bî, ê pirdî ra ravîyartêne. Çike awa çemî zaf bî. Dewijî ewnîyenê yew cor de nêmend, pêro ameyî vîyartîy û şîy, vanê, qey oris ameyo bîyo nizdî, wina tersenî. Vanê, hela Mehemedî hewna ray kerêne wa şiro xalê xo de reyna xeberî bido, oris ame resa ma, ma nêşinî? Na xebera dewijan reyna beno, xalê xo ra vano. Xal vano:

- Ney Mehekê mi, ma nêşinî. Oris dewijanê ma ra holêr o.

Rojêke yew cinî û hîrê hebî qicê xo bi erebayê gayan yenê serê pirdî. Dewijî serê pirdî de gayan erebe ra kenê, benê serebirnenê, kenî qewirme. Cîneke bi qicanê xo serê ê pirdî de manena. Cîneke nêeşkena erebe bê gayan biherekno, uca ra bero. Aye ra, a cinî û her hîrê qicî aye serdî ver cemedîyenê, uca mirenê. A xebere bena vila, her kes pêhesîyeno. Mehemed na xebere beno xalê xo yê zanayî rê, xalê ey vano:

- Mehekê mi, mi to ra nêva oris hol o, sê dewijanê ma! 

Dîyarbekir, 28.03.2011

__________

Not: Mi na mesela dewa Çimê Hênî ya Dara Hênî ra, fekê mamosta Evdisemed Erdogmuşî ra eşnawita. Vano, na mesela raştekîn a û ameya ciwîyayîş.