Platformê Abantî: Ganî Wesayet Wedarîyo

Platformê Abantî emser reya 22. Abant de bi sernameyê “Wesayet û Demokrasî” kom bi û netîceyê kombîyayîşî de beyanatêk ke 16 madeyan ra yeno pê weşana. Temaya sereke ya beyanatê Platformê Abantî yê 22. hewanayîşê rejîmê wesayetî bi.

Kombîyayîşê 22. yê Platformê Abantî ke rojanê 25-27.06.2010 de Abant de binê sernameyê “Wesayet û Demokrasî” de virazîya, seba tesfîyekerdişê nîzamê wesayetî çareyî amey pêşkêş kerdene. Platform de ame waştene ke brokrasîyê leşkerî bigêrîyo binê kontrolî û peynî ro rewşa şîdetî bêro ardene. Mehkemaya Qanûnê Bingehînî zî ameye îqaz kerdene ke, selahîyetê aye çin o ke îqtîdarî teftîş bikero.

Platform de nê fikrî vejîyay meydan:

• Şîdet vernî ro çarekerdişê meseleya kurdan û aştîya cematkî gêno. Ganî azadîyî hîna vêşî bêrê aver berdene û sîyaseto demokratîk hakim bo.
• Heqê Dadgeha Qanûnê Bingehînî (Anayasa Mahkemesi) çin o ke selahîyetê îqtîdarî bigêro destê xo û îqtîdarî teftîş bikero. Ganî dadgehî bingehêkê meşrûyî de newe re bêrê tenzîm kerdene.
• Brokrasîyê leşkerî û mesrefê artêşe bigêrîyê binê kontrolê demokratîkî û naye ra girêdaye, dezgeyanê ewlehîya teberî de reformê bingehînî bêrê viraştene.
• Vurnayîşê derheqê Yewîyîya Ewropa de seba Tirkîyaya azade zaf muhîm ê. Seba resayîşê bi nê hedefî zî wezîfe keweno milê îqtîdar û muxalefetî ser.

Hetê heme beşdarbîyayoxanê Platformê Abantî ra ame tekîd kerdene ke demokrasîyê Tirkîya binê wesayetî de yo. No wesayet, ne ke tena sey zemînê qanûnî yê huqûqî de esto, esas eynî wext de, qalibêkê zihnîyetî ke zemînêkê kulturê sîyasî ser o ronişto vejêno vernîya ma. Wesayet, bi nê hetanê xo vernî ro şuxulîyayîşê demokrasî gêno û çarekerdişê problemanê sîyasî, sosyal û ekonomîkî yê ke sehaya neteweyî û mîyanneteweyî de estê, zehmetêr keno. Meseleyê sey meseleya kurdan, elewîyan, eqalîyetan, bawerîyan, dîn û wijdanî, azadîya îfade û xo rêxistinkerdişî û meseleyê ke cîrananê Tirkîya reyde estê, rîyê tehakumê wesayetî ra hel nêbenê.

Platformê Abantî seba çerakerdişê problemanê Tirkîya va: “Wesayetkarîye, mîrasêko îdeolojîk yê demeyê tekpartîyîye yo. Na wesayetkarîye dima ra, verî bi qanûnê cûntaya 1961 û aye ra pey zî bi qanûnê 1982 êdî sey sîstemêk kok girewt. Na wesayetkarîye, ganî bi hawayêko qetî û nîhaî bêro tesfîye kerdene.”

Kombîyayîşê 22. yê Platformê Abantî beyanatê xo yê netîceyî de derheqê şîdetê ke meseleya kurdan de bena ser o zî wina va: “Şîdetê ke zêdîyeno, çarekerdişê meseleya kurdan zehmetêr keno û konsensusê cematkî texrîb keno. Vernîya aştîya cematkî de manîyo tewr gird şîdet o.” Coka vengdayîşê vindarnayîşê şidetî ke hetê 32 rêxistinanê cematê sivîlî yê Dîyarbekirî ra dest pêbîyo û dima rêxistinê cematê sivîlî yê Mêrdîn û Batmanî zî destek dayo, hetê Platformê Abantî ra zî ame destek kerdene.

Platformê Abantî waşt ke brokrasîyê leşkerî bigêrîyo binê kontrolê îqtîdarê sivîlî û mesrefê artêşe hetê dezgeyanê demokratîkan ra tesbît bibo. Hewna, ame waştene ke wareyanê mudafea, ewlehî û îstîxbaratî de asîtmetrîyê parekerdişê agahîyan lehê kontrolê demokratîkî de bêro tenzîm kerdene.

Platformî da zanayene ke zihnîyetê wesayetî cuya rojane ser o bi hawayêko rutîn sîrayet keno. Seba wedartişê naye ganî sîstemê mufredatê perwerdekerdişê merdiman newe ra tenzîm bibo. Ganî no mufredat vera her hawayê wesayetî de hesasîyetî aver bero.

Seba ke mîyanê grûb û kategorîyanê cematkî de empatî û dîyalog virazîyo, seba ke rejîmê wesayetî bêro hewanayene, ganî qanûnêko bingehîn o sivîl û demokratîk ke amadekerdiş de heme tebeqeyê cematkî tede beşdar benê, bêro viraştene.