zazaki.net
22 Teşrîne 2024 Îne
Girdîya Karakteran : 12 Punto 14 Punto 16 Punto 18 Punto
21 Sibate 2010 Yewşeme 13:49

Roja Ziwanê Dayîke yê Cîhanî Ameye Pîrozkerdene

[Xebere]
Roşan Lezgîn

Bi munasebetê “Roja Ziwanê Dayîke yê Cîhanî” TEVKURD û komeleya ÇIRA Dîyarbekir de yew aktîvîte viraşt.

Roja 21 sibeta 2010 saete 12.30 de qasê 100 merdim deyîr û sloganan reyde kuçeyê Hunerî yê semtê Ofîse yê Dîyarbekirî de kom bîy. Berdevkê grûbe Selahedîn Korkmazî beyanat da çapemenîye. Dima vilawekê ke bi kirmanckî (zazakî) û kurmanckî amade bibîy, ro şarê Dîyarbekirî amey vilakerdene.

Vilaweka kirmanckî (zazakî) wina ya:

 

ZIWANÊ DAYIKE ESTENE Û RÛMETÊ MA YO

Ey Miletê Kurd!

Roja 21 sibate “Roja Ziwanê Dayîke yê Cîhanî” yo ke hetê UNESCO ra îlan bîyo. Ewro seranserê dinya de merdimperwer û heqparêzî vera asîmîlasyon û nîjadperestîye de, seba pawitişê ziwanê dayîka xo lingan ser o yê. Çunke dinya de hetanî nika zaf ziwanî vindî bîyê û tayê zî verê mergî de yê. Nê ziwanan ra yew zî lehçeya kurdkî kirdkîya (zazakî) şîrin a. Coka ma kurdan rê mana û muhîmîya na roje diqat vêşî ya.

Rîyê dinya de tu însan bê aîdîyet, bê welat, bê esl û fesl, bê kok, bê may û pî, bê ziwanê dayîke nîyo. Her merdim name û nasnameyê xo esto. Nasnameyê merdimî, kokê merdimî, ziwanê merdimî esaletê merdimî yo.

Tu cayê dinya de û tu dewrêkê tarîxî de ziwan, estene û nasnameyê tu miletî înkar nêbîyo. La nê 87 serrî yê ke Tirkîya de kurdî yenê înkarkerdiş; kurdbîyayîş bîyo sûc, qedexe  bîyo. Ziwan û kulturê kurdan bi darê zorî destê kurdan ra gêrîyayo û kurdî ameyê asîmîlekerdiş. Asîmîlasyon sûcê vera merdimîye yo, “jenosîdo sipî” yo, qirkerdiş o. Otoasîmîlasyon (xo asîmîle kerdiş) parçeyêkê nê jenosîdî yo.

Însan bi heq û huqûqê xo însan o. Ziwan, nasname û aîdîyetê însanî, estene û rûmetê însanî, şeref û hissîyatê însanî yê. Ziwanê dayîke heq û huqûqê bingeyîn, heqo tebîî yê merdiman o.

Ma kurdî yew milet ê; ziwan, kultur û welatê ma esto. Ma zî wazenê sey miletanê medenîyan welatê xo de bi ziwanê xo yê dayîke û bi nasnameyê xo ya, azad, xoserbîyaye û serfiraz biciwîyî. No heqê ma yo tebîî û meşrû yo.

Nasnameyê xo rê wayîrîye kerdiş, bi ziwanê dayîka xo qiseykerdiş, vera asîmîlasyon û kolonyalîzmî de vejîyayîş, wezîfeyêko însanî û exlaqî yo.

Her milet bi ziwanê xo esto. Her milet bi ziwanê xo yeno şinasnayîş. Ziwan, nasnameyê neteweyî yê merdiman o. Ziwanê ma kurdan (zazakî, kurmanckî) zî estene û rûmetê ma kurdan o. Ziwanê kurdan (zazakî, kurmanckî, sorankî, gorankî û lûrkî), ziwanê îlm û îrfanî yo. Ziwanê Baba Tahirî, ziwanê Ehmedê Xasî, ziwanê Ehmedê Xanî, ziwanê Mestûre Erdelanî û ziwanê Hecî Qadirê Koyî yo. Ma kurdan rê zaf eyb û şerm o ke ma fek ziwanê dayîka xo ra veradin û bi ziwanê şarî qisey bikerin!

Bi munasebetê Roja Ziwanê Dayîke yê Cîhanî ma veng danê heme şarê kurdî; ma veng danê heme şexsîyet, rêxistin û dezgeyanê sivîlan yê kurdan. Ma vanê, bêrin ma serra 2010î bikerin serra ziwanê kurdkî (zazakî û kurmanckî). Ma keye de, kuçe û kolanan de, bazar û sûkan de, her warê cuye de, ma bi ziwanê xo qisey bikerin. Ma domananê (tut/gede/qeçek) xo reyde bi ziwanê xo qisey bikerin.

Ma seba perwerdeyê kurdkî (zazakî û kurmanckî) daw ro dewlete bikerin, ma vengê xo biresnin dem û dezgeyanê mîyannetewîyan û ma ziwanê xo bikerin ziwanê mekteban, bikerin ziwanê resmî yê welatê xo.

Roja Ziwanê Dayîke yê Cîhanî wa ro heme şarê kurdî pîroz bo.

Dîyarbekir, 21 Sibate 2010

TEVKURD (Têwgera Yewîyîya Neteweyî yê Kurdan)

Na xebere 3767 rey wanîyaya
ŞÎROVEYÎ
Birêz Dêrsimij
Ziwan
1)Nê fikrê to zî xelet î. Eke nîyetê to esto ti virazî, ti serbest î labelê nîyetê ma çin o ke ma ziwanêko newe û sentetîk -goreyê pehlevkîya verê 1500 serran- virazin.
2)Ti vanî: ê kenî, şima kenî...........tiya -n bîyo vîndî.
Her ziwan û lehçe tarîxî mîyan de roj bi roj vurîyêno/a. N vîndî bîyo. Peydeardişê "N"yî êdî îcab nêkeno.
Problemê ziwanê ma û lehçeya ma ma rê bes î. Ma çira problemanê neweyan virazî?
Yanî ma milete ra vajî: ê kenîn, şima kenîn? Qey? Seba ke Pehlevkî de -ênd esto!
Pehlevkî de sewbîna zaf çîyî estê, eke ma ziwanê xo goreyê pehlevkî bivurînî, ewro çend kesê ke zanî biwanî û binusî zî êdî mîyan ra nêvejîyênî. Kerem ke to rê pehlevkî:
"To nê danakîha kert ket pe çişê kê ziyan nê heş iş şayist bûten epek vezurgan stêjak burt."

Sivikbîyayîşî lehçeyanê bînan ê kurdkî de zî zaf î. Mesela kurmanckî de:
Çekuyanê zer, sar, bir, kir....... de D vîndî bîyo. Kirmanckî de zerd, sard/serd, berd, kerd; sorankî de zerd, sard, bird, kird o labelê kurmancî êdî nêvanî zerd, sard, bird, kird; vanî zer, sar, bir, kir.
3)Ti vanî: "Farsî vanê "inhâ mîkonend" seba "ê kenîn", Kurmanckî de "ew dikin" o.
Ney, fariskî de manaya "ew dikin"î de nêvanî "inhâ mîkonend", vanî "ânhâ mîkonend".
28 Sibate 2010 Yewşeme 19:09
Dêrsimij
Ziwanperwer
"Ma bikerîme" kehnêro, Pehlewkî de seba 1. pers. plural. -êm hestbî, seba 3. pers. plural -ênd.
Farsî vanê "inhâ mîkonend" seba "ê kenîn", Kurmanckî de "ew dikin" o.
Ti "ê kenî, şima kenî" miheqaq şinasnenî, tiya -n bîyo vîndî.
-în Kirmanckî de zafêr hesto, min waşt ney vaja.
28 Sibate 2010 Yewşeme 13:49
Pêşnîyazê to rast nîyê!
Ziwan
Ziwanî ser o munaqeşe baş o la çîyê ke to nuştî yewbînî nêgênî. Mesela:
1)Ma .... bikerin, ma ... biresnin.
To vato "no peybend... Farskîya Newîye de beno -end".
Labelê ney, no fariskîya newîye de nêbeno -end, beno -îm. Ma bekonîm.
2)Kurdên vaşûrî vanê "îwe we xêr hatîn".
"Îwe...hatîn", emr nîyo. Ti behsê yewna çî kenî!
3)"Ez vaja, ziwanê standardî de -în ganî standard bibo, çunke hem nezdîya Kurmanckî yo hem jî goreyê tarîxî rastêr o."
Kirmanckî: ma bikerin
Kurmanckî: em bikin.
Qey "-în nezdîya Kurmanckî yo", qey -in nezdî nîyo?
28 Sibate 2010 Yewşeme 09:43