Serrgêra Newepelî Pîroz bo

Nê mesajê cêrînî, tayê nuştox û embazan bi munasebetê serrgêra yewine ya rojnameyê Newepelî şawitbî û hûmara 24 ya Newepelî de weşanîyaybî.

*

Seyîdxan Kurij: Senî ke sosyolog Benedict Anderson kitabî xo “Cematê Xeyalî” de dergûdila îzah keno, prosesî miletbîyayişî de rolî çapemenî û bitaybetî zî kovar û rojnameyan zaf muhîm o. Çunke yew welat de însanê ke yewbînan nas nêkenî, bi kovar, rojname, radyo û televîzyonan pêhesîyenî ke bajar û dewanî bînan de, yanî, cayanî bînan de zî însanî bînî estî ke ê zî ziwanî înan qisey kenî, sey înan ê. Yanî, ê yew camat ra yî. No qayde, însanî gam bi game benî waharî vînayeyê mîlî.

Mîyanî ma kurdanê ke kirdkî qisey kenî de hetanî nê serranî peyênan kovar û rojnameyê perîyodîkî çîn bîy. Raya verêne kovara Vateyî 1997 de dest bi weşana xo kerd û bi hawayêko perîyodîk heta nika weşana xo rûmena. Nê rojan hûmara 37. ya Vateyî weşanîya. Grûba Xebate ya Vateyî û kovara Vateyî semedê standardîzekerdiş û verdşîyayîşî ziwanî ma ya yew xizmeto zaf pîl kerdo. La tesîrî Vateyî bisinor bi. Kovara Vateyî hem yew serre de tena çar hûmaran weşanena hem zî hetî naverok û ziwanî ra xîtabî yew qismê wenodaxan kena. Yanî encax eleqeyê yew qisim wendoxanî bellîyan kena. Cematî ma de kemanî û hewcetîyê yew rojnameyî estbî.

Nê embazanî ke yew serrî cuwa ver qerar girot ke rojnameyê Newepelî vejî, yew qeraro zaf ca de girot. Weşanayîş û vilakerdişê rojnameyê Newepelî çend hetan ra yew gama tarîxî ya. Raya verên a ke tarîxî ma kirdan de yew rojnameyo safî kirdkî hende wexto derg (yew serre) bêvindertiş weşanîyeno. No rojname welat de bajaro sey Dîyarbekirî de çap beno û beno vila. Rojname eşkeno xîtabî yew profilê zaf hîra yê wendoxan bikero. Çunke nuşteyî ey hîna sade û kilm î, nuçe û roportajî wendoxan rê hîna enterasan yenî. Wendoxî ma musayeyî nuşteyanî derg û hetî naverok ra giranan nîyî. Rojname hîna rehet beno vila û hîna zaf cayan de yeno rotiş. Kovarî tena kitabroşan de yenî rotiş. Yew çîyo zaf muhîm zî no yo ke no rojname bi dest û ardimî yew hêzê sîyasî ney, bi însîyatîfî yew komela sîvîl-demokratîk, hetî sîyasî ra xoser û zafvengin yeno weşanayîş. Heta nika zafê kovar û rojnameyî kurdan bi însîyatîfî hêzanî sîyasîyan ameynî neşrkerdiş. No rid ra zî rolî rojnameyî Newepelî zaf muhîm o. Heme şarî ma eşkeno Newepelî sey rojnameyî xo qebul bikero û wahar vecîyo. Çunke rojname ne bi armancî sîyasî, bi armancî vilakerdişî kulturî ma û verdberdişî ziwanî ma yeno weşanayîş. Wexto ke ez vana sîyasî, helbet qesdî mi sîyaseto rojane yo.

Ez bi xo awanbîyayişî Komela Ziwan, Huner û Kulturî (Ziwan-Kom) û weşanayişî rojnameyê Newepelî yew gama tarîxî vînena. Çunke seke mi cor de nuşto, na yew xebata sîvîl a. Semedê ke yew cemat de demokrasî ca bigêro û cemat azad bo, estbîyayîşî kesanî, bitaybetî zî roşnvîrî ke girêdayeyê dewlet yan zî yew otorîteyê sîyasî nîyî, waharî însîyatîfî yî û serbest û azad fikirîyenî, zaf muhîm o. Xora rêxistinî sîvîl-demokratîk zî bi destî nê qeyde însanan yenî awankerdiş. Yew cemat de rêxistinî sîvîl–demokratîk çiqas bi hêz bîy, waharî însîyatîfî bîy, o cemat hende sey yew cemato demokratîk yeno tarîfkerdiş. Hêvîya mi na ya ke komelî sey komela Ziwan–Komî û rojnameyî sey rojnameyê Newepelî cematê ma de zaf bîy.

Her çî ra ver Newepel ganî fonksîyonî yew rojnameyî bîyaro ca, fonksîyonî kovar nêvîno. Yanî ganî Newepel ca bido xeberan, raportanî kilman, roportajan û çîyanî enteresananê bînan, la ganî nuşteyî kilmek bîy. Ge-ge nuşteyî zaf derg û tercumeyî sonik yan zî hîkayeyanî ziwananî xerîban yenî weşanayîş. No karî rojnameyî nîyo.

Ez roja verên ra derheqî standardîzasyonî de zaf wişk nêfikirîyena. Ganî ma no derheq de zî waharî toleransî bîy. Çunke lazim o pêro fekî kirdkî vecî orte, nuştox û wendox pêro fekanî kirdkî nas bikerî. Bitaybetî zî semedê xebatê ziwanî ya ganî heme materyalo xam vecîyo orte.

Ez Newepelî rê serfîrazî wazena…

*

Bedrîye Topaç: Yew serre, yew ziwan. Û yew ziwanî rê yew pel bîyayîş. Newepelî yew serre peyê xo de verda. No çîyode zaf muhîm o. Mi ra gore her rojname û her kovare yew zerze ziwanê ma ser de şikneno. Kovarê ma kî zaf muhîm ê. La cayê rojnameyan sewbîna yo. Newepel kî no het ra zaf karode weş keno. Xebeta zaf rind a. Çunke rojname de nuştoxî perwerde benê. Çunke rojname reseno zaf cayan. Vengê ziwanê ma zêdîyeno. Ez hêvî kena ke şarê ma heme xo mamosta û nuştoxê ziwanê xo vîneno. Ziwan ma rê dîyarîya Homayî ya. Kamcîn semed ra beno wa bibo heqa tu kesî çin a ke zerze ziwan ra do. Elbet tayê çî destê ma de nêbî la tayê çî kî destê ma der ê. Lazim o ke ma rojname û kovaranê xo rê wayîr bivejîyîme.

*

Şeyda Asmîn: Newepel ma rê bimbarek bo. Newepel seba ziwanê ma xelatade bimbarek a. Bi ey ra ziwanê ma her şoro serê herra ma de vile bibo. Kokê ziwanê ma tayê bîn xorîn şoro. Gilê ey sixlet bê. Velgê ey hîra û sixlet bo. Ez bawer kena ke Newepel nê rolê xo rind bîyaro ca. Sergêra Newepelî ya jûyîne pîroz bo. Emrê xo derg bo. Rind ke ti esta Newepel…

*

Mutlu CAN: Verê verkan ez yewserrîya Newepelî pîroz kena. Fîlologê fînijan Antti Jalava vano ki “Ziwanê dayikê çermê min o, ziwanê bînî zî (yabancı diller) kincê min ê.” Newepelî rindekîya çermê ma ma rê musna. Omid, heyecan û bawerîya ma zêdna. Warê kurditîye de ma rê cayêde xususî û seba naye zî ma rê rûmete na ro. Newepel de keda kamî esta ez hemîne rê yew bi yew sipas kena û hemîne pîroz kena.

*

Ednan Bermazî: Rojnameyê Newepelî, ez vana ke zaf rind bi. Tabî kî xetayî, nêzonayîş helbet beno. Girweyê şima no dem de zîyade zor o. Ma nuştiş şima ra musenê. Ez ney vana, eke îmkanê ci esto çapkerdişê rojnameyê ma daha rind bo.

*

Doxan Karasu: Par nê wextan nameyê rojnameyê Newepelî nîya pa wa û Newepel ame dinya. Miyanî yew serre de Newepel şitî dayikê xo ra bi a. Bulî şi û hêvîyê mi a ya ke nizdî ra kewno pay zî. Ganî ma pêro kirdî wayîrtîya enî rojnameyî vecîme. No rojname hêvîyê ma ya, wayîrtîya ziwanê ma keno. Newepel dest, ling, çim û ziwanê ma wo. Ziwan muhîm o, Newepel hetê ziwanî de destgîrê kirdan o. Ez zerrê xo ra vano ke şikir ke ti estî Newepel, şikir ke mi to sinasna. Homa serfirazîye bido to, kemasî nêdo ê hevalan ke ha to çap kenî û to ra hes kenî. Rayirê to akerde bo, xizmetê to û hîmetê to bereketin bo.

*

Serdar Bedirxan: Şewêk mi hewn dî ke dinya homey rojnameyê têmîyankewteyî cayêk de erzîyay pêser. Mi înan mîyan de Newepel dî, mi destê xo derg kerd girot, mi dî ke şeş pelî yo û orte de zî yew pel esto, pêro pêsero bîyo hewt pelî û seke hewte de reyêk bivejîyo. Bi nimaj, ez e-postayanê xo ra ewnîyaya, tede mektubo ke Roşanî ra ameyo estbi. Roşanî vatinî, seba serrgêra vejîyayîşê Newepelî fikr û hîsanê xo, bi kilmek, binusî. Mi zî no hewnê xo nuşt. Geşbîyayîş, averşîyayîş heta bi hetan estbîyayîşê ziwanê ma waştiş hewnê ma yo û Newepel zî xizmetê nê waştişê ma keno.

*

Mistefa Gomayij: Rojnameyê Newepelî ma kerdî wayîrê şexsîyetî. Zonê ma rê zî bîyo estune. Newepel ruhê ma ano têhet û armanca ma keno yew. Îna nuxta de Newepel zahf-zahf muhîm o. Çunkî rojnameyê Newepelî ma ra vano: Ey gelê kurdan (kirmanc/ kirdas), no rojname yê ma hemîne yo. Dest bidîn yewbînan. Şew-roje keye de, çarşî de, bazar de bi ziwanê xo qisey bikerî. Pê wendiş û nuştişî ya xo, ziwane xo bikerî ziwanê sûke û perwerdeyî. Eke ma vanê wa kirdkî vindî nêbo, sewbîna çareyê ma çin o. Ez bawer kena ke ma roje bi roje aver şûnî. Na roje zî Homayî ma rê kerde qismet, hûmara 24. ya rojnameyê ma zî vejîya. Ma omidwar ê ke Newepel her daîm baqî bo.

*

Nadîre G. Aldatmaz: Mi ra ke Newepelî pers kena ez nîya vajî. Serê zerrîya mi de sayêke teyrê bî. Teyrode sîya nata bota çîv dayênê. Waştênê ke bixeleşîyo ra û rapero şêro. Labelê bese nêkerdênê ke vejîyo teber. Her ke çîv da perr û pencikê xo kewtênê ere sêneyê mi, ortê gonî û gonaşîrî de verdênê. Solixê mi birnênê, ez amênê ke biteqî. Mi kî wastênê ke teyrê xo vejî teber. La rayê çîne bîye. Ya kî mi rayê nêdîbî. Rozê raya mi kewte ere Mêrdîn. Teyrê mi hêdî-hêdî zereyê mi ra vejîya. Labelê perrê xo şîkîyaybî. Honde ke çîv daybî, ci ra perrî nêmendîbî. Rozê kî ez şîya Dîyarbekir. Newepelî teyrê mi rê bî perrî. Gonîya kulanê mi vindarna. Ez hêvî kena ke omrê xo derg beno û kulanê zaf kesî rê beno derman, sey mi hesreta zaf kesî vindarneno. Merdim çend ziwanan zaneno wa bizano, çiqas rind qisey keno wa qisey kero. Ê ziwanan de çiqas waneno wa biwano, wa binuşno unca kî qet toa herindîya ziwanê maye nêceno. Seke qet yew rojnameyê herindîya Newepelî nêcêno.

*

Osman Tetîk: Ewro rojnameyê ma yê kirdan Newepel serra xo ya yewine de yo. Wa ma rê xeyrin bo! Roja ke vejîya, a roje ra nat her nême û peynîyê aşme de ma Newepel pawit. Seke ti mîyanê wele de yew çeylê adirî bipawî. Seke ti kilê cehenemî de têşanîye ver yew uskurayê awke bipawî... Çi wext ke rasa destê ma, ma rê yew cayo şinasî ra boyê vilan, boyê herre û boyê hesrete arde. Û dima zî vateyî… Ma rê vateyî ardî. Ê vateyê ke ma mîyanê yew şarê xerîbê xo de vîndî kerdê, ê vateyê ke ma dewan de dekerdbî zereyê yew nuşteyî (muska) û mabênê kerreyanê dêsê xirban de verdey, Newepelî ê vateyî pêro arê dayî û ardî hetanî keyeyê zerrîya ma. Nika ê vateyî sey helmê Mesîhî heyat danê ma. Homa çimeyê nê royê zelalî nêpeysno.

*

Adem Karakoç: Serrgêra Newepelî şarê ma rê xeyrin bo! Yew serr a ke ez Newepelî zerrî ra teqîb kena; ez bi xo xeylî çî Newepelî ra bander bîya û hema zî bander bena. Vetişê Newepelî gureyeko gird û zehmet o. Nê gureyî rê wext, xebatkar û heme çî ra ver butçe lazim a, ganî ma rojnameyê xo bêardim nêverdî.