Sultan Sehak (1272-1388)

Sultan Sehak (Sultan Îshaq/Sultan Saq/San Sehak), lajê Şêx Îsayê Baba Elîyê Hemedanî yo. Maya ey Dayrake kênaya Husên Begê Cafî ya. Sultan Sehak serra 1272 de dewa Berzince de maya xo ra bîyo, serra 1388 de Hewraman de dewa Pirdîwerî de merdo. Gora ey nika mintiqaya Hewramanî de, dewa Şêxanî ya nêzdîyê awa Sîrwanî de ya. Gora ey mezelanê qîymetinan yê dînê Yaresanîye ra yew a.

Sultan Sehak, badê ameyîşê îslamîyetî bi Hewraman, mîyanê yaresanîyan de raybero tewr namdar o. Bîyayîşê ey ser o zî efsaneyêk esta ke vanê, maya ey Dayrake bê ke yew camêrd şiro verê aye, Sultan Sehak ardo dinya. Tayê çimeyan de zî ameyo nuştiş ke, babîyê ey Fatmaya Şêx Xalidê Kajawî reyde zewijnaye bîyo û aye ra 12 lajê ey bîyê. Goreyê yaresanîyan, Sultan Sehak rîyê erdî de panc qasidanê Kirdgarî (Homayî) ra yew o ke mîyanê yaresanîyann de qalê mucîzat û keremetanê înan beno. Nê panc qasidî nê yê:

1.Behlulê Mahî ( -835)

2.Baba Serhengê Dewdanî (935-1007)

3.Şa Xoşên (1015-1074)

4.Baba Nawûsê Caf (1084-1161)

5.Sultan Sehak (1272-1388)

Ey xortanîya xo de edebîyat, zanist û felsefe wendo. Vanê badê ke babîyê ey ke şêxêko namdar û wayîrê murîdan bîyo merdo, mîyanê birayanê ey de bêaqubetîye virazîyaya, coka ey dewa xo Berzince ra bar kerdo şîyo Hewraman. Ey dest pêkerdo Hewraman de dînê Yaresanîye vila kerdo û lebitîyayo ke Yaresanîye sey dînêkê cîyayî mîyanê şarî de ca bigîro. Seba ke Yaresanîye mîyanê şarî de vila bibo, ey desteya “Heft-Yarî” ke hewt kesan ra teşkîl bîya viraşta û zaf qîymet dayo “cemxaneyan”.

Şîîrê ey kitabanê dînê Yaresanîye yê sey Serencamî de ameyê pawitiş. Şîîrê ey bawerîya dînê Yaresanîye û bawerîya bi donadonîye (cavurnayîşê ruhî) ser o yê, ke sey bawerîya “kirasguhertin”ê dînê Êzidîyîye yo. Sultan Sehak yew şîîra xo ya donadonîye de vano, “Ruhê Elî dekewto bedenê mi.” No yeno a mana ke ey rayberîye de cayê Elî (Elî Îbnî Ebû Talib) girewto. 

_____________

Çimeyî:
- Dr. Marif Xeznedar, Mêjûy Edebî Kurdî, Bergê Yekê, Weşanxaney Aras, Hewlêr 2001
- Cemal Nebez, Felsefe û Ramanî Yarsanî le Ferheng û Komelgay Kurdewarî da, Semîner, Göteborg, Swêd, 26.04.2008
yarsan-dm.com/in/images//raman%20yarsanin.doc
- Mitesim Saleyî, Seqafet Ehil el-Heq we Muiteqedatihim, bi erebî:
http://www.bahzani.net/services/forum/archive/index.php/t-23317.html
- T. Tahirî, Mêjû û Felsefey Yarsan, Wergerandina ji farisî: Bêhzad Xoşhalî,
http://www.yarsan.web.surftown.se/…/a2066mijoo_v_falsafay_yarsan6.doc
- Behmenê Behramî, Fezahay Qudsî der Ostanê Kirmanşah, Qismetê Suwem, bi farisî
http://zheiwar.blogfa.com/post-54.aspx

Çimeyê nuşteyî: http://www.kulturname.com/?p=2975

Fotografî: http://yaresan.wordpress.com