Sîwan de Veyvekêka Îstanbulije

Serranê 1980an de yew dewa Sîwanî ra lacekêk seba xebate şino Îstanbul. Demeyêko derg Îstanbul de maneno. Wextê agêrayîşî de yew kêna remneno xo reyde ano dewe.

Kêna tirke bî û Îstanbul de bîbî pîle. Kêneke porkej û çimkewîye bî, lew û nenguyê destanê aye boyakerde bîy. Yew pirîn, citeyê pantorî aye ra daye bîy. Çengile û çaqeyê aye teber ra û sere akerde bî.

Wexto ke va veyveka îstanbulije ameya dewe, cinî bi camêrdan ra qifleyo yew şîyên, yew amênî. Dewijan cinîya zit û bilita winasarêne hetanî nika nêvînabî û bi aye zaf ecêb mendbîy. Eke di dewijî biameynî têhet zem û zurê kêna kerdênî. Tutê dewe dorûverê banî lacekî gêraynî. Ber û şibakanê keyeyê lacekî ra belcîq kerdênî.

Bawk û dayka lacekî xo hebê dîndar hesebnenî la nê eleqeyê winasarên yê dewijan ra zaf bêhuzur bîy. Bawkê lacekî lacê xo ra vano, “No çi hal o? To ma mîyanî dewe de rezîl kerdîy. Na kêna her cayê aye ha teber ra, şarî dewe ho pê ma hewîyê xo ano. Ne desmaj ne nimaj ra çî zana. To senî arda ti gereka o hawa peyser berê teslîmê wayîranê aye bikerî. Ez qethîyen na kêna keyeyê xo de qebûl nêkena!” Hêrs beno qîreno-bareno vano nika Homa bela ano ma rê.

Bawk û lacek danî pêro, yewbînan raçarnenî hetanî mîyanî dewe, dewijî dekewenî mabên, înan cê ra kenî. Lacek mîyanê dewe de vindeno nêşino keye. Kêna kirdkî nêzanaynî. Ê keyeyî de bê lacekî (o zî Îstanbul de bander bibi) kesî tirkî nêzanaynî. Kêneke erf û edetê kirdan zî nêzanaynî. Nimac nêkerdêne û roce zî nêtepîştinî. Lacekî zî derheqê keye û edetanê dewa xo ser o kêna zanaya nêkerdbî.

Bawk agêreno keye cinîya xo ra vano yew qatê cilanê dergan bidî pera wa şar no hawa nêvino. Cinîya keyeyî cilanê xoradayişê veyvekanê bînan (fîstan û qetab) dana aye ra la kêna xo ra nêdana. Cinî bi her di vêvekanê bînan ra, dorî kêna gênî wazenî bi zorkî yew fîstanê dergî bidî kêneke ra û hîrê heme pîya hêrîş kenî kêna ser. Kêneke vana qey aye xeneqnenî. Yew cinî û vêvan ra, yew veyveka îstanbulije ra, yewbînan zereyê êwane (salon) de çarnenî-çerxetnenî. Vengê qîrî û hawarê kêna şono hetanî mîyanî dewe, hewna zî se kenê-nêkenî hêvîya înan cêbirîyena, nêşênî fîstan bidî aye ra.

Bawkê lacekî zî rika ey zaf inad bî, hema hêz dano xo, destê kêna gêno berê oda ra keno zere û berî kilît keno. Vano haydar bîn wa zereyê oda ra nêvecîyo teber, hetanî ke hewna peyser bêro.

Wextê şomî cinîya keyeyî vana, mêrdek la na kêna serê sibayî ra ameya çî nêwerdo, ha veyşan a. Hela lacî ra biperse na kêneke çina wena ma bidê ci. Mêrdeyê cinî vano, aha na legana germa doyî (mehîre) bide ci, wa biwero.

Cinî legana germa doyî kena pir, yew leteyê nanê kurêkî zî nona het, bena mabênê berî ra dana zere û hewna berî kilît kena. Yew deme ra pey mêrde vano cinî hela biewnî ha çî wena ya ney. Cinîya keyeyî qula mifteyî ra ewnêna ke kêneke koçika xo girewta ha germa doyî têwdana û heto bin ra nanê kurêkî girewto ha narûwerî ey ro ewnêna. Cinî vana, mêrdek, mi to ra va, a nano kurêk û germa doyî nêwena. Hela biewnî lac ho kamca yo, tera biperse, na kêneke çina wena.

Mêrde hende zaf qehrîyayo, hêrs bîyo, yew uf-puf kewta ser. Her di çimî sereyê ey de kaykenî, bîyo sey xêvî. Serê holi de dêsî ver de nişeno ro, cêba şelwaranê xo ra qutîya tutinî veceno, paşta xo dano dês û linganê xo derg keno. Hetê ra cixara xo pêşeno hetê ra xo bi xo vacirêno. A hele cinî zere ra yena, vana mi to ra va na kêneka îstanbulije çîyê ma nêwena. Mêrde, vano wena wa biwero nêwena ê mi îna ya. A hema mi nêşinasnena la nizdî ra do mi bişinasno.

Înan û kêna pêsere nêkerd. Senî keye înad bi, kêneke zî o qayde înad bî. Yew hewte ra pey lacekî hewna kêna peyser berde Îstanbul de caverdaye.