Şêx Seîd û Hevalê Ey Amey Yad Kerdene

28ê menga hezîrane de, ede paytextê Almanya Berlîn de seba yadkerdişê Şêx Seîd û embazanê ey kombîyayîşê ame amade kerdene. Amadekerdoxê nê kombîyayîşî Înstîtutê Ziwan û Kulturê Kirmancî (Zaza)-IKK Berlîn, Navenda Kurd a Berlînî û KOMKAR Berlîn bîy. Kombîyayîşî salona Navenda Kurdî de, saete 18.00 de hetê serekê ÎKK nuştox Îsmet Sîvereklî ra ame rakedene. Sîvereklî, verê veran, seba hurmetnîşandayîşî, goşdayoxî yew deqa dawetê rawustişî kerdîy û aye ra dima kî bi kilmekîye qalê serewedaritişê serra 1925î kerd û dima qisa daye qiseykerdoxan.

Qiseykerdoxo yewin, başûrê Kurdîstanî ra Ahmed Balayî bî. Balayî, cîya-cîya hetan ra Serewedaritişê Kurdan ê serra 1925î ser o vinet. Goreyê zanayîş û bawerîya xo, sebebê sernêkewtişî îfade kerdîy. Balayî, bi kilmekîye va, “Merdim ke serewedaritişê 1925î ser o fikirîno, bi rehetîye vîneno ke kemîyê orgnîzebîyayîşî zaf ê. Parçeyê Kurdîstanî yê bînî haca bimanê, bakûrê Kurdîstanî de kî mabênê kurdan de îttîfaqêde baş peyda nêbîyo. Heto bîn ra rastîye a ya ke na kemîye tena hereketê 1925î de nê, pêroyîya xoverdayîşanê kurdan ê a roje de bîya.”

Qiseykerdoxê diyine nuştox Munzur Çem bî. Çemî, qismê yewine yê qiseykerdişê xo bi kirmancki (zazakî) kerd. Çemî vateyê xo de bi kilmekîye îfade kerd ke, hereketê 1925î hereketêde mîllî ya kî neteweyî bî. Binê kontrolê şêx û melayan de bîyayîş, na rastîye nêvurneno. Hem Şêx Seîd û embazê ey welatperwer bî hem kî ê, endam û îdarekerdoxê “Azadî” bî ke Azadî kî organîzasyonêde mîllî bî. Armancê xoverdayîşê 1925î, Kurdîstanêde xoser, heq û huquqê kurdan bî.

Munzur Çemî nîşan da ke destpêkerdiş de çapemenîya tirkan a Îstnabulî kî hereket sey hereketêde milli nîşan dayo. Xora dozger û hakîmê Dadgeha Îstîklalî ya Dîyarbekirî kî Şêx Seîd û embazê ey bi naye sucdar kerdê. Înan eşkera vato ke “Şima waşt ke Kurdîstanêde azad saz bikerêne, no sebeb ra kî ganî şima cezaya xo bivînê.”

Têpîya parlamentoyê tirkan de kî qisekerdiş û hurênayîş na çerçewa de bîyo. Peyê cû, hukmatê tirkan, goreyê menfaatê dewleta xo, karakterê hereketî bi zanayîş sey “îrtîca” nîşan dayo. Peynîya vateyê xo de Çemî va, “Kemîyanê hereketanê kurdan ê verênan ser o vinetiş bes nîyo. Muhim o yo ke merdim inan ra derse bigêro. Sey nimûne: 1925 de mabênê kurdan de yewîya mîllî çin bîye, ewro hina kî çin a. Kurdî têkişteameyiş û pîyakarkerdiş de wayîrê kemîyanê girsan ê. Yewbîn ra dûrvinetişê kurdan, tena sahaya polîtîka de kî nîyo. Kurdî sey komele; ma vajîme ciwanî, cinî, nuştox û rojnemevanî, mamostayî ûêb. Yewbînî ra dûr ê. No hal, rojê ra avê ganî bêro ca verdayene.”

Qiseykerdoxan ra dima dore ameye persan ser. No qisim de hem persî amey pers kerdene hem kî kesê ke waşt, bi kilmekîye fikrê xo îfade kerd.

Kombîyayîşo cande û serkewte, bi sipasîya serekê ÎKK Îsmet Sîvereklî qedîya.

29.06.2010, Berlîn