Tilîlîyê Pîrika Eyşoni û Ez!

Mi nuşteyê xwu yo verîn de behsê îcadê telefonê destan û tesîrê ci ke şarî ser o çi tewir biyo kerdbi. Ez wazena enê nuşteyê xwu de zî bineyna serê ena dehkera de vinderî.

Hîna zaf miyanê gencan de telefonê destanê biaqilî vila biyê. La ancî zî qij ra pîl her çax ra merdimî eno cins telefonî destê înan de yê. Her kes bi goreyê qabîlîyetê xwu enê telefonan ra îstîfade keno. La dapîre Eyşoni rê semedo ke sey vengê tilîlî dano piro weşê ci şino. Keşîş Kirill zî semedo ke medyaya sosyale de vateyê xwu biresno zaf kesan û bi goreyê fikrê xwu gencan binê tesîrê şeytanî ra bivejo, o semed ra telefonê biaqilî yê destan bikar ano.

Her kes goreyê zanayiş, fikr û ramanê xwu enê tewir telefonan ecibneno yan zî rexne keno. Her tebeqeyê merdiman ser o tesîrê xwu ciya-ciya yo. Êro sayeyê medyaya sosyale yewna dewr abiyo; dewro dijîtal. Verê cû kamî biwaştêne fikrê xwu miyanê cematî ra vila bikero û şarî dorê ê fikrî de kom bikero, komelî ronayne. Êro eno gure hîna zaf bi wasitaya medyaya sosyale yeno ca.

Ez vana qey serre 2009 bî. Mi yew rojnameyê tirkî de yew beyanatê UNESCOyî wendbi. Uca de derheqê ziwanê ke hê binê xetê vindîbîyayişî de qala ci biyêne. Ez ewnîyaya zazakî zî ha miyanî înan de. Yanî zazakî zî ha sînorê vindîbiyayişî de. Senî ke mi ena xebere wende çiyêk zerreyê mi de va 'qirp' qerefiya. A xebere mi de tesîrêko gird ard meydan. Ez ca de wurişta şiya kompîturî ser û mi Google de çekuya "zaza" nuşt. Zaf keyepelî vejîyayî. Mi yew bi yew akerdî û ez ewnîyaya ci. La mi o wext ne alfabe ne zî gramerê kirdkî zanêne. Emrê mi resayo çewres. Hetanî ke mi dest bi mekteb nêkerdbi mi qet tirkî zî nêzanêne.

Mi yew-di keypelî ke kirdkî nuşte bî, akerdî. La eno çi bi! Ez wanena la ez tira tam fam nêkena. Semedo ke mi wendişê ci ra fam nêkerd, ez zaf kewta xwu ver. Seke ez newe hîşar bibî. Mekteb de semedo ke mi kirdkî qalî kerdêne mi maliman ra zaf heqaret û kuwayiş werdbi. Çi feyde ke heta o wext wendiş û nuştişê kirdkî mi rê qet derd nêbi.

Qijtîya mi, dewe, hevalê mi ke ma piya dewe de biyê pîl, pêro wina sey şerîtî verê çimê mi ra viyartî. Ez mektebê verîn ra pey amebiya bajar û mi unîversîte zî qedênabî û ez kewtibîya yew kar zî. Gureyo ke ez kewta ci zafîne werreyê xwu pê ardêne. Heta eno miyan de ez yewna ziwano xerîb zî musaya.

Wexto ke mi yew rîpelê kirdkî akerd û ez kewta ci mi qet texmîn nêkerdêne ke ez nêeşkî biwanî. Ez eşkena herfanê latînî biwanî, la wendişê mi sey alfabeya tirkî bî. Ez wanena feqet tam fam nêkena. A hele, rî mi erd ro şi war, ez şermayaya, kewta areqî ser. Ez tam fam nêkerî zî sey kerga veyşane ke bikewo zereyê kuwarîyê korekî û hinî nêzano ça ra biwero. Ê mi zî wina bi! Ez o ripel ra perena ripelêko bîn, o keyepel ra perena ê bînî.

Welhasil peynî de, hîna medyaya sosyale de bi wasitayê keyepelê www.zazaki.net mi edîtorê ci Roşan Lezgînî dir îrtîbat rona. Dima zî mi endamê Mehmûd Nêşite şinasna. Ez înan rê minetkar a. Wexto ke mi ê şinasnayî û derheqê xebata ziwanî de ez biya agahdar, seke ez newe dadîya xwu ra bibî wina biya şenik. Çew vano qey perrî nîyayê min ra ez ha firr dana. Dima ez şiya kursê ziwanî. Uca ra pey ez hinî daxilê enê warî biya.

Eno hedîseyo ke mi sere ra viyarto û mi şima rê qisey kerd, eleqeyê ci û ena dahkeraya ma eno yo; ewro o ke biwazo ziwano bêwayir, ziwanê ma yo kirdkî aver şêro gere medyaya sosyale de zaf ca bido ci. Eno dewr dewrê dijîtalî yo. Xortî tewr zaf telefonê biaqilî de wextê xwu viyarnenê, uca de xwu kenê vindî û şinê yewna alem! Belê, rayirê cenetî zî uca ra viyareno û ê cehenemî zî. Feqet uca de ê kesê ke yew rayiro hol nawito şarê xwu ê kar kenê, ê bînî hê zerar de.