Tirkîya de Vurnayîşê Madeyanê Qanûnî

Dewleta tirkan, tewr tay 1908 ra hetanî 2008, yanî se serre hetê yew teşkîlatê xususî yê nimiteyî ra îdare bîye. Nê teşkîlatî bi jenosîdan armenî, asurî-suryanî-keldanî, pontusî, rûmî, yunanî, kurdê êzidî mîyan ra dartî we, qirê înan ard û tirkan rê ca viraşt, tirkan rê welat zeft kerd. Nê miletan ra, ê ke musluman bîy, bi zorê çuyî asîmîle kerdîy.

Karakterê bingehîn yê îdarekerdişê tirkanê oguzan ke bi teşkîlatanê xususî yê nimitkîyan îdarekerdoxîye kenê, verî ra hertim zorbazî bîya. Labelê nê di serrî yê, no teşkîlato xususî yo nimite ke dewleta tirkan îdare keno, ha tesfîye beno. Tesfîye nêbo zî êdî eşkera bîyo. Beno ke peyê tesfîyekerdişê nê teşkîlatê nimiteyî de dewletê teberî zî estbê la çîyo ke aseno hukmatê AKP yo. Felsefeyê hukmatê AKP sentezê tirk-îslamî yo. Karakterê bingeyîn yê sentezkaranê îslamîstî yê tirkan binermayî îdarekerdiş o.

Sentezkarî, bîy di serrî ke bi hawayêko eşkera teşkîlatê nimiteyî yê kemalîstan ke halînê înan artêş a, game bi game tesfîye keno. Seba ke gonî nêrijyena zêde çîyê nêaseno la esas, şerêko zaf dijwar, şerêko bi hesab û kitab hetê her di terefan ra zî ramîyeno.

Sentezkaran, verê verkan unîversîte ra dest pêkerd. Bi mucadeleyêko nimitkî unîversîteyî girewtîy xo dest. Badê ke brokrasî, teşkîlatê îstîxbaratî (MÎT) û teşkîlatê polîsîye zî girewtîy xo dest, hema dest pêkerd verê xo da bi artêşe. Labelê teşkîlato tewr zexm, girêye dare, organê dadgehe yê. Na merhele de mîyanê kemalîstan û sentezkaran de şero tewr dijwar organanê berzan yê dadgehe de beno.

Sentezkarî seba ke qeleya tewr peyêne, yanî dadgehe destê teşkîlatê nimitkî yê kemalîstan ra vejê, ganî çend madeyanê qanûnê bingeyênî qismen yan zî temamen bivurnê. Çunke organê dadgehe selahîyetê xo qanûnan ra gênê. Sîlehê înan qanûn o. A game, sentezkarî zî nê şerî de vurnayîşê madeyanê qanûnî sey sîlehî gurenenê.

Na merhele de meclisa tirkan de vurnayîşê qanûnan zehmet o. Çunke CHP, xora, partîya kemalîstan a; hetê teşkîlatê xususî yê nimiteyî ra îdare bena. Îdareker û terefdarê na partî macirê Balkanan û Qafqasya yê. Partîya faşîst û nîjadpereste (MHP) ke zafê endamê aye tirkman û tacîkê tirkbîyaye yê, nê şerî de piştgirîya teşkîlatê nimiteyî yê kemalîstan kena. Partîya ke ma vanî nameyê kurdan ser o mucadele kena zî, wina aseno ke do piştgirîya kemalîstan bikero! Coka sentezkarî (AKP) bi tena sereyê xo nêşênê madeyanê qanûnê bingeyinî mecils de bivurnê.

Rayîro tewr munasib referandum o. Eke referandum de vurnayîşê madeyanê qanûnê bingeyinî qebul bibo, qeleya tewr peyêne yê teşkîlatê nimiteyê yê kemalîstanê zorbazan destê înan ra vejêna. Hukmatê AKP, yanî sentezkarî, do selahîyet nê madeyanê qanûnê bingeyinî yê neweyan ra bigîrê û endamanê dadgehe yê ke eslê xo de îdarekerdoxê teşkîlatê nimiteyî yê kemalîstan ê, tesfîye bikerê yan zî tesîrê înan kêm bikerî.

No xirecir û hengame de cayê ma kurdan kam het o? Ma kurdan rê faydeyê vurnayîşê nê madeyanê qanûnê bingeyênî çi yo? Yan zî, nê şerî de ma piştgirîya kamî bikerin, baş o?

Nê şerî de, na merhele de faydeyê ma kurdan serkewtena sentezkaran de esto. Çunke sentezkarê tirkan hezarqat kemalîstan ra holêr ê. Qet nêbo rîayetê qanûnan kenê. Mesela, kemalîstî rîayetê qanûnanê xo zî nêkenê. Polîtîkaya kemalîstan bingeyê zorbazî û kiştişî ser o ronîyaya. Bîy se serrî ke înan welatê me wêran kerd, gosirmetî nêmendî ardîy sereyê ma ser de. Wina hesab bikerî ke tîya ra des serrî verê cû zî ma nêşayne bi kurdkî çîyê binusin yan biwanin.  

Hetanî ke hukmê kemalîstanê nimitkîyan wedarîyo, nê şerî de ma piştgirîya sentezkaran bikerin, faydeyê ma kurdan tede esto. Eke referandum virazîyo, vurnayîşê nê çend madeyanê qanûnê bingeyinî de, ma rayê qebulkerdişî bidin, bi hawayêko umûmî faydeyê ma kurdan zî faydeyê şarê ke Tirkîye de ciwîyenê zî tede esto.