Ware

Emser hamnan zaf germ bî. Adir varayêne! Mirmêle (leylan), ereq, bêhalîye… Ne hewnê şewe ne xebata roje.

Germê hamnanî rê çare çi yo? Merdim yan xo erzeno bi bextê dengizan yan zî bextê wareyan.

Eke îmkanê mi bibîyêne mi xo eştêne bi bextê wareyan. Serre bi serre ez hîna zîyadêr qedr û qîymetê wareyan zana.

Domanîya mi yena mi vîr.

Dorûverê ma de heme keyeyî hamnan ra hamnan şîyêne ware. Yê her kesî cayê xo bellî bî. Di-hîrê rojan ra ver şîyêne holika xo viraştêne, dima mal-dewar û nêmeyê keyeyî girewtêne berdêne. Ware zaf dûrî nêbî. Nêzdîyê dewe de cayêko berz de bî. Beno ke saetêk yan saetêk ra zîyadêr.

Ware seba di çîyan rind bî. Hamnanî dewe zaf germ a, germ seba heywanan rind nîyo. Heto bîn ra wextê hêgayan o, xeleyî resenê. Mal-dewar û hêgayî têmîyan de nêbenê.

Roja verêne seba ma domanan roşan bî! Ma bi keyf a şîyêne. Di-hîrê rojan ra pey hewesê ma vîyartêne. Çimê ma dewe de bî. Dewe de bostan esto, meyweyêrî estê. Kam goş keweno orrayîşê mangaya bore ra!

Cinî û ma domanî ware de mal-dewarî ver de bîy. Camêrdî dewe de hêgayan ver de bîy, vaşê xotare ver de bîy, bostanî ver de bîy… Înan destê wareyî ra nîyadayêne. Nan ware de pewjiyayêne. Ma şodir bi şodir rew ra nan û pêwerê înan girewtênê berdênê. Şan bi şan zî dewe ra tarûtur, zerzewat, meywe girewtênê ardênê. No karê ma domanan bî. Ma way û birayan nê karî ser o dayênê pêro, çare ke nêmendêne, ma xo mîyan de dore ronayêne. Her kes pabeyê roja xo bî.

Çimê ma domanan dewe de bî, yê camêrdan ware de bî. Xanim û waştî ware de yê! Ma hewnê xo de bostan dîyêne, înan …

Nê semedî ra wareyî ser o fekê camêrdan ra xeylê kilamî ameyê vatene:

“Heq adirê kafirsendî wedaro / Gule şîya, şîya ware…”

Yewna kilama populere esta:

“Ax ti şîya ware, leminê, çiqa serd o…”

Hem wextê wareyan bo, yanî hem hamnan bo hem zî serd bo! Mêrikî derdê xo eşkera nêvato, serd mana (behane) kerdo! Camêrdan xo nêgirewtêne, çend rojan ra reyêk vejîyayêne ameyêne ware.

Hetê ma de wextê wareyan zêde derg nêbî. Beno ke hîrê mengî temam nêbîyênê, ma ancî xirê dewe bîyênê. O wext hewa hebêk bîyêne honik, karûbarê hêgayan zî hema-hema qedêyayêne.

Mi behsê mintiqaya ma kerd la mîyanê heme kirmancan (zazayan) de meqsed û fonksîyonê wareyî eynî yo. Ware dewe ra cîya nîyo, parçeyêkê dewe yo. Keso ke şî ware, eleqeyê xo dewe ra nêbirîyeno.

 Ez wazena tîya persêk pers bikera.

Kirmancî (zazayî) vanê “Ma şonê ware.” Kirdasî (kurmancî) vanê “Em diçin zozanan.” Yanî ma şonê wareyan.

Derê, yê kirmancan qey “ware” yo, yê kirdasan qey “wareyan” o?